Ακούστε το επεισόδιο
Τι θα συζητήσουμε
Είναι κοινώς αποδεκτό πως στην περίπτωση που κάποιος, για κάποιο λόγο δεν θέλει να κάνει λάθη στη ζωή του, να έχει σαν μοναδική επιλογή την απραξία. Όσο κάνουμε πράγματα μέσα στη μέρα είτε είναι στη δουλειά, είτε στη διασκέδαση, ακόμα και στην οικογένεια, είναι απολύτως βέβαιο ότι κάποια στιγμή θα κάνουμε λάθη. Βασικός λοιπόν σκοπός των ανθρώπων είναι να βρουν εκείνους τους μηχανισμούς και τρόπους ώστε να μειώσουν τον αριθμό λαθών που κάνουν κατά τη διάρκεια που προσπαθούν να φέρουν εις πέρας το οτιδήποτε σε κάποιο τομέα της ζωής τους.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των γονιών, που θεωρητικά και ουσιαστικά πρόκειται για τον πιο ιερό, όμορφο και δύσκολο ρόλο που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος στη ζωή του. Ακόμα λοιπόν και να προσπαθεί κάποιος με όλες του τις δυνάμεις να μην κάνει λάθος σε οτιδήποτε σχετίζεται με το παιδί του, είναι απολύτως βέβαιο πως δε θα το καταφέρει.
Και ίσως το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν οι γονείς παρατεταμένα, είναι να θεωρούν πως όσο περισσότερο προστατεύουν και ορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα ζήσει το παιδί τη ζωή του τόσο μεγαλύτερο όφελος θα έχει για εκείνο, καθώς και θα τους ευγνωμονεί μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ενώ λοιπόν ο προστατευτικός γονιός αποτελεί ένα θαύμα, ο υπερπροστατευτικός γονιός κρύβει παγίδες.
Στο σημερινό podcast επεισόδιο με καλεσμένη την κυρία Έφη Κοροβίλα, Παιδοψυχολόγο – Παιδοψυχοθεραπεύτρια, θ’ αναλύσουμε τις διαφορές που μπορεί να έχει ένας προστατευτικός με έναν υπερπροστατευτικό γονέα καθώς και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στη ζωή του παιδιού η ανατροφή του σε ένα καθεστώς υπερπροστασίας, καθώς και ποιο είναι το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνουν οι γονείς που αντιλαμβάνονται ότι είναι υπερπροστατευτικοί αλλά δυσκολεύονται να το αλλάξουν.
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήρθατε στα Podacst επεισόδια της LearnHealth, τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, ατομική ανάπτυξη, βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά, από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε έναν από τους παραπάνω κλάδους.
Είμαι ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project manager της LearnHealth και σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο, στο οποίο θα αναλύσουμε τις βασικές διαφορές του προστατευτικού από έναν υπερπροστατευτικό γονέα.
Μαζί μας θα έχουμε την κυρία Έφη Κοροβίλα, η οποία με την ειδικότητα της παιδοψυχολόγου – ψυχοθεραπεύτριας θα μας διαφωτίσει στο θέμα «Υπερπροστατευτικοί Γονείς: Οι κρυμμένες παγίδες της αγάπης» Καλησπέρα κυρία Κοροβίλα.
Έφη Κοροβίλα:
Καλησπέρα και από μένα. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ σύγχρονο θέμα και έχω μεγάλο ενθουσιασμό που θα το αναλύσουμε σήμερα γιατί βλέπω ότι αφορά πάρα πολύ την σύγχρονη οικογένεια και οι γονείς χρειάζεται να ξεχωρίσουν αυτές τις δύο έννοιες.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία! Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για εσάς έτσι ώστε να σας γνωρίσουν καλύτερα και οι ακροατές μας.
Έφη Κοροβίλα:
Ονομάζομαι Κοροβίλα Έφη, είμαι ψυχολόγος με ειδίκευση στην παιδοψυχολογία. Ασχολούμαι τα τελευταία χρόνια επαγγελματικά με παιδιά σε κέντρα ειδικών θεραπειών και στα πλαίσια της πρακτικής μου άσκησης στο Παίδων, ασχολούμαι ερευνητικά με τον Παιδικό Διαβήτη.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μας κάνετε μια εισαγωγή, να μας πείτε δυο λόγια για το θέμα που θα συζητήσουμε πριν αναλύσουμε τα χαρακτηριστικά ενός προστατευτικού γονέα.
Έφη Κοροβίλα:
Ωραία λοιπόν, όπως είπα, το θέμα αφορά τη σύγχρονη οικογένεια και οι γονείς χρειάζονται αρκετά εφόδια έτσι ώστε να μπορέσουν να διαχωρίσουν αυτές τις δύο έννοιες της προστασίας και της υπερπροστασίας.
Όπως καταλαβαίνουμε, κύριο μέλημα κάθε γονέα είναι η φροντίδα και προστασία του παιδιού. Τα παιδιά μας εξαρτώνται από εμάς και έχουμε ευθύνη απέναντί τους, ώστε να τα προφυλάξουμε και να προσπαθούμε να ελαχιστοποιήσουμε κάπως τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην καθημερινότητά μας. Όμως, είναι πολύ σημαντικό να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να εκμηδενίσουμε τα παιδιά.
Δεν μπορούμε να τα αφήνουμε συνεχώς σε εισαγωγικά «απέξω». Εκτός όμως από την ευθύνη της προστασίας των παιδιών, έχουμε και μια ακόμα ευθύνη. Αυτή η ευθύνη να μεγαλώσουμε τα παιδιά ώστε να γίνουν ανεξάρτητοι ενήλικες.
Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι τα παιδιά πρέπει να μεγαλώσουν σαν να είναι σαν ενήλικες, οι οποίοι θα μπορούν να διαχειριστούν τη ζωή και να απολαμβάνουν την ανεξαρτησία τους. Επομένως, η προστασία θα λέγαμε, είναι ένα δικαίωμα του παιδιού αλλά και μια ευθύνη του γονιού.
Η υπερπροστασία ωστόσο, που προκύπτει από την ανάγκη του γονιού που προσπαθεί να προφυλάξει το παιδί του από οτιδήποτε αρνητικό, είναι ένα μεγάλο εμπόδιο. Έτσι λοιπόν μπορούμε αρκετά καλά πλέον να ξεχωρίσουμε το πότε κάποιος είναι προστατευτικός, που είναι κάτι σημαντικό, φυσικά και απαραίτητο και πότε κάποιος είναι υπερπροστατευτικός, δηλαδή ξεπερνάει τα όρια και γίνεται υπερβολικός.
Τα χαρακτηριστικά ενός υπερπροστατευτικού γονέα;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πάμε λοιπόν να αναλύσουμε τα χαρακτηριστικά ενός υπερπροστατευτικού γονέα.
Έφη Κοροβίλα:
Γενικά θα λέγαμε ότι ο υπερπροστατευτικός γονέας φροντίζει παραπάνω από όσο θα έπρεπε, εξυπηρετεί υπερβολικά το παιδί και έχει την τάση να ικανοποιεί όλες τις ανάγκες του παιδιού όπου το παιδί το θελήσει.
Θα λέγαμε ότι προσπαθεί υπερβολικά να το προστατεύει, σίγουρα από τη στιγμή που συζητάμε αυτό το θέμα θα μας έρθουν στο μυαλό πολλές σκηνές, πάρα πολλές εικόνες με γονείς που συναντάμε έξω στο δρόμο, στην καθημερινότητα μας που συνεχώς είναι πίσω από το παιδί, το κρατάνε να μην πέσει, να μη χτυπήσει, να μην ιδρώσει.
Αυτό είναι ένα προφίλ ενός υπερ προστατευτικού γονέα. Ο υπερπροστατευτικός γονιός θα λέγαμε ότι είναι και πιο ελεγκτικός. Έχει την τάση να εποπτεύει το παιδί του ακόμη και για τους φίλους του. Ελέγχει όλες τις ενέργειες του παιδιού και έχει συνεχώς το παιδί κάτω από την επιτήρησή του.
Αυτό, ενώ κάποιες φορές ακούγεται λογικό, ειδικά όταν ένα παιδί είναι σε μικρή ηλικία, σε μια νηπιακή ηλικία, θα λέγαμε ότι γιατί όχι; Συνήθως όμως οι γονείς που έχουν αυτή την τάση συνεχίζουν αυτόν τον ελεγεκτικό τρόπο απέναντι στα παιδιά τους και μεγαλώνοντας.
Οι γονείς που έχουν αυτή την τάση να λένε τα παιδιά τους να είναι πιο υπερπροστατευτικοί, τείνουν να μπαίνουν μπροστά, δηλαδή να ανοίγουν το δρόμο στο παιδί, να του προτείνουν πράγματα, να το οργανώνουν. Θα λέγαμε δηλαδή ότι το καθοδηγούν.
Οι γονείς με αυτό το προφίλ παρεμβαίνουν στη ζωή του παιδιού και στις αποφάσεις τους. Παίρνουν αυτοί την ευθύνη του παιδιού και θέλουν να λύσουν αυτά τα προβλήματα του παιδιού αντί για το παιδί. Είναι πολύ συνηθισμένο σε αυτούς τους γονείς να θέτουν πολλούς περιορισμούς και πάντα με τη δικαιολογία ότι είναι για το καλό του.
Το προφίλ γενικά των συγκεκριμένων γονιών παρουσιάζεται σαν τους ανθρώπους από τον άνθρωπο γενικά που γνωρίζει καλύτερα τι είναι καλό και τι είναι κακό για το παιδί. Ένας γονιός που συμπεριφέρεται έτσι με αυτόν τον υπερ προστατευτικό τρόπο, αναφέρεται συχνά στην ασφάλεια του παιδιού και δεν το παρακινεί όπως θα έπρεπε φυσικά προς την αυτονομία και την εξερεύνηση του περιβάλλοντος, αλλά αντίθετα το περιορίζει.
Ποιες είναι συμπεριφορές ενός υπερπροστατευτικού γονέας;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ποιες είναι λοιπόν οι συμπεριφορές του υπερπροστατευτικού γονέα στην καθημερινότητά μας; Δηλαδή που το συναντάμε και με ποιους τρόπους;
Έφη Κοροβίλα:
Ωραία λοιπόν. Πολύ ωραία ερώτηση!
Ας φέρουμε στο μυαλό μας την εικόνα ενός τέτοιου γονιού. Σίγουρα όλοι θα έχουμε συναντήσει κάποιον υπερπροστατευτικό γονέα στην καθημερινότητά μας, στο περιβάλλον μας. Θα λέγαμε ότι είναι ο γονιός που προβλέπει το τι θα ήθελε το παιδί δηλαδή, τείνει να είναι ένα βήμα μπροστά από το παιδί. Δηλαδή είναι γονιός που για παράδειγμα θα πει στο παιδί αν πεινάς να φας. Το φαγητό είναι πάνω στο τραπέζι.
Ή ας πούμε είναι γονιός που σε έναν εξωτερικό χώρο, όπως παιδική χαρά, δεν θα αφήσει το παιδί να τρέξει προκειμένου να μην ιδρώσει ή δεν θα το αφήσει να σκαρφαλώσει κάπου προκειμένου να μη χτυπήσει.
Στη σχολική ηλικία, είναι ο γονιός που θα κάτσει μαζί με το παιδί να διαβάσουν παρέα, θα φτιάξει τη σχολική τσάντα του παιδιού και την επόμενη ημέρα, θα οργανώσει το πρόγραμμά του. Από την άλλη, σε κοινωνικό επίπεδο θα λέγαμε ότι ο γονιός που θα τρέξει να πει τη γνώμη του σε κάποια διαφωνία που μπορεί να προέκυψε ανάμεσα στο παιδί και σε κάποιον φίλο του ή που θα μεσολαβήσει προκειμένου να τα βρουν αυτοί οι δύο.
Δηλαδή ο γονιός που δε θα αφήσει το παιδί να πάρει κάποια πρωτοβουλία, στερώντας με αυτό τον τρόπο στο παιδί τη δυνατότητα να μάθει από τις πράξεις του. Ένας υπερπροστατευτικός γονιός, είναι γονιός που θα παρέμβει σε κάποια δραστηριότητα που κάνει το παιδί σε κάποια εξωσχολική δραστηριότητα, καθοδηγώντας ακόμη και το δάσκαλο, τον προπονητή θα λέγαμε.
Κατανοούμε ότι για κάθε γονιό η ασφάλεια του παιδιού του είναι το κύριο μέλημα. Είναι σημαντική, αλλά πολλές φορές βλέπουμε γονείς για παράδειγμα το χειμώνα που κυκλοφορούν πολλές ιώσεις, να μη στέλνουν τα παιδιά στις εξωσχολικές δραστηριότητες προκειμένου να τα κρατάνε σπίτι και να μην αρρωστήσουν, στερώντας όμως με αυτό τον τρόπο την ευχαρίστηση που παίρνουν τα παιδιά από αυτή τη δραστηριότητα.
Γενικότερα θα λέγαμε ότι το προφίλ αυτών των γονιών μιλά συχνά για κινδύνους που καραδοκούν και που πρέπει οι ίδιοι να προστατεύσουν τα παιδιά τους από αυτούς τους κινδύνους.
Η Ελληνική οικογένεια
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω μια ερώτηση που είμαι σίγουρος ότι πολλοί, ίσως οι περισσότεροι που ακούνε αυτή τη στιγμή αυτό το podcast θα τους ήρθε στο μυαλό αυτή η ερώτηση. Ότι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό μιας Eλληνικής οικογένειας. Έτσι δεν είναι;
Έφη Κοροβίλα:
Ναι, θα λέγαμε ότι το βλέπουμε αρκετά συχνά στην Ελληνική οικογένεια κε Φιλιππόπουλε. Γενικά ο υπερπροστατευτικός γονέας ενθαρρύνει την εξάρτηση και αυτό είναι κάτι που υπάρχει έντονα στις Ελληνικές οικογένειες σε σύγκριση με τις άλλες χώρες.
Για παράδειγμα, βλέπουμε στις άλλες χώρες της Ευρώπης γενικά και στην Αμερική ότι όταν τα παιδιά φτάνουν 18 ετών, κάπως ανεξαρτητοποιούνται, φεύγουν από το σπίτι. Αντίθετα όμως, στις Ελληνικές οικογένειες βλέπουμε ότι παιδιά και ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας μένουν με τους γονείς τους, έχουν μια σχέση εξάρτησης θα λέγαμε.
Αυτό οφείλεται λίγο στην κουλτούρα του Έλληνα γονιού να φροντίζει το παιδί του ακόμα και όταν αυτό φτάσει σε μεγάλη ηλικία και έχει τη δική του οικογένεια. Οι γονείς σίγουρα έχουν καλές προθέσεις, όμως αυτό παρερμηνεύει τη γονεϊκότητα και αυτό είναι που πρέπει να προσέξουμε. Άλλο φροντίζω το παιδί μου και άλλο παρεμβαίνω και έχω σχέση εξάρτησης.
Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι κανείς δεν θα βρίσκεται για πάντα στη ζωή του παιδιού και να το προστατεύει από όλους τους κινδύνους. Αυτό ουσιαστικά που πρέπει να κάνει κάθε γονιός είναι να κάνει τα παιδιά του ανεξάρτητα, προωθώντας τη θετική σκέψη, ώστε να νιώθουν και τα ίδια σίγουρα για τους εαυτούς τους και να μπορούν να ανταπεξέλθουν θετικά στη ζωή κάνοντας τις δικές τους επιλογές.
Αν τώρα κάτσουμε και συζητήσουμε με διάφορους γονείς, θα ακούσουμε ότι όλοι θέλουν τα παιδιά τους να είναι ανεξάρτητα, να είναι δυναμικά, να μπορούν να αντεπεξέλθουν στην καθημερινότητα. Αυτό όμως που κάνουνε στην πράξη αυτή, με το να έχουν τα παιδιά αυτή τη σχέση εξάρτησης με τους γονείς, με το να μένουν σπίτι τους, με το να τα βοηθάνε οι γονείς συνεχώς, έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.
Και είναι ένα κομμάτι που πρέπει οι γονείς να εκπαιδευτούν πάνω σε αυτό.
Οι ψυχολογικές συνέπειες στη ψυχική υγεία των παιδιών
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο καταλαβαίνουμε ότι οι προστατευτικοί γονείς ουσιαστικά επηρεάζουν αρνητικά την εξέλιξη του παιδιού τους προς την ανεξαρτησία και την αυτονομία τους. Στη συνέχεια αυτό λοιπόν θα ήθελα να μας εξηγήσετε τις ψυχολογικές συνέπειες στο παιδί από έναν τέτοιο και προστατευτικό γονέα.
Έφη Κοροβίλα:
Πολύ ωραία ερώτηση!
Δυστυχώς οι συνέπειες αυτού του είδους της γονεϊκότητας είναι πολλές και αρνητικές. Θα αναφερθώ όμως στις πιο σημαντικές. Πρώτα από όλα τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα σπίτι με υπερπροστατευτικούς γονείς, μεγαλώνοντας παρουσιάζουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.
Και γιατί συμβαίνει αυτό;
Αυτό συμβαίνει γιατί, μαθαίνουν να τα βρίσκουν όλα έτοιμα και να μην κοπιάζουν τα ίδια για να πετύχουν τους στόχους τους. Βέβαια, αν ρωτήσεις τους γονείς αυτούς, πιστεύουν ότι προστατεύοντας τα παιδιά τους από οποιοδήποτε κίνδυνο, θα έχουν ένα παιδί ώριμο και ανεξάρτητο που θα μπορεί να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες της ζωής, αφού θα έχει πάρει τη σωστή καθοδήγηση από τους ίδιους.
Οι γονείς με αυτό που προσφέρουν πιστεύουν ότι είναι στο σωστό δρόμο και θα μεγαλώσουν παιδιά που θα έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση. Όμως τα παιδιά αυτά παίρνουν το αντίθετο μήνυμα από τους γονείς αυτούς, ότι δηλαδή δεν είναι αρκετά ικανά ώστε να διαχειριστούν τα προβλήματά τους μόνα τους.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοιες οικογένειες ζουν συνεχώς σε ένα προστατευμένο, σε ένα αποστειρωμένο θα λέγαμε περιβάλλον και δεν καταφέρνουν να ενεργήσουν. Νιώθουν δηλαδή ότι δεν είναι τόσο ικανά ώστε να τα καταφέρουν μόνα τους. Από την άλλη, οι γονείς αυτοί πιστεύουν ότι δίνουν τα καλύτερα εφόδια στα παιδιά τους και στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν ανεξάρτητα παιδιά με τις πράξεις τους και τη συμπεριφορά τους.
Στην πραγματικότητα φέρνουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα και είναι αυτό που λέμε και στην Επιστήμη της ψυχολογίας «μαθημένη ανημπόρια». Δηλαδή μαθαίνουν στα παιδιά τους ότι δεν μπορούν να κάνουν πράγματα μόνα τους.
Νομίζω ότι είναι πλέον σαφές ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον πιθανόν να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση μεγαλώνοντας. Άρα αυτή είναι η συνέπεια μιας υπερπροστατευτικής οικογένειας.
Άρα αυτή είναι η συνέπεια της χαμηλής αυτοεκτίμησης και είναι σημαντική και πρέπει να την έχουμε κατά νου. Μια άλλη συνέπεια που είναι πιο προφανής είναι οι φοβίες και το άγχος που παρουσιάζουν αυτά τα παιδιά.
Γενικά τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μια υπερπροστατευτική οικογένεια παρουσιάζουν έντονο στρες και θα λέγαμε ότι ανήκουν και σε ομάδα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση κάποιας κατάθλιψης, κρίσεων πανικού, ειδικών φοβιών και γενικότερα στην εμφάνιση δυσκολιών στη διαχείριση του συναισθήματος.
Μπορούμε να καταλάβουμε ότι μεγαλώνοντας κανείς με κάποιον φοβικό γονέα γιατί ένας υπερπροστατευτικός γονέας είναι και φοβικός γονέας, κάνει το παιδί να υιοθετεί τις φοβικές πεποιθήσεις του γονέα και το κάνει να εξελίσσεται σε κάποιον ενήλικα, ο οποίος αντιμετωπίζει τη ζωή με δισταγμό και αμφιβολία.
Άρα, από τη μια πλευρά έχουμε τη χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και από την άλλη έχουμε τις φοβίες και το άγχος. Ωστόσο, υπάρχει και μια τρίτη σημαντική συνέπεια που αφορά τη δυσκολία που προκύπτει στο παιδί στις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Άμα πάμε λοιπόν πίσω και δούμε ότι εφόσον το παιδί αυτό έχει μάθει να έχει μια πιο παθητική και αδύναμη στάση, καταλαβαίνουμε ότι την ίδια στάση πιθανόν να τη μεταφέρει και αργότερα στις σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.
Πολύ συχνά παρατηρούμε ότι τα παιδιά των υπερπροστατευτικών γονέων δίνουν μεγάλη σημασία και στη γνώμη που έχουν οι άλλοι για εκείνα. Με άλλα λόγια, θα λέγαμε ότι έχουν ανάγκη την αποδοχή και την επικύρωση από τους άλλους. Και όλα αυτά οφείλονται στην ανασφάλεια που νιώθουν τα ίδια τα παιδιά για τον εαυτό τους.
Άρα, κλείνοντας αναφέραμε τρεις πολύ σημαντικές συνέπειες, οι οποίες θα δυσκολέψουν πιθανόν το παιδί αυτό σε προσωπικό, κοινωνικό, ακόμα και σε επαγγελματικό επίπεδο θα λέγαμε. Σε αυτό το σημείο όμως θέλω να σημειώσω το εξής.
Ότι για κανένα γονέα δεν είναι ευχάριστο να βλέπει το παιδί του δυσαρεστημένο ή στεναχωρημένο. Το να προλαμβάνουμε όμως όλα αυτά τα συναισθήματα οδηγεί στην ανικανότητα του παιδιού να τα αντιμετωπίσει, όταν αυτά μοιραία κάποια στιγμή θα κάνουν την εμφάνισή τους. Καταλαβαίνουμε ότι σε κανέναν δεν αρέσει να βιώνει δυσάρεστα συναισθήματα.
Όμως δεν θα έρθει αυτό κάποια στιγμή. Θα έρθει σίγουρα. Κι αυτό διότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και όλα υπάρχουν και πρέπει να τα βιώνουμε, γιατί το καθένα από αυτά έχει να μας πει κάτι.
Ηλικιακά στάδια και ανεξαρτησία των παιδιών
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ θα ήθελα να σας ρωτήσω κάτι και να το συνδέσω με την προηγούμενη ερώτηση που σας έκανα όσον αφορά την Ελληνική οικογένεια. Εκεί αναφέρατε ότι η Ελληνική οικογένεια ή γονείς τελοσπάντων οι Έλληνες, λειτουργούν διαφορετικά όσον αφορά την υπόλοιπη Ευρώπη ή και άλλες χώρες της Δύσης, στη συμπεριφορά, στα παιδιά και στην ανεξαρτησία που τους δίνουν στην ηλικία των 18 και άνω. Εδώ θα έρθει ερώτηση λοιπόν, η οποία είναι από ποια ηλικία ουσιαστικά μπορούν οι γονείς να δώσουν αυτονομία στα παιδιά τους; Στη νηπιακή ή πολύ πιο μετά;
Έφη Κοροβίλα:
Ωραία ερώτηση, όμως δεν μπορώ να δώσω σαφή απάντηση, διότι το κάθε παιδί είναι διαφορετικό, όπως καταλαβαίνουμε. Εδώ όμως έρχεται το θέμα της εμπιστοσύνης.
Ουσιαστικά δεν είναι ένας διακόπτης που θα τον γυρίσουμε και θα πούμε ότι εγώ από σήμερα αφήνω το παιδί μου να ζει πιο ελεύθερο, πιο ανεξάρτητο. Από την αρχή που κάποιος γίνεται γονέας, η διαπαιδαγώγηση που θα πρέπει να ακολουθήσει θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη προς την ελευθερία του παιδιού.
Όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή που κι εμείς θα νιώσουμε πιο σίγουροι, ο γονιός γενικά δηλαδή θα νιώσει πιο σίγουρος, θα ξέρει πότε θα πρέπει να είναι πιο χαλαρός. Πιθανόν και πριν τη νηπιακή ηλικία. Σε κάποια πράγματα θα μπορούσαμε να δώσουμε μια ελευθερία στα παιδιά.
Η κάθε ηλικία όμως, όπως καταλαβαίνουμε είναι διαφορετική. Άλλους στόχους έχουμε στην ηλικία των δύο ετών και άλλους στόχους έχουμε στην ηλικία των 15 ετών. Ανάλογα με το ηλικιακό δηλαδή στάδιο του παιδιού, δίνω και στο παιδί το χώρο και του αναθέτω κάποιες ευθύνες που θα μπορέσει να τις βγάλει εις πέρας ανάλογα με την ηλικία του.
Όμως το αφήνω να βιώσει και τις συνέπειες των πράξεών του, να μάθει και να πάρει το μήνυμα. Αυτά που μπορώ να κάνω τα καταφέρνω και όλο και περισσότερο το παιδί με αυτόν τον τρόπο θα νιώθει ικανό και ότι μπορεί να διαχειριστεί κάποια πράγματα στη ζωή του.
Άρα με αυτό τον τρόπο και ο γονιός μπορεί να εμπιστευτεί το παιδί και να νιώσει ότι το παιδί καταφέρνει πράγματα μόνο του. Μπορεί να βγάλει εις πέρας τις υποχρεώσεις που του έχουν ανατεθεί. Κάπως έτσι τα πράγματα θα πάνε μια χαρά, αλλά ας μην το τοποθετήσουμε ηλικιακά. Να πούμε ότι από τη μέρα που κάποιος γίνεται γονιός πρέπει να έχει αυτή την έννοια της ελευθερίας και της αυτονομίας του παιδιού του στο μυαλό του.
Προκλήσεις του σήμερα και υπερπροστασία
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ λοιπόν θα ήθελα να κάνω μια παρέμβαση ακόμα και να ρωτήσω το εξής. Είναι σίγουρο ότι όσο τα χρόνια περνάνε και οι δεκαετίες περνάνε, οι συνθήκες ζωής γίνονται διαφορετικές, πιο δύσκολες και πιο επικίνδυνες. Σίγουρα και εμείς οι ίδιοι θυμόμαστε τα παιδικά μας χρόνια, ειδικά όσοι είμαστε γεννημένοι κοντά στη δεκαετία του 80′ 90′, πολύ πιο ανεξάρτητοι και με τελείως διαφορετική λογική και νοοτροπία των γονιών απέναντι στα παιδιά, ειδικότερα στις μικρές ηλικίες. Ήθελα να ρωτήσω αν παρατηρείτε, οι σύγχρονοι γονείς να είναι πιο υπερπροστατευτικοί γενικότερα.
Έφη Κοροβίλα:
Πολύ ωραία ερώτηση κύριε Φιλιππόπουλε!
Ακριβώς όπως τα είπατε είναι τα πράγματα! Στη σύγχρονη εποχή οι γονείς τείνουν να είναι πιο υπερπροστατευτικοί και αυτό οφείλεται σίγουρα στην ανάγκη τους για την προστασία των παιδιών.
Καταλαβαίνουμε ότι ενδιαφέρονται να προστατεύουν τα παιδιά, όμως πίσω από αυτό θα λέγαμε ότι κρύβεται και η δυσκολία του κάθε γονιού να διαχειριστεί τον σύγχρονο τρόπο ζωής, τους γρήγορους ρυθμούς ζωής που υπάρχουν, τις πολλές πληροφορίες που προσλαμβάνει από τα Μέσα και δεν ξέρει πάντα πώς να τις φιλτράρει και ειδικά όταν η πληροφορία είναι λάθος ή αρνητική, πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει έναν γονέα προς τον φόβο, να κάνει έναν γονέα δηλαδή φοβικό ή υπερπροστατευτικό.
Οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής της καθημερινότητας, οι οποίοι δυσκολεύουν τους γονείς να έχουν καθαρό μυαλό, να παίρνουν αποφάσεις με ψυχραιμία, σίγουρα τους κάνει και πιο υπερπροστατευτικούς. Το πιο σημαντικό όμως και το πιο βαθύ κομμάτι που κρύβεται σε αυτή την τάση της σύγχρονης οικογένειας για υπερπροστασία, θα έλεγα ότι είναι τα δικά μας τραύματα, τα οποία χρειάζεται να ανακαλύψουμε και να θεραπεύσουμε.
Σε αυτό το σημείο θέλω να τονίσω το γεγονός ότι δεν χρειάζεται κάποιος να έχει μια βαριά ψυχοπαθολογία για να θεραπεύσει τα τραύματα του. Εξάλλου όλοι έχουμε τραύματα. Άλλοι μικρά, άλλοι μεγάλα. Ένας γονιός όμως που βρίσκεται σε αυτό τον απαιτητικό ρόλο, στο ρόλο του γονέα δηλαδή, οφείλει να ψάξει μέσα του και να θεραπεύσει τις δικές του ανασφάλειες και τα τραύματα, προκειμένου να μη τα μεταφέρει στο παιδί του.
Όταν βλέπω κάποιους γονείς στο γραφείο μου κλινικά και στη συνέχεια βλέπω το παιδί, ρωτάω ποιο είναι το αίτημα που έχουν οι γονείς για τη θεραπεία. Οι πιο πολλοί λένε ότι θέλω να κάνω το παιδί μου να είναι ανεξάρτητο, να είναι πιο δυναμικό.
Το πρώτο πράγμα λοιπόν που τους λέω ότι πρέπει να κάνουμε, το πρώτο βήμα δηλαδή που πρέπει να ακολουθήσουν, είναι να κάνουν αυτοί οι ίδιοι δουλειά με τον εαυτό τους. Πρέπει να πούμε ότι πρώτα οι γονείς πρέπει να δουλέψουν τον εαυτό τους και στη συνέχεια το παιδί. Στον καθένα αναλογεί ένα μερίδιο ευθύνης και στην προκειμένη περίπτωση οι γονείς έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης.
Επίλογος – συμβουλή για γονείς
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Στο σημείο αυτό λοιπόν και κλείνοντας αυτό το επεισόδιο, θα ήθελα να μας δώσετε κάποιες συμβουλές για τους γονείς οι οποίοι αυτή τη στιγμή ακούνε.
Έφη Κοροβίλα:
Η συμβουλή που θα έδινα σε κάποιο γονιό είναι:
«Σταμάτα να προστατεύεις σε υπερβολικό βαθμό το παιδί σου και άφησέ το να αυξήσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του».
Ο γονιός πρέπει να είναι δίπλα στο παιδί και όχι μπροστά από αυτό και σιγά σιγά ο στόχος να πηγαίνει προς τα πίσω ώστε να αφήσει το παιδί να ανοίξει τα φτερά του και να απολαύσει τη ζωή, όχι να ζήσει, αλλά να απολαύσει τη ζωή όπως το ίδιο το επιθυμεί.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό! Και εδώ έτσι μου έρχεται στο μυαλό πάλι η Ελληνική οικογένεια που τείνει να καθοδηγεί κάπως τα παιδιά να κάνουν πράγματα που οι ίδιοι οι γονείς δεν έκαναν. Όμως αυτό σημαίνει ότι καθοδηγούν το παιδί σε δρόμους που το ίδιο πιθανόν να μη θέλει ή που δεν θα επέλεγε από μόνο του.
Κι έτσι, το τελευταίο που θα πω ως υπενθύμιση προς τους γονείς είναι ότι αν αγαπάς κάποιον, πρέπει να τον ενθαρρύνεις να είναι εαυτός του, πρέπει να τον ενθαρρύνεις να ζει τη ζωή του όπως ο ίδιος θέλει, να τον αφήνεις να είναι ανεξάρτητος.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ λοιπόν θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ για αυτή την πολύ ωραία συζήτηση για ένα τόσο σημαντικό θέμα και να ανανεώσουμε το ραντεβού μας για το επόμενο επεισόδιο που θα αφορά ξανά θέματα γονεϊκότητας.
Έφη Κοροβίλα:
Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ που μου δώσατε τη δυνατότητα να μιλήσω για ένα τόσο σημαντικό θέμα που το βλέπω και στο γραφείο ότι ενδιαφέρει πάρα πολύ τους σύγχρονους γονείς και σίγουρα ανανεώνουμε το ραντεβού μας για ένα επόμενο επεισόδιο που θ’ αναλύσουμε εξίσου σημαντικά θέματα γονεϊκότητας.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ευχαριστώ πολύ.
Έφη Κοροβίλα:
Σας ευχαριστώ πολύ και εγώ.
