Ακούστε το ηχητικό
Τι θα συζητήσουμε
Ένα από τα σημαντικότερα και παράλληλα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της εποχής μας είναι αυτό της υπερβολικής χρήσης των ηλεκτρονικών συσκευών (κινητών, tablet, ηλεκτρονικών υπολογιστών) τόσο από τους ενήλικες όσο και από τα παιδιά.
Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή να ισχυριστούμε πως πλέον το κινητό τηλέφωνο είναι πλέον 2η φύση των ανθρώπων με την χρηστικότητα για επαγγελματικούς λόγους να είναι τις περισσότερες φορές η βασική δικαιολογία για να μην το αποχωριζόμαστε ποτέ!
Είναι τέτοια η εξάρτηση που οι περισσότεροι χρήστες που εργάζονται σε εργασίες γραφείου, καθήμενοι 8-10 ώρες μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή να συνεχίζουν τη χρήση οθονών σε επίπεδο χαλάρωσης – διασκέδασης αυτή τη φορά, με το τελικό αποτέλεσμα να είναι 16-18 ώρες την ημέρα μπροστά από μία οθόνη.
Και αν οι ενήλικες είναι υπεύθυνοι για τις επιλογές τους και τον τρόπο που επιλέγουν να περνάνε τις ώρες του, τι συμβαίνει με το φαινόμενο στον αθώο κόσμο των παιδιών; Η υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών είναι απολύτως βέβαιο πως θα έχει καταστροφικές συνέπειες στο σώμα, στο μυαλό και το ψυχικό κόσμο ενός παιδιού που από στην ανθρώπινη φύση του είναι προγραμματισμένο, να τρέχει, να απολαμβάνει την επαφή με τη φύση, να κοινωνικοποιείται μέσω της επαφής τους με άλλα παιδιά διαφόρων ηλικιών, και κυρίως να έρχεται από νωρίς σε επαφή με τα συναισθήματα του, να τα γνωρίζει, να τα κατανοεί και αντιστοίχως να τα εξωτερικεύει.
Όλα τα παραπάνω έρχεται να τα αντικαταστήσει ένα κινητό τηλέφωνο ή ένα tablet με το παιδί να μαθαίνει πως η επαφή του με τον κόσμο και ότι όμορφό εκείνος περιλαμβάνει, εξαρτάται από τη διάρκεια της μπαταρίας της συσκευής του.
Στο σημερινό podcast επεισόδιο με καλεσμένη της παιδοψυχολόγο κα Κοροβίλα Έφη, θα αναλύσουμε τις καταστροφικές συνέπειες που έχει η υπερβολική χρήση οθονών στα παιδιά, πως μπορούν οι γονείς να θέσουν ξεκάθαρα όρια και κανόνες για τη χρήση των συσκευών, και κυρίως πως οι ίδιοι μπορούν να αποτελέσουν ιδανικό πρότυπο σε επίπεδο χρήσης!
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήρθατε στα podcast επεισόδια της LearnHealth. Τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHelath πιστεύουμε πως η καλή υγεία, ατομική ανάπτυξη, βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά, από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε έναν από τους παραπάνω κλάδους.
Είμαι ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project manager της LearnHealth και σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο, στο οποίο θα αναφέρουμε μερικές πρακτικές συμβουλές στους γονείς στο πώς να θέτουν όρια στον χρόνο που αφιερώνουν μπροστά σε οθόνες στα παιδιά τους.
Μαζί μας θα έχουμε την κυρία Έφη Κοροβίλα, η οποία με την ειδικότητα της παιδοψυχολόγου ψυχοθεραπεύτριας θα μας διαφωτίσει στο θέμα αυτό. Κύρια Κοροβίλα καλησπέρα σας.
Έφη Κοροβίλα:
Καλησπέρα σας κύριε Φιλιπποπούλε. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Σήμερα θα συζητήσουμε ένα θέμα το οποίο απασχολεί τα τελευταία χρόνια τους γονείς που αφορά τη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών από τα παιδιά τους.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:Πολύ ωραία, πριν ξεκινήσουμε θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για εσάς, για να σας γνωρίσουνε και οι ακροατές μας.
Έφη Κοροβίλα:
Ονομάζομαι Κοροβίλα Έφη, είμαι ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι με παιδιά και εφήβους σε κέντρα ειδικών θεραπειών, όπως επίσης και στα πλαίσια της πρακτικής μου άσκησης ασχολούμαι και ερευνητικά με τον παιδικό διαβήτη.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο λοιπόν να ξεκινήσουμε. Πείτε μας σας παρακαλώ λοιπόν περί τίνος πρόκειται και γιατί θα συζητήσουμε σήμερα.
Έφη Κοροβίλα:
Σήμερα θα συζητήσουμε ένα μείζον πρόβλημα της σύγχρονης εποχής που είναι η υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών από τα παιδιά και τους εφήβους. Βλέπουμε τα τελευταία χρόνια ότι η υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών είναι ένα ζήτημα το οποίο βρίσκεται στο προσκήνιο, με τα παιδιά να κάθονται στην τηλεόραση, στον υπολογιστή, στα τάμπλετ ατελείωτες ώρες.
Βέβαια, το πρόβλημα αυτό έγινε ακόμη πιο έντονο θα λέγαμε κατά την περίοδο του Covid-19, που τα ποσοστά κατάχρησης γιατί δεν ήταν χρήση, ήταν κατάχρηση μπροστά στις οθόνες αυξήθηκαν δραματικά και αυτό διότι τα παιδιά αναγκαστικά έμειναν πολλές ώρες στο σπίτι χωρίς να έχουν εξωσχολικές δραστηριότητες.
Κάνανε τηλεκπαίδευση από το διαδίκτυο, από το laptop, από τον υπολογιστή και γενικά όλη η ζωή τους θα λέγαμε ότι είναι μπροστά από μια οθόνη και όπως θυμόμαστε η περίοδος διήρκησε δύο χρόνια. Σίγουρα και τα παιδιά είχαν αποκοπεί από τους φίλους, το σχολείο, όλες οι δραστηριότητες αυτές που έκαναν πιο πριν θα έπρεπε να κάνουν τα παιδιά.
Άρα λοιπόν, καταλαβαίνουμε πόσο δύσκολο είναι να μειώσουμε τον χρόνο μπροστά στις οθόνες, όταν όλο το προηγούμενο διάστημα τα παιδιά ασχολιόταν μόνο με τις οθόνες, μόνο με τα tablet, με τους υπολογιστές, τα κινητά, τις τηλεοράσεις.
Οπότε στο συγκεκριμένο επεισόδιο θα αναφερθούμε σε κάποιες στρατηγικές που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς ώστε να θέσουν τα χρονικά όρια που το παιδί επιτρέπεται να είναι μπροστά στις οθόνες.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ λοιπόν θέλω να το επιβεβαιώσω κι εγώ αυτό ως γονιός, ότι την περίοδο του Covid-19 τα παιδιά αναγκαστικά μπήκαν στη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης. Πολλοί από εμάς μέχρι εκείνη τη στιγμή δίναμε μάχη να είναι μακριά από οθόνες, μακριά από τους υπολογιστές, όσο αυτό τουλάχιστον είναι εφικτό και ξαφνικά βρεθήκαμε σε μια κατάσταση που αναγκαστικά βάλαμε τα παιδιά μπροστά στις οθόνες, οπότε εκεί ξεκίνησε ίσως το πρόβλημα να γίνεται μεγαλύτερο. Πάμε λοιπόν να δούμε για αρχή η κυρία Κοροβίλά τι προβλήματα προκαλεί η υπερβολική έκθεση στις οθόνες στα παιδιά.
Έφη Κοροβίλα:
Πολλά προβλήματα υγείας σχετίζονται με αυτήν την υπερβολική χρήση. Ουσιαστικά παρατηρούμε πάρα πολλές δυσκολίες στον ύπνο των παιδιών. Δυσκολεύονται πάρα πολύ να κοιμηθούν, κοιμούνται πάρα πολύ αργά επειδή είναι στην οθόνη μπροστά και είναι σε υπερένταση, οπότε όλο αυτό το επηρεάζει αρνητικά.
Όπως επίσης έχουμε δει, τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί και τα ποσοστά κατάθλιψης στους εφήβους και στα παιδιά. Βέβαια, εκτός από τις σωματικές και τις ψυχοσωματικές επιπτώσεις, έρχονται να προστεθούν και οι επιπτώσεις στις κοινωνικές ικανότητες των παιδιών.
Τα παιδιά και ιδιαίτερα οι έφηβοι ασχολούνται με τα κοινωνικά δίκτυα για πολλές ώρες από τον φόβο μη χάσουν κάποιες εξελίξεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν να ηρεμήσουν. Θα λέγαμε ότι είναι συνεχώς σε μια επαγρύπνηση, δηλαδή είναι συνεχώς συνδεδεμένοι και ποτέ εκτός καθήκοντος.
Είναι συνεχώς μπροστά σε μια οθόνη.
Βέβαια, ένα άλλο ζήτημα που προκύπτει από την υπερβολική έκθεση στις οθόνες είναι και τα πρότυπα που έρχονται αντιμέτωπα τα παιδιά, που είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα όλο αυτό. Τα πρότυπα ομορφιάς, τα πρότυπα δύναμης και γενικότερα η απόδοση που δίνουν τα παιδιά σε όλα αυτά που βλέπουν. Και φυσικά και η σύγκριση που έρχεται στη μέση και επηρεάζει τα παιδιά.
Τα πρότυπα των παιδιών μέσα από το διαδίκτυο
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Όσον αφορά τα πρότυπα που λέτε, σε αυτό δεν έχουν μεγάλη ευθύνη και οι γονείς, όσον αφορά τουλάχιστον όσον αφορά τουλάχιστον το να μπορούν να οριοθετήσουν στα παιδιά τι θα βλέπουν και να το ελέγχουν με κάποιον τρόπο. Από ότι γνωρίζω υπάρχουν αρκετές εφαρμογές.
Έφη Κοροβίλα:
Αυτό είναι το επόμενο που θα ήθελα να πω, που θα προχωρήσουν παρακάτω σε κάποιες έτσι, σε κάποιες συμβουλές, σε κάποια πράγματα τα οποία μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς έτσι ώστε να έχουν και τον έλεγχο κάπως στο τι βλέπουν τα παιδιά.
Αλλά φυσικά όλα αυτά μπορούν να ελεγχθούν. Βέβαια τα παιδιά έχουν τόση μεγάλη ελευθερία πλέον στο διαδίκτυο που και οι γονείς πολλές φορές έρχονται στο γραφείο και μου λένε μα πώς να τα προστατεύσω, αφού όλα τα παιδιά βλέπουν βιντεάκια τέτοιου τύπου με μουσική πιο μοντέρνα που και το λεξιλόγιο δεν είναι το κατάλληλο για τα παιδιά.
Αυτό που λέω είναι ότι προσπαθήστε να είστε όσο γίνεται πιο κοντά στα παιδιά σας, να έχετε κάπως τον έλεγχο. Δεν μπορούμε να είμαστε συνεχώς από πίσω. Το καταλαβαίνω αυτό το πράγμα. Πρέπει να υπάρχει μια ευελιξία όμως όσο γίνεται πιο κοντά.
Αρνητικές συνέπειες από την υπερβολική χρήση οθονών
Πιο συγκεκριμένα θ’ αναφερθώ σε κάποιες αρνητικές συνέπειες που έχει η υπερβολική χρήση των οθονών. Πρώτα απ όλα βλέπουμε προβλήματα συμπεριφοράς.
Τα παιδιά γενικά περνούν καθημερινά, ειδικά του δημοτικού βλέπουμε ότι περνούν παραπάνω από δύο ώρες σε οθόνες, κάτι το οποίο δεν είναι για την ηλικία τους, ο χρόνος, δηλαδή αυτός δεν αρμόζει στην ηλικία τους και πολλές φορές βλέπουμε ότι εμφανίζουν συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες και καθώς και δυσκολίες στη συγκέντρωση και στη μνήμη. Επίσης επηρεάζονται και μαθησιακά.
Βλέπουμε πάρα πολύ μεγάλη αύξηση στα μαθησιακά προβλήματα, στις μαθησιακές δυσκολίες, γιατί τα παιδιά έχουν τις δικές τους ηλεκτρονικές συσκευές και διαβάζουν ή γράφουν μέσα από εκεί, οπότε δεν μπαίνουν στην διαδικασία να σκεφτούν πώς πχ: για παράδειγμα μπορεί να γράψουν σωστά μια λέξη και έχουν περισσότερα κενά όπως καταλαβαίνουμε και στην ορθογραφία και σε όλα τα υπόλοιπα μαθήματα.
Επίσης με το να ασχολούνται συνεχώς με τις οθόνες και να είναι συνεχώς σε μια καθιστική θέση. Σε συνδυασμό φυσικά και με την έλλειψη κάποιες δραστηριότητας όπως ο αθλητισμός, μπορεί τα παιδιά να αυξήσουν και το βάρος τους.
Τα προβλήματα ύπνου, όπως αναφέραμε και νωρίτερα, είναι ένα άλλο ζήτημα το οποίο δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητο από τους γονείς και γενικότερα τους κηδεμόνες. Όταν τα παιδιά χρησιμοποιούν μια δραστηριότητα σε οθόνη για χαλάρωση πριν τον ύπνο.
Αυτό πολλές φορές έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Γιατί λέμε ότι τα μπλε φώτα, δηλαδή το φως που εκπέμπεται από τις οθόνες, παρεμβαίνει στον εγκέφαλο του παιδιού και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία.
Και ένα άλλο ζήτημα το οποίο δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητο από τους γονείς και τους κηδεμόνες γενικότερα, είναι η έκθεση σε βίαιες εκπομπές, ταινίες, βιντεοπαιχνίδια που μπορεί να προκαλέσει απευαισθητοποίηση στα παιδιά, σε όλες αυτές τις βίαιες σκηνές.
Δηλαδή, τα παιδιά σταδιακά μπορούν να χρησιμοποιήσουν βία και να μιμηθούν αυτά που έχουν δει, ώστε να λύσουν τις προσωπικές τους διαφορές ή τα προσωπικά τους προβλήματα. Βέβαια, πρέπει να τονίσουμε ότι εκτός από τις παραπάνω συνέπειες, αρνητικές συνέπειες που έχει υπερβολική έκθεση μπροστά στις οθόνες μπορεί να προκαλέσει και προβλήματα μεταξύ των οικογενειακών σχέσεων.
Αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει ουσιαστικός χρόνος μεταξύ των γονιών και του παιδιού, άρα δεν υπάρχει η ουσιαστική επικοινωνία που θα θέλαμε μεταξύ των γονιών και του παιδιού. Άρα αυτό θα έχει και αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις με τους γονείς και τα παιδιά σε αυτό.
Χρήση οθονών κατά την πανδημία Covid-19
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κυρία Κοροβίλα, δεν ήθελα να διακόψω προηγουμένως, αλλά αναφέρατε ένα θέμα αρκετά σημαντικό, το οποίο το γνωρίζω προσωπικά λόγω της ειδικότητας μου ως προπονητής. Μετά την περίοδο του Covid-19 πολύ περισσότερο ερχόντουσαν γονείς και μας λέγανε ότι θέλουν να ξεκινήσουν το παιδί τους να αθλείται για να φύγει από τις οθόνες, για να σηκωθεί από την καρέκλα όπως πολύ καλά αναφέρατε, γνωρίζοντας και οι ίδιοι τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει αυτό.
Οπότε ήθελα να κάνω αυτήν την επισήμανση. Έχει παρατηρηθεί και σε συζητήσεις που έκανα με συναδέλφους. Ήταν πολύ έντονο αυτό μετά την περίοδο του Covid-19.
Έφη Κοροβίλα:
Κύριε Φιλιππόπουλε πολύ σωστά τα λέτε. Ακριβώς έτσι είναι τα πράγματα. Οι γονείς είχαν αγχωθεί πάρα πολύ με αυτό. Ότι τα παιδιά είναι συνεχώς στο σπίτι, δεν κινούνται, έχουν ένα καθιστικό τρόπο ζωής, είναι συνεχώς μπροστά από μια οθόνη, οπότε και οι ίδιοι από την αγωνία τους και από το άγχος τα λέγαμε που είχαν, έψαχναν να βρουν λύσεις έτσι ώστε τα παιδιά να εκτονώνουν και την ενέργειά τους να κινούνται κάπως.
Οπότε εσείς που είστε και προπονητής και τα ξέρετε καλύτερα αυτά, μπορώ κι εγώ δηλαδή να το επιβεβαιώσω από την πλευρά του ψυχολόγου. Ήταν τόσο μεγάλη η επιθυμία και η ανάγκη των γονιών προκειμένου τα παιδιά να σηκωθούν από τον καναπέ, από το κρεβάτι, από το γραφείο που ήταν μπροστά στην οθόνη και να κοιμηθούν, οπότε έψαχναν οτιδήποτε μπορεί να κινητοποιήσει κάπως τα παιδιά.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Και σε αυτό το σημείο να κάνω ακόμη μια επισήμανση ότι αυτή η ανάγκη ήταν αισθητά μεγαλύτερη των γονιών και όχι των παιδιών.
Έφη Κοροβίλα:
Έχετε απόλυτο δίκιο. Σε αυτό ακριβώς τα παιδιά, επειδή είχαν συνηθίσει να είναι και μπροστά στις οθόνες.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Είχαν εθιστεί κατά κάποιο τρόπο!
Έφη Κοροβίλα:
Είχαν εθιστεί ακριβώς τους που ήταν πιο δύσκολο να πάρουν αυτή την απόφαση. Πολλά παιδιά βαριόντουσαν θα λέγαμε, προτιμούσαν σίγουρα να είναι μπροστά στις οθόνες και λογικό είναι όλοι τα παιδιά αυτό θέλουν. Οπότε ήταν η ανάγκη των γονιών αυτοί ώστε να κινητοποιηθούν κάπως τα παιδιά. Πήραν αυτοί δηλαδή τα ηνία και την πρωτοβουλία έτσι ώστε τα παιδιά να ξεκινήσουν μια δραστηριότητα.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Για αυτό και εμείς εκείνη την περίοδο η προσέγγιση ήταν πολύ συγκεκριμένη στο να μπορέσουμε να δώσουμε κίνητρα στα παιδιά, γιατί καταλαβαίναμε και οι ίδιοι ότι το να σηκωθούν από τις οθόνες και να κάνουν κάτι που είναι πιο κουραστικό, που δεν ήταν και πολύ ενδιαφέρον γι αυτούς, γιατί οι περισσότεροι διάλεγαν ένα άθλημα ή μια δραστηριότητα χωρίς να έχουν σκεφτεί πριν τι είναι αυτό που θέλει το παιδί, γιατί το παιδί δεν ήθελε κάτι, οπότε ήταν και μια πίεση, θα το πω, ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε ένα κίνητρο στα παιδιά να κάνουν όντως κάποια δραστηριότητα, ένα άθλημα ώστε να τα κρατήσει μέσα σε αυτό και να τους πάρει χρόνο από τις οθόνες.
Πόσο χρόνο μπορούν να περνούν τα παιδιά μπροστά στις οθόνες;
Εδώ λοιπόν θα προχωρήσουμε στην επόμενη ερώτηση που θέλω να σας κάνω στο πόσο χρόνο μπροστά στην οθόνη μπορούν να αφιερώνουν τα παιδιά ανάλογα την ηλικία τους.
Έφη Κοροβίλα:
Πολύ καλή ερώτηση! Αυτή είναι η ερώτηση που έρχονται και μου κάνουν συνεχώς οι γονείς στο γραφείο. Υπάρχουν κάποιες συστάσεις σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιάτρων που ο χρόνος που μπορεί να αφιερώνουν τα παιδιά μπροστά στις οθόνες ανάλογα με την ηλικία τους είναι ο εξής.
Ουσιαστικά τα παιδιά μέχρι 18 μηνών δεν θα πρέπει να κάνουν χρήση καθόλου των οθονών, ούτε καν να βρίσκονται μπροστά στην τηλεόραση, όπως για παράδειγμα, οι γονείς τα παίρνουν αγκαλιά και στον καναπέ και απέναντι υπάρχει τηλεόραση.
Ακόμα και αυτό απαγορεύεται! Από 18 έως 24 μηνών ο χρόνος που προτείνεται είναι ελάχιστος, δηλαδή είναι σίγουρα κάτω από μισή ώρα συνολικά. Βέβαια παίζει σημαντικό ρόλο και το περιεχόμενο που θα παρακολουθήσουν τα παιδιά έστω κι αυτή τη μισή ώρα.
Πρέπει να είναι εξαιρετικά ποιοτικό και εκπαιδευτικού χαρακτήρα και φυσικά πάντα με την επίβλεψη ενός ενήλικα. Και φυσικά πρέπει να εξηγεί ενήλικας τι είναι αυτό που βλέπει το παιδί σ’ αυτό το εκπαιδευτικού χαρακτήρα βίντεο ή οτιδήποτε είναι αυτό που βλέπει το παιδί.
Από 2-5 χρονών ο μέγιστος χρόνος στις οθόνες που συστήνεται καθημερινά είναι η μία ώρα. Και φυσικά πάλι το περιεχόμενο θα πρέπει να είναι εκπαιδευτικού χαρακτήρα και πάντα με την επίβλεψη των γονιών.
Καθώς έτσι αυξάνεται η ηλικία, δηλαδή από 6 έως 12 χρονών, τα παιδιά θα πρέπει να μπουν σε κάποιους κανόνες, δηλαδή να υπάρχουν κάποια ξεκάθαρα όρια με βάση τα οποία η οποιαδήποτε ενασχόληση με οθόνες δεν Θα πρέπει να προκαλεί προβλήματα στις καθημερινές δραστηριότητες και ασχολίες των παιδιών.
Από 12 και μετά πρέπει να γίνει μια ουσιαστική συζήτηση με τα παιδιά για τη σωστή χρήση των οθονών, τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται να δουν και να δημιουργηθούν έτσι από κοινού κάποιες ώρες που τα παιδιά θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις ηλεκτρονικές συσκευές και ποιες συγκεκριμένα θα είναι ηλεκτρονικές συσκευές, αλλά και το τι θα μπορούν, τι θα επιτρέπεται να δουν σε αυτές τις συσκευές.
Βέβαια, πέρα από όλες αυτές τις συστάσεις των ειδικών, γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά και το βλέπω και εγώ στο γραφείο μου που οι γονείς έρχονται και μου λένε ότι δεν γίνεται, δυσκολευόμαστε πάρα πολύ το παιδί δεν οριοθετείται, είναι ένα δύσκολο θέμα όλο αυτό.
Βέβαια καταλαβαίνουμε ότι πέρα από τις συστάσεις των ειδικών, ορισμένες φορές η εφαρμογή όλων αυτών των ηλικιακών κανόνων είναι δύσκολη στην πράξη. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται από τους γονείς, που το ακούω πολύ συχνά και στο γραφείο, είναι πώς θα μπορέσουμε να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην τήρηση των ορίων σχετικά με τον χρόνο που αφιερώνουν τα παιδιά στις ηλεκτρονικές συσκευές και στην αποφυγή των εντάσεων μεταξύ μας, δηλαδή μεταξύ των παιδιών και των γονιών.
Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να αναλύσουμε και να δώσουμε βάση.
Πως να θέτουμε όρια και ξεκάθαρους κανόνες στα παιδιά
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πάμε λοιπόν εδώ στην επόμενη ερώτηση που θέλω να σας κάνω. Το πώς βάζουμε όρια στα παιδιά. Ποιος ο τρόπος; Ποιοι τρόποι υπάρχουν να βάλουμε όρια στα παιδιά στον χρόνο που αφιερώνουν στις οθόνες;
Έφη Κοροβίλα:
Αυτή είναι και η πιο σημαντική ερώτηση, νομίζω σε όλο podcast. Κοιτάξτε έναν υπερβολικό εθισμό στην οθόνη. Αυτή η αλλαγή θα πρέπει να είναι ουσιαστική και τολμηρή. Κάθε μέρα θα υπάρξει και μια μικρή αλλαγή αν ακολουθήσουμε αυτούς τους κανόνες που θα πω παρακάτω, αλλά και αυτή η μικρή αλλαγή είναι αρκετή.
Πρώτα απ’όλα πρέπει να αλλάξουμε εμείς οι ενήλικες στάση, έτσι ώστε τα παιδιά να μιμηθούν αυτή την αλλαγή τη δική μας και να γίνουμε το σωστό πρότυπο γι αυτά. Δηλαδή οφείλουμε εμείς οι ίδιοι να είμαστε προσεκτικοί με τη δική μας χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών και ειδικότερα όταν είμαστε μαζί με τα παιδιά μας.
Φυσικά εμείς οι ενήλικες δεν έχουμε τους ίδιους κανόνες με τα παιδιά, αλλά όπως αντιλαμβανόμαστε δεν γίνεται να λέμε σε ένα παιδί πήγαινε να κάνεις τα μαθήματά σου κι εγώ ταυτόχρονα ή ο κάθε ενήλικας, η κάθε γονιός να είμαστε στα σόσιαλ μίντια, στο κινητό και να σκρολάρουμε όλη την ημέρα.
Άρα το πρώτο και βασικό είναι ότι πρέπει να γίνουμε εμείς το σωστό πρότυπο για τα παιδιά μας. Το δεύτερο σημαντικό είναι ότι πρέπει να θέτουμε ξεκάθαρα όρια από την αρχή. Όσο τετριμμένο και αν ακούγεται, πρέπει πριν ακόμα ξεκινήσουν τα παιδιά την οποιαδήποτε ενασχόλησή τους με τις οθόνες, να έχουμε θέσει τα σωστά όρια.
Και όταν λέμε όρια δεν εννοούμε μόνο τον χρόνο που θα περάσουν στην τηλεόραση ή στο ίντερνετ ή στο τάμπλετ, στο κινητό, αλλά και για ποιες συγκεκριμένες μέρες και ώρες της εβδομάδας θα κάνουν χρήση του κάθε ηλεκτρονικού μέσου και ποιες θα είναι αυτές φυσικά οι δραστηριότητες που θα μπορούν να κάνουν μέσα από αυτά τα ηλεκτρονικά μέσα.
Ένα άλλο σημαντικό επίσης είναι και ο χώρος του σπιτιού που θα μπορούν να κάνουν χρήση. Δεν είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να το αφήσουμε εκτός. Για παράδειγμα, μπορούμε να του πούμε ότι όταν θα μπει στο κινητό θα ήθελε να είσαι δίπλα μου στον καναπέ για παράδειγμα, έτσι ώστε να έχω κι εγώ τον έλεγχο του τι βλέπεις.
Επίσης, τα όρια και κανόνες που θα θέσουμε θα πρέπει να τηρούνται αυστηρά, διότι με αυτόν τον τρόπο θα κατανοήσουν και τα παιδιά τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε αυτό το θέμα.
Δηλαδή δεν μπορούμε να πούμε στο παιδί ότι θα δεις δύο ώρες την ημέρα τάμπλετ και επειδή το παιδί γκρίνιαξε λίγο που είναι λογικό και να γκρινιάξει, το παιδί επιδιώκει παραπάνω χρόνο μπροστά στις οθόνες να του πούμε ωραία κάτσε και άλλη μισή ώρα, γιατί αυτή η μισή ώρα την επόμενη μέρα θα γίνει μία ώρα επιπλέον, οπότε πρέπει να είμαστε πάρα πολύ αυστηροί σε αυτούς τους κανόνες.
Ένα άλλο σημαντικό είναι να ορίζουμε τις ώρες χωρίς να υπάρχουν οθόνες. Τι εννοώ με αυτό; Ότι πρέπει να καθιερώσουμε κάποιες ώρες μέσα στην ημέρα όπου δεν θα χρησιμοποιούμε καθόλου οθόνες, ηλεκτρονικές συσκευές, ούτε καν τηλεόραση.
Αυτές οι στιγμές μπορεί να είναι η ώρα του φαγητού, η ώρα που παίζουμε κάποιο παιχνίδι, η ώρα που έχουμε μια ουσιαστική συζήτηση με τα παιδιά μας ή όταν διαβάζουμε. Η ώρα του ύπνου είναι πάρα πολύ σημαντική.
Προσπαθούμε δηλαδή να εξοικειωθούμε τα παιδιά με την ιδέα ότι ο ύπνος, για παράδειγμα, είναι πάρα πολύ σημαντικός για την ανάπτυξή τους και ότι οποιαδήποτε άλλη ενασχόληση με οθόνες πριν κοιμηθούν μπορεί να προκαλέσει αϋπνίες, υπερένταση, ακόμη και στρες.
Αυτό που αναφέρεται και εσείς κε Φιλιππόπουλο πιο πριν, η χρήση φίλτρων γονικού ελέγχου είναι πάρα πολύ σημαντικό, ειδικά για παιδιά και εφηβικής ηλικίας, που εκεί ξέρουμε ότι κάπως μπορούμε να χάσουμε τον έλεγχο.
Είναι καλό λοιπόν να γνωρίζουμε τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών συσκευών που χρησιμοποιούν τα παιδιά μας, διότι έτσι θα είμαστε κι εμείς σε θέση να τα προστατεύσουμε αν συμβεί κάτι. Βέβαια, οφείλουμε να ενημερώσουμε τα παιδιά ότι υπάρχει αυτή η χρήση φίλτρων γονικού ελέγχου και να το γνωρίζουν κι αυτά, ότι δεν είναι τελείως απροστάτευτα και ότι έχουμε κι εμείς τον έλεγχο σε όλα αυτά που βλέπουν.
Ένα άλλο θέμα που είναι πολύ σημαντικό είναι ότι πρέπει να ακούμε τα παιδιά μας. Οφείλουμε δηλαδή να είμαστε πάντα ανοιχτοί σχετικά με τις ανησυχίες των παιδιών μας και να συζητάμε μαζί τους. Τα απασχολεί. Το πρώτο όμως βήμα για να συμβεί αυτό είναι να ξεκινήσουμε να μιλάμε εμείς οι ίδιοι μαζί τους. Δηλαδή ξεκινάμε εμείς το διάλογο.
Δεν περιμένουμε από τα παιδιά να έρθουν πρώτα και φυσικά δε διστάζουμε να ανοίξουμε μια συζήτηση για τους κινδύνους που κρύβει υπερβολική ενασχόληση με τις ηλεκτρονικές συσκευές και το διαδίκτυο. Ο λόγος γενικά που το κάνουμε αυτό δεν είναι για να βοηθήσουμε τα παιδιά, αλλά για να τα ενημερώσουμε και να τα προετοιμάσουμε για όσα ενδεχομένως θα συναντήσουν μπροστά τους.
Και το τελευταίο που θέλω να τονίσω που το ανέφερα και λίγο νωρίτερα, αλλά θέλω λίγο να το αναλύσω παραπάνω σε αυτό το σημείο είναι ότι χρειάζεται να είμαστε και λίγο ευέλικτοι. Τα παιδιά μας μεγαλώνουν και μαζί τους μεγαλώνουν και οι ανάγκες αλλά και οι απαιτήσεις τους.
Για το λόγο αυτό λοιπόν, πρέπει και οι κανόνες που θέτουμε κάθε φορά να είναι ρεαλιστικοί και εφαρμόσιμοι ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Για παράδειγμα, σε ένα παιδί το οποίο είναι 16 χρονών δεν μπορούμε να του πούμε ότι θα δεις μισή ώρα τάμπλετ.
Δεν γίνεται αυτό και το γνωρίζουμε όλοι πάρα πολύ καλά. Για παράδειγμα, ένας έφηβος δεν μπορεί να έχει τους ίδιους κανόνες στη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή με ένα παιδί 5 χρονών. Και τελευταίο σημείο που είναι έτσι σαν tip που είναι αρκετά βοηθητικό, είναι να οργανωθεί μια ψηφιακή «αποτοξίνωση», σε εισαγωγικά αποτοξίνωση μια μέρα της εβδομάδας για όλη την οικογένεια.
Δηλαδή μια μέρα της εβδομάδας κανένας από την οικογένεια δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιο ηλεκτρονικό μέσο πέρα από το κινητό που που εντάξει, καταλαβαίνουμε ότι οι ενήλικες το χρειαζόμαστε για τη δουλειά μας, για την επικοινωνία μας, αλλά μια τέτοια κίνηση δρα ευεργετικά για όλη την οικογένεια.
Όπως είπα και νωρίτερα, τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές και αν δουν ό, τι πρώτοι εμείς οι ενήλικες τηρούμε αυτά που λέμε, θα το κάνουν και τα ίδια στη συνέχεια. Πρώτα από όλα όμως πρέπει να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι στάση. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα παιδιά να αλλάξουν στάση γιατί δεν έχουν την ωριμότητα να το κάνουν.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κυρία Κοροβίλα, πολύ ενδιαφέρουσες οι συμβουλές και οι προτάσεις που κάνατε. Ειδικά αυτό το τελευταίο, πολύ μου άρεσε! Θα το δοκιμάσω και σε κάποιο άλλο podcast ή κάποια άλλη επικοινωνία μας θα σας πω πως λειτούργησε.
Έφη Κοροβίλα:
Ωραία, περιμένω!
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Με την αποτοξίνωση ναι ήταν πολύ καλό. Αν θέλατε έτσι να μας πείτε για πριν κλείσουμε αυτό το επεισόδιο.
Κλείνοντας
Έφη Κοροβίλα:
Θέλω έτσι να δώσω ένα αισιόδοξο μήνυμα στους γονείς, γιατί καταλαβαίνω ότι αυτή η αλλαγή κανόνων δεν είναι μια απλή διαδικασία. Είναι ένα περίπλοκο τόλμημα θα έλεγα και είναι κατανοητό ότι και οι γονείς δυσκολεύονται να αλλάξουν πολλά πράγματα στην καθημερινότητά τους.
Όμως, ακριβώς αυτό είναι απαραίτητο να γίνει όταν τα παιδιά είναι εξαρτώμενα, εξαρτημένα βασικά από τις οθόνες. Πρώτα απ όλα, πρέπει να αντικαταστήσουμε αυτό τον «εθισμό» σε εισαγωγικά στις οθόνες με τη διαπροσωπική επικοινωνία.
Είναι δύσκολο, αλλά με τη συνεργασία όλης της οικογένειας είμαι σίγουρη ότι θα πάνε πολύ καλά τα πράγματα. Μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας μια ουσιαστική και ενδιαφέρουσα ζωή, μια ζωή βασισμένη σε ανθρώπινες και ανθρωπιστικές αξίες.
Εξάλλου, εντάξει, ζούμε στην Ελλάδα που ήταν αυτή η ανθρώπινη επικοινωνία – ουσιαστική επικοινωνία ήταν μια αρετή που μας χαρακτηρίζει. Είναι μια αρετή που μας χαρακτηρίζει. Είναι έτσι βαθιά ριζωμένη μέσα σε κάθε ελληνική οικογένεια.
Άρα πιστεύω ακράδαντα ότι η οικογένεια είναι το καλύτερο περιβάλλον για την εσωτερική ανάπτυξη και διαθέτει όλα τα εργαλεία για να ξεπεράσει τις δυσκολίες αυτού του τύπου, όπως είναι για παράδειγμα η υπερβολική έκθεση στις οθόνες.
Βέβαια, προϋποθέτει η οικογένεια να βρει τις κατάλληλες στρατηγικές, να βρει σε εισαγωγικά τα πατήματά της, όπως λέμε, γιατί κάθε οικογένεια είναι διαφορετική. Αλλά αν υπάρχει έτσι κατανόηση και διάθεση, όλα μπορούν να γίνουν.
Διονύσης Φιλιππόπουλος: Εδώ, σ αυτό που είπατε τώρα έτσι πριν κλείσουμε, θα ήθελα να προσθέσω κάτι. Γιατί κάναμε κουβέντα προηγουμένως όσον αφορά τη Covid και την περίοδο της καραντίνας που ήμασταν μέσα στα σπίτια και εκεί υπήρχε κατά έναν τρόπο μεγαλύτερη ανάγκη των παιδιών σε οθόνες, περισσότερος χρόνος. Εδώ θέλω να επισημάνω κάτι που είναι προσωπική μου άποψη. Δεν ξέρω αν βασίζεται σε νούμερα και στατιστικές.
Έφη Κοροβίλα:
Παρακαλώ!
Διονύσης Φιλιππόπουλος: Ότι σε κάποιες οικογένειες μπορεί να λειτουργήσει και διαφορετικά. Μπορώ να το πω αυτό βασικά πάλι, οπότε καταλαβαίνετε λέω μια προσωπική μου εμπειρία. Στην περίοδο της καραντίνας δεν είχαν μόνο τα παιδιά περισσότερο χρόνο κενό, αλλά ως επί το πλείστον μιλάμε.
Έτσι και οι γονείς είχαν περισσότερο χρόνο να είναι σπίτι, οπότε ίσως θα έπρεπε με τον περισσότερο χρόνο που έχουν οι γονείς στο σπίτι να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στα παιδιά.
Και αυτό είναι και μια πρόταση δική μου, γιατί ίσως κάποια στιγμή το απευχόμαστε όλοι βέβαια, να ξαναζήσουμε κάτι τέτοιο. Είναι ότι ο χρόνος ο ελεύθερος που έχουμε στο σπίτι σεε κάτω από τέτοιες προϋποθέσεις καλό θα ήταν να αφιερωθεί στα παιδιά σε πιο δημιουργικά πράγματα και αν αυτό γινόταν θα ήταν ίσως και λιγότερες ώρες των παιδιών στις οθόνες και όχι περισσότερες.
Έφη Κοροβίλα:
Ακριβώς! Πολύ σωστό αυτό που λέτε και από την προσωπική σας εμπειρία γιατί έχετε παιδιά και καταλαβαίνετε. Θα μπορούσε η περίοδος καραντίνας να ήταν μια περίοδος η οποία θα ήταν έτσι περίοδος πολύ δημιουργική για την οικογένεια.
Βέβαια το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων δεν το είδε έτσι. Αρα δεν το αξιοποίησε και σωστά, με αποτέλεσμα να είναι όλοι μες στην οικογένεια μπροστά από μια οθόνη. Βέβαια ποτέ δεν είναι αργά. Ήταν κάτι πολύ απρόοπτο όλο αυτό που συνέβη τότε με τον Covid-19.
Το θέμα είναι από δω και πέρα τι μπορούμε να κάνουμε γι αυτό. Και όπως είπα, πρώτα απ όλα οι γονείς είναι αυτοί που πρέπει να αλλάξουν στάση για να αλλάξουν και τα παιδιά μετά.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:Συμφωνώ απόλυτα! Εδώ λοιπόν να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ που βρεθήκατε για άλλη μια φορά μαζί μας σε ένα ακόμα επεισόδιο LearnHealth, σ’ ενα ακόμα podcast. Σίγουρα ανανεώνουμε το ραντεβού μας στο επόμενο που είμαι σίγουρος ότι θα έχει να κάνει πάλι με θέμα γονεϊκότητας και παιδιά και σχέσεις με τους γονείς ή διάφορους προβληματισμούς.
Έφη Κοροβίλα:
Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση που μου δώσατε την ευκαιρία να μιλήσω για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.
