Ακούστε το podcast
Τι θα συζητήσουμε
Το ψυχικό τραύμα αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά και πολυσύνθετα ζητήματα που απασχολούν τον τομέα της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής. Καθώς ο κόσμος μας γίνεται ολοένα και πιο πολύπλοκός και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε καθημερινά αυξάνονται, η ανάγκη κατανόησης και αντιμετώπισης του ψυχικού τραύματος γίνεται πιο επιτακτική.
Το ψυχικό τραύμα μπορεί να προκύψει από ποικίλες εμπειρίες, όπως σοβαρά ατυχήματα, φυσικές καταστροφές, βία, κακοποίηση, απώλεια αγαπημένων προσώπων, και άλλες καταστάσεις που προκαλούν έντονο φόβο, αίσθημα αβοηθησίας και απελπισία.
Η εμπειρία του ψυχικού τραύματος μπορεί να έχει βαθιά και μακροχρόνια επίδραση στη ψυχική υγεία του ατόμου, επηρεάζοντας όχι μόνο την καθημερινή του λειτουργικότητα, αλλά και τις σχέσεις του, την αυτοεκτίμηση και τη συνολική ποιότητα ζωής του.
Τα συμπτώματα του ψυχικού τραύματος μπορεί να ποικίλουν και να περιλαμβάνουν άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες (PTSD), αποσύνδεση, καθώς και διάφορες σωματικές εκδηλώσεις όπως πόνους και διαταραχές ύπνου.
Η κατανόηση του ψυχικού τραύματος απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και συνεργασία. Ψυχολόγοι, ψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί και άλλοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας εργάζονται μαζί για να αναγνωρίσουν, να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν τα άτομα που έχουν υποστεί ψυχικό τραύμα.
Η σύγχρονη έρευνα στον τομέα αυτό έχει προχωρήσει σημαντικά, προσφέροντας νέες προσεγγίσεις και μεθόδους θεραπείας, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, η ψυχοδυναμική θεραπεία, και οι μέθοδοι διαχείρισης του άγχους και της έκθεσης.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι το ψυχικό τραύμα δεν επηρεάζει μόνο τα άτομα, αλλά και τις κοινότητες και τις κοινωνίες στο σύνολό τους. Οι επιπτώσεις του τραύματος μπορούν να μεταδοθούν και στις επόμενες γενιές, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ψυχολογικών και κοινωνικών προβλημάτων.
Ως εκ τούτου, η αποτελεσματική αντιμετώπιση του ψυχικού τραύματος αποτελεί κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας και απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήρθατε στα podcast επεισόδια της LearnHealth, τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, η ατομική ανάπτυξη, η βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε ένα από τους παραπάνω κλάδους.
Είμαι ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project μάνατζερ της LearnHealth και σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο όπου θα έχουμε καλεσμένη την κυρία Αθανασοπούλου Μαρία με την ειδικότητα της ψυχολόγου ψυχοθεραπεύτριας, όπου θα συζητήσουμε για τα ψυχικά τραύματα και σύγχρονους τρόπους αντιμετώπισης.
Εισαγωγή
Καλησπέρα κυρία Αθανασοπούλου.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Καλησπέρα και από εμένα. Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Χαίρομαι πάρα πολύ που είμαι εδώ στο στούντιο της LearHealth!
Διονύσης Φιλιππόπουλος: Πριν ξεκινήσουμε θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για εσάς, για να σας γνωρίσω στο κοινό.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ευχαρίστως. Όπως είπατε, λέγομαι Μαρία Αθανασοπούλου, είμαι ψυχολόγος ψυχοθεραπεύτρια, έχω σπουδάσει στην Γερμανία Κλινική Ψυχολογία και έχω κάνει μετεκπαίδευση στην Συνθετική Ψυχοθεραπεία, δηλαδή τόσο γνωσιακή συμπεριφορική όσο και προσωποκεντρική θεραπεία.
Με τα χρόνια είδα ότι υπάρχει ανάγκη να εμπλουτίσω την εργαλειοθήκη μου ως ψυχοθεραπεύτρια και με άλλα μέσα και με άλλους τρόπους και μεθόδους αντιμετώπισης διαφόρων προβλημάτων και έτσι κατέληξα στην τραυματοθεραπεία που ήταν ένας τομέας που με ενδιέφερε πάρα πολύ.
Τι είναι η τραυματοθεραπεία
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πριν ξεκινήσω λοιπόν, μου γεννήθηκε ήδη ένα ερώτημα που δεν είχα στο μυαλό μου. Τι είναι η τραυματοθεραπεία;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Η τραυματοθεραπεία ή όπως λένε πολλοί η ειδική τραυματοθεραπεία αφορά αποκλειστικά τη θεραπεία ψυχικών τραυμάτων. Ασχέτως θεραπευτικής προσέγγισης η κάθε θεραπευτική προσέγγιση. Ξέρουμε όλοι κάποιες προσεγγίσεις ψυχανάλυση, γνωσιακή συμπεριφοριστική, συστημική.
Έχουνε κάποιο κονσεπτ, κάποια λογική για το πώς να προσεγγίσουν ένα ψυχικό τραύμα. Μέσα όμως από την εμπειρία, την κλινική εμπειρία και από τις έρευνες που έχουν γίνει, φάνηκε ότι υπάρχει η ανάγκη για την ανάπτυξη κάποιας θεωρίας και κάποιας προσέγγισης αποκλειστικά για ψυχικά τραύματα, γιατί οι διάφορες προσεγγίσεις με τη δική τους λογική δεν ήτανε πολύ αποτελεσματική απάντηση για τη θεραπεία ψυχικών τραυμάτων.
Τι είναι το ψυχικό τραύμα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία. Θα ξεκινήσω λοιπόν τη σημερινή μας συζήτηση με μια ερώτηση που συνηθίζω όσον αφορά τον ορισμό, οπότε πείτε μας λίγο σας παρακαλώ τι είναι το ψυχικό τραύμα; Ποιος είναι ορισμός του;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ο ορισμός του ψυχικού τραύματος. Είναι η αντίδραση του οργανισμού σε μια κατάσταση απειλητικής και καταστροφικής φύσεως που είναι δυνατόν να προκαλέσει δυσφορία σχεδόν σε οποιονδήποτε. Ουσιαστικά δηλαδή είναι η ανταπόκριση σε ένα υπερβολικά στρεσσογόνο γεγονός ή σε μια κατάσταση είτε βραχείας είτε μακράς διάρκειας, που έχει μια εξαιρετικά απειλητική ή καταστροφική φύση, η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντική ενόχληση σε οποιονδήποτε.
Αυτός είναι ο ορισμός που υπάρχει μέσα στο διεθνές εγχειρίδιο καταγραφής όλων των διαγνώσεων. Υπάρχει δηλαδή ένα εγχειρίδιο που χρησιμοποιείται παγκοσμίως και εκεί μέσα είναι κατηγοριοποιημένες όλες οι διαγνώσεις.
Δεν μπορούμε να δώσουμε μια διάγνωση αν δεν υπάρχει εκεί μέσα. Γενικά παλιότερα θεωρούσαμε τραύμα το ίδιο το τραυματικό συμβάν. Δεν είναι όμως αυτό. Είναι αυτό που προκαλείται μέσα μας. Δηλαδή είναι η αντίδραση του οργανισμού σε ένα εξωτερικό συμβάν και όχι το ίδιο το συμβάν.
Τα κεντρικά ή πυρηνικά συμπτώματα του ψυχικού τραύματος είναι η επανειλημμένη αναβίωση του τραυματικού γεγονότος με τη μορφή έντονων αναμνήσεων, αυτό που λέμε φλας μπακς ή μέσα από εφιάλτες. Το δεύτερο είναι η αποφυγή καταστάσεων που σχετίζονται με την τραυματική εμπειρία.
Δηλαδή αποφεύγω τον χώρο που έχει συμβεί κάτι, ερεθίσματα που μου θυμίζουν το συμβάν, όπως επίσης και η υπερδιέγερση, η αυξημένη αντίδραση αιφνιδιασμού και η κατάσταση, ας το πούμε αυτονομικής υπεραπαντητικότητας, overreaction. Είναι λίγο περίεργες μεταφράσεις, αλλά είναι αυτό το ότι είμαι συνέχεια σε υπερδιέγερση και δεν χαλαρώνω.
Επίσης, άλλα σημαντικά συμπτώματα πέρα από αυτά τα κεντρικά είναι η απώλεια της αίσθησης της ασφάλειας και εμπιστοσύνης του ανθρώπου γενικά στη ζωή ή στους άλλους ανθρώπους και η αίσθηση ότι το άτομο είναι αβοήθητο. Παράλληλα παρατηρείται μια συναισθηματική επiπέδωση δηλαδή δεν αισθάνομαι πια όλα τα συναισθήματα και όχι όλα έντονα.
Απουσία ανταπόκρισης με το περιβάλλον, μια απάθεια δηλαδή σε ότι τι μου συμβαίνει. Ανηδονία που σημαίνει ότι δεν χαίρομαι πια τίποτα. Αποφυγή δραστηριοτήτων που κάποτε ήταν ευχάριστες. Υπάρχει δηλαδή μια αποξένωση του ατόμου που έχει υποστεί κάποιο ψυχικό τραύμα σε σχέση με τον κοινωνικό του περίγυρο.
Του είναι όλα αδιάφορα και φυσικά αυτά αφορούν τραύματα τα οποία είναι μεμονωμένα τραύματα, δηλαδή ένα ατύχημα, μια επίθεση. Ή μια φυσική καταστροφή που μπορεί να έχουν συμβεί σε μένα ή μπορεί να τα έχω παρατηρήσει. Δηλαδή δεν είναι ανάγκη να μου συμβεί εμένα ένα ατύχημα για να μου μείνει ψυχικό τραύμα Μπορεί να παρατηρήσω πως έχει συμβεί κάτι τέτοιο.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις τραυματικών εμπειριών που δεν συμπεριλαμβάνονται στην παραπάνω περιγραφή. Δεν πρόκειται δηλαδή για ένα μεμονωμένο γεγονός ή δεν εμφανίζονται αυτά τα τυπικά πυρηνικά συμπτώματα.
Κατηγορίες ψυχικού τραύματος
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κυρία Αθανασοπούλου υπάρχουν κατηγορίες ψυχικών τραυμάτων; Και αν ναι, ποιες είναι αυτές;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως υπάρχουν κατηγορίες. Αυτά που ανέφερα είναι μεμονωμένα γεγονότα, για παράδειγμα ένα ατύχημα ή μια επίθεση στο δρόμο. Αλλά όταν το ψυχικό τραύμα αφορά χρόνιες ή επαναλαμβανόμενες καταστάσεις κακοποίησης χρόνιας απειλής, όπως για παράδειγμα περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, ψυχικής, σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης ή ακόμη και παραμέληση.
Τα άτομα που έχουν βιώσει κάτι τέτοιο για μεγάλο διάστημα παρουσιάζουν άλλου είδους συμπτώματα, οπότε διευρύνθηκαν και τα διαγνωστικά κριτήρια και έχει εισαχθεί πλέον και η διάγνωση του πολύπλοκου τραύματος ή πολύπλοκη μετατραυματική αγχώδης διαταραχή, γιατί τα άτομα που είχαν υποστεί ένα τραυματικό γεγονός, μια τραυματική εμπειρία, δεν εμφάνιζαν ακριβώς τα παραπάνω συμπτώματα.
Τι είναι το πολύπλοκο τραύμα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο Αθανασοπούλου να μας αναπτύξετε λίγο, να μας εξηγήσετε τι είναι το πολύπλοκο τραύμα που αναφέρατε προηγουμένως.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Το πολύπλοκο τραύμα ή και εξελικτικό τραύμα αφορά επαναλαμβανόμενες καταστάσεις ή μακροχρόνιες καταστάσεις, τραυματικές εμπειρίες, όπως για παράδειγμα η πολύχρονη κακοποίηση. Η οποία ξεκινάει από την παιδική ηλικία. Η πολυπλοκότητα αυτής της κατάστασης είναι ότι ο φροντιστής, ο γονιός που θα έπρεπε να φροντίζει για την ασφάλεια και την ανάπτυξη ενός παιδιού είναι και ο κακοποιητής.
Το παιδί δηλαδή δεν βρίσκει καταφύγιο και υποστήριξη από κανέναν ενήλικα. Αυτό επιδρά δραματικά στην εξέλιξη του παιδιού σε νευρολογικό επίπεδο. Και πραγματικά επιδρά στην εξέλιξη ενός οργανισμού.
Είναι σαν να χτίζουμε ένα σπίτι χωρίς να το έχουμε καλουπώσει όσοι δεν μπορούμε να ρίξουμε μπετά χωρίς να καλουπώσουμε. Αυτό συμβαίνει με το νευρικό σύστημα ενός παιδιού. Δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί κανονικά γιατί λείπει αυτή η υποστήριξη.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Και θα μου επιτρέψετε να επέμβω λίγο εδώ και να πω κάτι. Το είχαμε αναφέρει και σε ένα προηγούμενο podcast με μια άλλη συνάδελφό σας. Ένα παιδί από τους γονείς του περιμένει να λάβει αγάπη και το να δέχεται βία, με οποιοδήποτε τρόπο κι αν αυτή τον μπερδεύει ακόμα περισσότερο, είναι ακόμα πιο δύσκολο γι αυτόν, φαντάζομαι, από το να του συμβεί από οποιοδήποτε άλλο ενήλικα, σε οποιαδήποτε άλλη φάση της ζωής του.
Όταν συμβαίνει από τους ίδιους τους γονείς γιατί αποπροσανατολίζεται και είναι και δεν υπάρχει και τρόπος μετά να βρει κάπου καταφύγιο. Γιατί αν οι ίδιοι που εκπροσωπούν, που αντιπροσωπεύουν την έννοια αυτή της αγάπης, είναι αυτοί οι οποίοι το κακοποιούν, δεν ξέρω αν συμφωνείτε.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Έτσι ακριβώς είναι. Γι αυτό και τα τραύματα που συμβαίνουν σε παιδική ηλικία είναι ιδιαίτερα δύσκολα στη θεραπεία τους. Ή μάλλον χρειάζεται περισσότερος χρόνος. Επίσης, τα περισσότερα τραύματα που συμβαίνουν σε παιδική ηλικία συμβαίνουν μέσα στην οικογένεια από γονείς, από γονείς που έχουν οι ίδιοι προβλήματα ψυχικά ασθενείς.
Όπου το παιδί δεν έχει κάποια υποστήριξη από έναν φροντιστή, από έναν άνθρωπο που τον αγαπάει. Μέχρι στιγμής, από την ως τώρα εμπειρία μου στον τομέα της τραυματοθεραπείας, δεν έχω γνωρίσει κανένα άτομο το οποίο να φέρει ένα ψυχικό τραύμα και να είχε κάποιον να το υποστηρίζει.
Συνήθως το ψυχικό τραύμα δημιουργείται όταν υπάρχει απουσία υποστήριξης. Αν δηλαδή ο ένας γονιός έχει προβλήματα και κακοποιεί, ο άλλος θα έπρεπε να υποστηρίζει. Αλλά συνήθως δεν είναι έτσι τα πράγματα.
Ψυχικό τραύμα σε μικρές ηλικίες
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Και για ποιο λόγο κα. Αθανασοπούλου στην μικρή ηλικία ένα πρώιμο ουσιαστικά ψυχικό τραύμα είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Πολύ συνοπτικά για να το περιγράψω. Το νευρικό μας σύστημα μας βοηθάει να επιβιώσουμε σύμφωνα και με τη θεωρία της εξέλιξης. Δηλαδή ανιχνεύουμε τον κίνδυνο για να αντιδράσουμε ανάλογα. Η ανάπτυξη των ανθρώπων, η τροφή και η αναπαραγωγή χρειάζονται ένα ασφαλές περιβάλλον.
Το νευρικό σύστημα που έχει υποστεί απειλή και εξαιρετικό κίνδυνο είναι σαν να παθαίνει μια βλάβη, σαν να είναι ένας χαλασμένος ανιχνευτής καπνού που χτυπάει συνέχεια ο συναγερμός του. Ακόμη κι αν υπάρχουν ουδέτερα ή ασαφή ερεθίσματα στο περιβάλλον, ερμηνεύονται ως απειλητικά. Πάνω σ αυτό υπάρχει ίσως ενδεικτικά μια μεγάλη έρευνα που είχε γίνει τη δεκαετία του 90.
Η έρευνα, CDC του Kaiser έτσι λέγεται, υπάρχει και στο διαδίκτυο μπορεί κάποιος να τη διαβάσει; Θεωρώ ότι είναι σημαντική γιατί είχε ένα πολύ μεγάλο δείγμα. Γύρω στις 17.000 άτομα πήραν μέρος και κατέγραψαν μια σειρά έναν κατάλογο από δυσμενείς συνθήκες ή παράγοντες που μπορεί να αντιμετώπισαν κάποια άτομα στην παιδική τους ηλικία και ποια ήταν η επίδρασή τους στη μετέπειτα ψυχική και σωματική υγεία.
Τα άτομα που δήλωσαν ότι είχαν πάνω από τέσσερις δυσμενείς παράγοντες στην παιδική ηλικία. Και όταν μιλάμε για δυσμενείς παράγοντες, μιλάμε για το αν υπήρχε αρκετή τροφή, αν υπήρχαν στεγνά και καθαρά ρούχα για να πηγαίνει το παιδί στο σχολείο, αν μπορούσε να κάνει τα μαθήματά του ασφαλές περιβάλλον, καυγάδες στο σπίτι, ενδοοικογενειακή βία κατάχρησης αλκοόλ, ουσίες από τους γονείς, ό, τι μπορείτε να φανταστείτε.
Όσοι λοιπόν είπαν ότι υπήρχαν πάνω από τέσσερις τέτοιοι παράγοντες στην παιδική τους ηλικία, είχαν τουλάχιστον τη διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν σωματικές και ψυχικές ασθένειες στην ενήλικη ζωή τους, δηλαδή καρδιακές παθήσεις, καρκίνο, εξαρτήσεις, χρήση ουσιών, διαβήτη, ακόμη και απόπειρα αυτοκτονίας και κατάθλιψη.
Επίσης, τα άτομα που δήλωσαν ότι είχαν πάνω από έξι τέτοιους δυσμενείς παράγοντες στην παιδική τους ηλικία, παρατηρήθηκε και μια μείωση του προσδόκιμου ζωής κατά 20 χρόνια. Δηλαδή οι πολύ αρνητικές, κακοποιητικές και τραγικές συνθήκες στην παιδική ηλικία, κακοποίηση, βία κλπ μπορεί να μικρύνουν ακόμα και τη ζωή μας. Σε τέτοιο βαθμό επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Όντως τα νούμερα που είπατε και τα ποσοστά που αναφέρατε προηγουμένως από την έρευνα αυτή δείχνουν το πόσο μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία και τη σωματική υγεία ενός παιδιού. Ένα ψυχικό τραύμα και φαντάζομαι ότι είναι κάτι το οποίο θα επηρεάσει και την προσωπικότητά του, έτσι δεν είναι;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Φυσικά, πολύ ωραία το σημειώσατε. Γι αυτό και είναι δύσκολο πολλές φορές να εντοπίσουμε το ψυχικό τραύμα όταν είναι ένα πολύπλοκο τραύμα, γιατί πολλές φορές εκφράζεται με κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Δηλαδή το άτομο που έχει υποστεί επί σειρά χρόνων κακοποίηση, κάποιο ψυχικό τραύμα. Υπάρχει μια αδυναμία εμπιστοσύνης προς τους άλλους. Δεν εμπιστεύονται εύκολα τους ανθρώπους. Είναι πολύ ενοχικοί. Πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να τους ευχαριστήσουμε όλους, αλλά έχουν παράλληλα δυσκολία στο να καλύψουν τις ίδιες τις δικές τους ανάγκες.
Επίσης έχουν μεγάλες δυσκολίες στην οριοθέτηση, στο να λένε όχι. Όπως μου είπε κάποια στιγμή μια θεραπευόμενη, «αισθάνομαι σαν ένα σαλιγκάρι χωρίς καβούκι». Δεν αισθάνονται τα προσωπικά τους όρια και πολλοί δείχνουν μια τελειομανία και τελειοθηρία. Πρέπει να είμαι τέλεια, αλλιώς δεν θα με αγαπάει κανένας.
Προσοχή όποιος είναι τελειομανής ή όποιος προσπαθεί να ευχαριστήσει τους πάντες δεν έχει ψυχικό τραύμα.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ σωστή τοποθέτηση.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Το αντίθετο συμβαίνει. Δηλαδή όποιος έχει υποστεί ψυχικό τραύμα είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει αυτά τα στοιχεία προσωπικότητας.
Θεραπεία για ψυχικά τραύματα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία τοποθέτηση αυτή γιατί νομίζω κάποιοι ταραχτήκαμε, παρόλα αυτά όμως. Θα περάσω λοιπόν στην επόμενη ερώτησή μου και θα πάμε στις θεραπείες. Δηλαδή ποιες είναι οι θεραπείες που αφορούν τα ψυχικά τραύματα; Και επειδή αναφέρατε για τη τραυματοθεραπεία, θα ήθελα να μου πείτε και ποια είναι η διαφορά της στα πλαίσια της ψυχοθεραπείας.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Η μεγάλη διαφορά λοιπόν στις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις θεραπείας του ψυχικού τραύματος είναι ότι η θεραπεία πηγαίνει από τη βάση προς τα πάνω, δηλαδή όπως λένε. Ξεκινάω δηλαδή από το σώμα και από τις αντιδράσεις του νευρικού συστήματος και λαμβάνουν πρώτα από όλα υπόψιν τα σωματικά συμπτώματα και έτσι ξεκινάμε να αντιμετωπίζουμε το ψυχικό τραύμα.
Μια πολύ διαδεδομένη θεραπεία ψυχικών τραυμάτων είναι το EMDR Είναι τα αρχικά των λέξεων Eye movement desensitization and reprocessing. Στα ελληνικά είναι Απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων. Παρόλο που ξεκίνησε με οφθαλμικές κινήσεις, τώρα έχει διευρυνθεί και με άλλα ερεθίσματα και αυτό που κάνει είναι μια διμερής εγκεφαλική διέγερση.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να μας αναπτύξετε λίγο παραπάνω αυτή τη μέθοδο και να μας πείτε λίγο πως λειτουργεί αυτή η θεραπεία.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Τα ψυχικά τραύματα αποθηκεύονται με έναν τρόπο ανάστατο και χαοτικό μέσα στον. Μέσα στη μνήμη μας είναι σαν να έχουν παγώσει πολλά κομμάτια μαζί και δημιουργείται μια παγωμένη κάψουλα, ας το πούμε, την οποία πάνω από την οποία σκοντάφτω συνέχεια. Είναι σαν να έχω ένα κομμάτι παγωμένο κρέας που δεν μπορώ να το επεξεργαστώ.
Μέσω social media προσπαθούμε να ξεπαγώσουμε αυτές τις ανακατεμένες και αποσπασματικές μνήμες και να τις τακτοποιήσουμε με καλύτερο τρόπο, έτσι ώστε να μπορεί να τις επεξεργαστεί καλύτερα ο εγκέφαλός μας.
Είναι σαν να έχουμε, για παράδειγμα, μια πολύ ανακατεμένη ντουλάπα, η οποία κάθε τόσο ανοίγει και πέφτει κάποιο ρούχο. Το ξανά πετάμε μέσα, κλείνουμε την ντουλάπα, αλλά δεν είναι ποτέ τακτοποιημένη. Γι αυτό και κάθε τόσο υποχωρούν οι πόρτες και πετάγεται κάτι έξω.
Αυτά είναι τα φλας μπακ που λέμε. Αυτό που κάνει το EMDR είναι ότι ο πελάτης, ο θεραπευόμενος, κάθεται με σταθερή, με σταθερό το κεφάλι και παρατηρεί τα δάχτυλα του θεραπευτή τα οποία κινούνται δεξιά και αριστερά και μ αυτόν τον τρόπο γίνεται μια διέγερση και των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου. Ταυτόχρονα υπάρχουν εικόνες, σκέψεις και συναισθήματα τα οποία έχουμε συζητήσει νωρίτερα.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ουσιαστικά, αν κατάλαβα καλά, κυρία Αθανασοπούλου, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί είναι να βάλει ο θεραπευόμενος σε μια τάξη ουσιαστικά. Το παρελθόν και τις αναμνήσεις του, έτσι ώστε να μην έρχονται στην επιφάνεια στιγμές της καθημερινότητάς του αντιμετωπίζοντας κάποια πιθανόν προβλήματα και να έρχονται σαν αναμνήσεις να του θυμίζουν, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, να επεμβαίνουν συνειδητά είτε ασυνείδητα στην καθημερινή του ζωή.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ακριβώς δεν διαγράφετε το τραύμα από τη μνήμη του, απλά τακτοποιείται με τέτοιο τρόπο και σε επίπεδο νευρικού συστήματος. Δηλαδή δεν είναι ότι το κάνει συνειδητά, αλλά τακτοποιούνται με τέτοιο τρόπο ώστε μπορώ να ζήσω μ αυτό το τραύμα χωρίς να περιορίζει τη ζωή μου, να μη με βγάζει εκτός ελέγχου στην καθημερινότητα.
Παράδειγμα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ωραία έχετε να μας δώσετε; Πάντα στα πλαίσια των προσωπικών δεδομένων κάποιο παράδειγμα, κάποιο περιστατικό τέτοιο.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ναι, μπορώ να σκεφτώ κάποια θεραπευόμενη. Μια νέα κοπέλα εκεί γύρω στα 25 με 27, η οποία κάποιο βράδυ χειμωνιάτικο βράδυ γύριζε στο σπίτι της και της επιτέθηκαν να της κλέψουν την τσάντα. Αυτή η κοπέλα τραυματίστηκε σε αυτό το συμβάν και μετά από αυτό δεν μπορούσε πια να βγει έξω χωρίς συνοδεία και δεν μπορούσε πια να κυκλοφορήσει. Τη νύχτα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Τραυματίστηκε ψυχικά και σωματικά; Απλά να βάλω σε μια τάξη στο μυαλό μου και εγώ την ιστορία.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως το σωματικό δεν ήταν τόσο σοβαρό. Με κάποιες γρατσουνιές την έσπρωξε ο ληστής για να αποσπάσει την τσάντα, αλλά το ψυχικό τραύμα ήταν ότι δεν τολμούσε πια να βγει από το σπίτι της και να κυκλοφορήσει όταν είχε νυχτώσει και μάλιστα χειμώνα.
Καταλαβαίνετε, νύχτωνε νωρίς, οπότε. Η ζωή αυτής της κοπέλας είχε περιοριστεί. Ένα νέο κορίτσι που δεν τολμούσε πια να βγει από το σπίτι του. Μετά από τέσσερις με έξι συνεδρίες με EMDR, η κοπέλα αυτή ξεπέρασε αυτές τις φοβίες και άρχισε κανονικά να κυκλοφορεί να βγαίνει έξω.
Όπως σας είπα, δεν έχει γραφτεί το συμβάν από το μυαλό της, αλλά δεν υπήρχε πια αυτή η φοβία να μην μπορώ να κυκλοφορήσω στο δρόμο. Το θετικό αυτής της θεραπείας είναι ότι δεν χρειάζεται να υπάρχει μια συνεχής περιγραφή του τραύματος, όπως ακολουθούν κάποιες άλλες προσεγγίσεις. Πολλές φορές δουλεύουμε μόνο με εικόνες ή με κάποιο σύμβολο και αυτό είναι μεγάλη ανακούφιση για τον θεραπευόμενο.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Να μην το φέρνει ουσιαστικά συνεχώς εικόνες στο μυαλό του από το συγκεκριμένο συμβάν.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Και να μη χρειάζεται να το περιγράφει ξανά και ξανά, αλλά να συμφωνήσουμε σε μια εικόνα. Πολλές φορές δεν χρειάζεται καν να την περιγράψει, γιατί ό, τι αφορά ψυχικά τραύματα έχει να κάνει με μεγάλη ντροπή. Αισθάνονται οι θεραπευόμενοι μεγάλη ντροπή γι αυτό που τους συνέβη και αυτό είναι και ένα θέμα να το φέρουν στη θεραπεία.
Ε και Το άλλο θετικό είναι ότι υπάρχει πολύ γρήγορη ανάρρωση. Όπως σας είπα, μετά από 4 με 6 συνεδρίες αυτές οι φοβίες εξαφανίστηκαν και σε μεμονωμένο τραύμα. Η επιτυχία της θεραπείας είναι περίπου 60 με 65% που για 1 για μια μορφή θεραπείας είναι πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ναι, εγώ έμεινα στο μυαλό μου. Μου έμεινε πολύ έντονα το πόσο γρήγορα επιτεύχθηκε αυτό. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα που δώσατε, γιατί θεωρώ ότι 6 συνεδρίες είναι ένα χρονικό διάστημα που ουσιαστικά πόσο καιρό παίρνει περίπου.
Μαρία Αθανασοπούλου:
6 συνεδρίες μπορεί να είναι γύρω στις 6 με 8 εβδομάδες.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ πολύ σύντομα. Ουσιαστικά δηλαδή να αλλάξω τρόπο ζωής και ένα πρόβλημα που κάποιος μπορεί να κουβαλούσε στο μυαλό του για πολλά χρόνια και σε ένα τέτοιο μικρό χρονικό διάστημα να μπορέσει να το ξεπεράσει. Να είναι πολύ σημαντικό και να είμαι ειλικρινής.
Είναι μια μέθοδος που πριν κάνουμε το ραντεβού, πριν κάνω την έρευνα μου δηλαδή και εγώ ουσιαστικά αυτή τη συζήτηση δεν τη γνώριζα. Οπότε ακούγεται πολύ εντυπωσιακό και βασικά όχι εντυπωσιακό. Ακούγεται πολύ αποτελεσματικό.
Εδώ λοιπόν θα ήθελα να κάνω την επόμενη ερώτηση μου, η οποία έχει να κάνει σε αντίθεση με το παράδειγμα που δώσατε και το πόσο γρήγορα και επιτεύχθηκε ο στόχος. Εάν υπάρχουν περιπτώσεις που δεν λειτουργεί ο τρόπος και αν ναι, ποιες είναι αυτές;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ναι, όλες οι μορφές θεραπείας ίσως έχουν και τους περιορισμούς τους. Για παράδειγμα, το EMDR δεν λειτουργεί καλά σε βαριά κατάθλιψη ή όταν έχουμε κάποιον με ψύχωση ή σχιζοφρένεια, όταν υπάρχουν εξαρτήσεις και δεν είναι καλό να το εφαρμόσουμε όταν δεν υπάρχει πολύ καλή σταθεροποίηση.
Φροντίζουμε πάντοτε πριν ξεκινήσει το EMDR να υπάρχει μια σταθεροποίηση, δηλαδή ο θεραπευόμενος να μπορεί να φέρνει τον εαυτό του σε μια κατάσταση, να αισθάνεται ασφάλεια και μια σχετική σταθερότητα. Να έχουμε μια σταθερή βάση για να ξεκινήσουμε.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Άρα ουσιαστικά, αν κατάλαβα καλά, πριν περάσετε σε αυτή τη μέθοδο στο EMDR, έχετε προηγουμένως κάνει κάποιες άλλες συνεδρίες έτσι ώστε να υπάρχουν οι βάσεις ώστε να ξεκινήσετε αυτή τη μέθοδο, έτσι δεν είναι;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως, υπάρχει μια προεργασία, υπάρχουν κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης και κάποιες ασκήσεις έτσι ώστε να αυξηθεί το αίσθημα της ασφάλειας. Και ασκήσεις που να μπορεί ο θεραπευόμενος να φέρει και μόνος τον εαυτό του στο σπίτι του, σε μια κατάσταση που να αισθάνεται ασφάλεια πρώτα απ’ όλα στο σώμα του.
Κοιτάζουμε όταν αισθάνομαι ασφάλεια που το αισθάνομαι στο σώμα και αυτή είναι μια προεργασία που γίνεται και απλά το EMDR είναι μια μέθοδος και ένα εργαλείο σε μια γενικότερη, σε ένα γενικότερο πλαίσιο ψυχοθεραπείας.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Αυτό χρειάζεται επανάληψη. Δηλαδή ουσιαστικά μετά από αυτή τη μέθοδο, αν κάποιος νιώσει ότι έχει ξεπεράσει το τραύμα του και η ζωή του έχει πάρει μια διαφορετική μορφή, έχει νιώσει ότι έχει απαλλαγεί από αυτό. Το πρόβλημα που αντιμετώπιζε. Έχει συμβεί στο να επανέλθει πάλι αυτό και να χρειαστεί να κάνει μια επανάληψη αυτού ή όχι.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Σε σχέση με το ίδιο συμβάν, το ίδιο ψυχικό τραύμα; Όχι. Γι αυτό και κοιτάζουμε οι θεραπευτές, αν το έχουμε επεξεργαστεί αρκετά. Έτσι ώστε να ξεπεραστεί πραγματικά υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο ερωτηματολόγιο.
Πάντοτε κοιτάζουμε αν έχουν μειωθεί τα συμπτώματα. Αυτό μας ενδιαφέρει. Αν ο θεραπευόμενος μπορεί να επιστρέψει στην καθημερινή του ζωή χωρίς να υπάρχουν συμπτώματα που συνδέονται με το τραύμα και αυτό γίνεται μέσα από συνεχή έλεγχο μετά τις συνεδρίες με EMDR μέχρι το στρες που αισθάνεται να φτάσει σχεδόν στο μηδέν.
Επίσης, θα ήθελα να συμπληρώσω κάτι για τις περιπτώσεις που δεν λειτουργεί. Όπως είπα έχει πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας 60 με 65 είναι πολύ εντυπωσιακά, αλλά δεν λειτουργεί τόσο καλά στο πολύπλοκο τραύμα. Δηλαδή όταν έχουμε έναν άνθρωπο ο οποίος έχει υποστεί κακοποίηση σωματική, σεξουαλική για πολλά χρόνια, το EMDR δεν είναι η καλύτερη επιλογή.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ μου γεννήθηκε μια ερώτηση που είναι λίγο ίσως, πώς να το πω λίγο πιο πεζή. Θα μπορούσε αυτό να λειτουργήσει σε φοβίες, δηλαδή σε φοβίες, όπως έχει να κάνει με ζώα, με το ύψος, με πράγματα που έχουν δημιουργηθεί από ένα συμβάν.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Το EMDR έχει διευρυνθεί και σε αυτό. Η εφαρμογή του και σε άλλες διαγνώσεις όπως κατάθλιψη, κρίσεις πανικού και έχει κάποια επιτυχία, αλλά δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Δεν έχουμε στατιστικά, ουσιαστικά.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Υπάρχουν, αλλά όχι τόσες έρευνες όσο σε σχέση με το ψυχικό τραύμα.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Η επόμενη ερώτηση που μου δημιουργήθηκε μετά την επισήμανση που κάνατε όσον αφορά το τι δεν λειτουργεί το EMDR σε περιπτώσεις πολλαπλού τραύματος. Σε αυτή την περίπτωση, τι άλλοι τρόποι προσέγγισης υπάρχουν; Τι άλλοι μέθοδοι;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ναι πολύ ωραία ερώτηση. Όντως υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν υποστεί μόνο ένα μεμονωμένο τραύμα και σ αυτή την περίπτωση υπάρχουν και άλλες θεραπείες αντιμετώπισης ψυχικών τραυμάτων, πολύπλοκων τραυμάτων.
Μία από τις θεραπείες που κερδίζει συνεχώς έδαφος και γίνεται όλο και πιο δημοφιλής είναι polyvagal therapy. Η polyvagal therapy προέρχεται από το από ένα νεύρο, το nervous vagus. Στα ελληνικά αυτό λέγεται πνευμονογαστρικό νεύρο.
Εντάξει, ακούγεται πολύ ιατρικό, σαν να πηγαίνω στον γαστρεντερολόγο, αλλά δεν είναι έτσι ακριβώς. Είναι ένα μεγάλο νεύρο του περιφερειακού νευρικού συστήματος. Και είναι μάλιστα το πιο μακρύ νεύρο που έχουμε στο σώμα μας.
Το νεύρο αυτό νεκρώνει τα εσωτερικά όργανα, πνευμόνια, καρδιά, όλα τα εσωτερικά όργανα και την πέψη ελέγχει, αλλά και τα αισθητήρια στο πρόσωπό μας ακοή, όσφρηση, γεύση κλπ. Θα μου πείτε τώρα τι ρόλο παίζει αυτό το νεύρο και αυτή η θεωρία;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα σας το έλεγα.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Λοιπόν, όπως είπα, αυτό το νεύρο νευρώνει όλα τα εσωτερικά όργανα και ανήκει ουσιαστικά στο παρασυμπαθητικό σύστημα. Έτσι πολύ σύντομα, για να το πούμε, στο νευρικό μας σύστημα, υπάρχει το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό.
Το συμπαθητικό είναι αυτό που μας ενεργοποιεί, δηλαδή όταν υπάρξει ανάγκη. Ένας κίνδυνος μας κάνει να τρέξουμε, να είμαστε έτοιμοι για δράση, ενώ το παρασυμπαθητικό μας επιστρέφει πάλι σε μια κατάσταση ηρεμίας, μας κατεβάζει στροφές ουσιαστικά, οπότε αυτό το νεύρο που είναι έχει πολλές διακλαδώσεις, είναι αυτό που μας επιστρέφει στην ηρεμία.
Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, 20 30 χρόνια, θεωρούσαμε ότι υπάρχει η κατάσταση ηρεμίας και η κατάσταση στρες. Όταν δηλαδή υπάρχει κάποιος κίνδυνος, απαντάει, Ένας οργανισμός με στρες είναι έτοιμος. Αυτό που λένε fight flight freeze Δηλαδή είμαι έτοιμος να παλέψω ή να το σκάσω να φύγω; Ανάλογα με το πώς υπολογίζω ότι είναι οι δυνάμεις μου.
Έρχεται τώρα αυτή η θεωρία που είναι περίπου το 95. Την έχει διατυπώσει ένας μεγάλος ερευνητής ψυχίατρος που ασχολείται πάρα πολύ με τα ψυχικά τραύματα o Stephen Porges και λέει ότι όταν υπάρχει κάτι εξωπραγματικά τραγικό, δύσκολο μια κατάσταση, οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ψυχικά τραύματα απλά παγώνουν. Δεν είναι δηλαδή αυτή η αντίδραση. Να μπορούν να το παλέψουν εκείνη τη στιγμή.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Το τρίτο “f” ουσιαστικά.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Τρίτο ακριβώς το πάγωμα. Αυτό που διατύπωσε αυτή η θεωρία λοιπόν, είναι ότι τα άτομα με ψυχικά τραύματα είναι σε αυτό το τρίτο “f”στο πάγωμα. Παρουσιάζουν δηλαδή αυτή την αντίδραση που παρουσιάζουν και κάποια ζώα ερπετά που κάνουνε ότι είναι νεκρά όταν έρχεται κάποιος να κάποιος εχθρός.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ πολύ πολύ σωστή τοποθέτηση. Αυτό το πράγμα που δώσατε θα το χρησιμοποιώ. Είναι πολύ χαρακτηριστικό συγγνώμη για την παρέμβαση αλλά όντως συμβαίνει στη φύση. Πολλά ζώα λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο. Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. Συγνώμη για την παρέμβαση. Συνεχίστε.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Όχι, δεν υπάρχει θέμα. Έτσι λοιπόν παρατηρείται αυτή η απάθεια. Η ακινητοποίηση στα άτομα με ψυχικό τραύμα, ειδικά στα άτομα που έχουν υποστεί πολύ νωρίς ένα ψυχικό τραύμα σε παιδική ηλικία και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να επηρεάσει πάρα πολύ δραματικά το νευρικό τους σύστημα.
Δηλαδή άτομα που σε παιδική ηλικία κακοποιήθηκαν ακόμη και ψυχικά ή σωματικά, δεν μπορούν πια να βγουν από αυτή την από αυτό το μπλοκάρισμα και από αυτό το αμυντικό πάγωμα ας πούμε. Δεν μπορούν καν να θυμώσουν, γιατί ο θυμός είναι ανήκει στο συμπαθητικό σύστημα.
Με βάζει να στο fight ακριβώς λοιπόν σε αυτό το επίπεδο δεν μπορούν να περάσουν. Δυσκολεύονται ακόμη και να θυμώσουν.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ θέλω να κάνω μια ερώτηση. Αυτό τους συμβαίνει όταν έρθουν αντιμέτωποι με κάτι παρόμοιο του ψυχικού τραύματος που είχαν στην παιδική ηλικία, δηλαδή όταν θα βρεθούν απέναντι σε βία, ας πούμε για παράδειγμα.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Το κακό είναι ότι αυτό τους συμβαίνει σχεδόν συνέχεια. Δηλαδή αλλάζει η προσωπικότητα τους σε τέτοιο βαθμό που είναι αυτό που λέγαμε πριν να αλλάζει η προσωπικότητα, έτσι ώστε να θέλω να ευχαριστήσω τους πάντες, να καταπατούν τα όρια μου και να μην το καταλαβαίνω.
Να μη θυμώνω, να μην μπορώ να αμυνθώ με κανέναν άλλο τρόπο. Αυτό το νεύρο επίσης παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, γιατί όπως είπα επιδρά στα αισθητήρια όργανα μας. Γι αυτό και όταν συμβαίνει κάτι πολύ δραματικό, ένα ατύχημα κλπ, αλλάζουν ακόμη και οι συχνότητες που ακούμε. Ακούμε πάρα πολύ υψηλές συχνότητες ή πάρα πολύ χαμηλές.
Μας μένει ένα τσίριγμα , ένα τρίξιμο από φρένο και αποτυπώνεται αυτό στη μνήμη μας. Επίσης παίζει ρόλο και στην έκφραση του προσώπου. Τα άτομα που έχουν υποστεί επί σειρά ετών ψυχικά τραύματα έχουν πιο παγωμένη έκφραση προσώπου.
Δεν υπάρχει ποικιλία στις εκφράσεις τους, στις εκφράσεις του προσώπου. Οπότε όταν υπάρχει παιδικό εξελικτικό τραύμα είναι ιδιαίτερα ενεργό αυτό το αυτό το νεύρο και καθιστά τον άνθρωπο διαρκώς αδρανή. Δεν αισθάνεται θυμό, αλλά δεν αισθάνεται και μεγάλη ευχαρίστηση. Μεγάλη χαρά.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Μπορείτε να μας πείτε σύντομα πώς λειτουργεί πρακτικά αυτή η θεραπευτική προσέγγιση;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Στα πλαίσια αυτής της θεραπευτικής προσέγγισης, πρώτα απ όλα κοιτάζουμε τις φυσιολογικές αντιδράσεις, δηλαδή τις αντιδράσεις του σώματος, γιατί τα συμπτώματα που δείχνει ένας άνθρωπος ουσιαστικά είναι προσπάθειες λύσης του οργανισμού για το πώς να αντιμετωπίσει κάτι. Οπότε κάθε σύμπτωμα σωματικό σύμπτωμα που αισθάνομαι.
Στρες Τι συμβαίνει στο σώμα μου όταν μιλάμε για κάτι συγκεκριμένο, για μια κατάσταση; Αυτά είναι συμπτώματα που καθόμαστε και τα δουλεύουμε ένα ένα. Επίσης είναι πολύ σημαντικό ο θεραπευόμενος να συνειδητοποιήσει που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή. Είναι ενεργό το συγκεκριμένο. Για παράδειγμα το nervus vagus το πνευμονογαστρικό νεύρο.
Είμαι σε κατάσταση απάθειας και ακινητοποίησης ή πού βρίσκομαι αυτή τη στιγμή; Και αυτά είναι πράγματα που δουλεύονται σιγά σιγά στην θεραπεία. Οπότε, όπως καταλαβαίνετε είναι μια πολύ εξατομικευμένη θεραπεία. Βλέπω δηλαδή τι μου φέρνει ο θεραπευόμενος. Εάν ο θεραπευόμενος μου πει ξέρεις, αισθάνομαι ένα βάρος στο στήθος, δεν μπορώ να πάρω αναπνοή. Καθόμαστε λοιπόν μαζί και κοιτάζουμε τι θα ελαφρύνει από όλη αυτή την κατάσταση.
Μπορεί να καθίσουμε μαζί δίπλα δίπλα και να αναστενάζουν ή να παίρνουμε βαθιές αναπνοές. Επίσης, αυτό λειτουργεί πάρα πολύ καλά. Εμείς οι άνθρωποι έχουμε κάποιους νευρώνες που λέγονται νευρώνες καθρέφτες, που σημαίνει ότι συντονιζόμαστε με τον απέναντί μας. Γι αυτό και ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να είναι πάρα πολύ παρατηρητικός.
Τι συμβαίνει με τον θεραπευόμενο και να προσπαθήσει να του. Να αποπνέει μια χαλαρότητα, αποδοχή και να μπορεί να συντονιστεί ξανά το νευρικό σύστημα του θεραπευόμενου μέσα από τον θεραπευτή.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ θα κάνω μια παρέμβαση. Δεν έχει να κάνει με τη σημερινή μας συζήτηση. Έχει να κάνει με μια δικιά μου απορία πολλά χρόνια τώρα. Πόσο δύσκολο είναι αυτό που μόλις αναφέρατε για ένα ψυχοθεραπευτή; Πόσο; Πόσο εύκολο και πόσο δύσκολο είναι φεύγοντας από μια συνεδρία που έχει συντονιστεί με έναν άνθρωπο, με έναν θεραπευόμενο, να μπορέσει να το βγάλει αυτό.
Να έχει μια ήρεμη καθημερινότητα μετά. Και ακόμα περισσότερο στο να μπει στην διαδικασία του αμέσως επόμενου θεραπευόμενου ώστε να αντιμετωπίσει μια διαφορετική κατάσταση. Πόσο αυτό επηρεάζει τη ζωή σας; Είναι μια ερώτηση που είναι εκτός του σημερινού θέματος, αλλά θα ήθελα να μου απαντήσετε από την προσωπική σας εμπειρία.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Αυτή είναι μια πολύ ωραία ερώτηση και σας ευχαριστώ που άλλες φορές μου την κάνουν και οι θεραπευόμενοι. Πρώτα απ’ όλα η μακροχρόνια εκπαίδευση που είχαμε, τουλάχιστον έτσι όπως την παρακολούθησα στη Γερμανία που έχω δουλέψει αρκετά χρόνια μέσα σε κλινική.
Αυτό είναι ένα μεγάλο σχολείο για να μπορώ να αποστασιοποιούνται από τα προβλήματα των θεραπευόμενων. Σίγουρα οι ψυχοθεραπευτές πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ την ψυχική υγιεινή τους, δηλαδή υγιείς τρόπους έτσι ώστε να δείχνουν ναι μεν ενσυναίσθηση, αλλά να μπορούν και να αποστασιοποιούνται, να κλείνουν την πόρτα του γραφείου και να μένουν εκεί τα προβλήματα.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσέχω πάρα πολύ τον εαυτό μου, να έχω επαφή με τη φύση, επαφή με συναδέλφους. Αυτοί οι λεγόμενες εποπτείες είναι πάρα πολύ σημαντικό. Και οι άνθρωποι που ασχολούνται με ψυχικά τραύματα, όπως και οι τραυματιοφορείς, τα άτομα που δουλεύουν.
Σε επαγγέλματα πρώτης γραμμής που έχουν να κάνουν με ατυχήματα και καταστροφές, έχουν πολύ μεγάλο κίνδυνο να πάθουν δευτερογενή τραυματισμό. Οπότε και εμείς οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας πρέπει να φροντίζουμε για τη δική μας θεραπεία και να τινάζουμε από πάνω μας ό, τι μπορεί να μας επηρεάσει.
Η καλύτερη θεραπεία για το ψυχικό τραύμα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Μετά από αυτήν λοιπόν την παρέμβαση θα ήθελα να πάω στην τελευταία μου ερώτηση πριν κλείσουμε αν θα μπορούσαμε να πούμε σε εισαγωγικά ποια είναι για εσάς η καλύτερη θεραπεία για ψυχικά τραύματα. Από την εμπειρία σας.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Η καλύτερη θεραπεία. Όπως έχει πει και μια επίσης γυναίκα που έχει εμπνευστεί το EMDR η Francine Shapiro, η τέλεια θεραπεία δεν υπάρχει. Πρέπει να κοιτάζουμε πάντοτε τι ταιριάζει στον συγκεκριμένο θεραπευόμενο και να κοιτάζουμε τι ταιριάζει στην περίσταση.
Όπως είπαμε, αν είναι πολύπλοκο τραύμα, αν είναι ένα και μοναδικό τραύμα, τι μπορούμε να υποστηρίξουμε εμείς σαν θεραπευτές; Και νομίζω το καλύτερο είναι να υπάρχει, όπως είπα στην αρχή, να έχουμε μια εργαλειοθήκη γεμάτη από διάφορες μεθόδους που μπορούμε με σχετική ευελιξία να τις εφαρμόσουμε.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Λοιπόν, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη σημερινή μας συζήτηση και γι αυτό το επεισόδιο. Θα ανανεώσουμε σίγουρα το ραντεβού μας για ένα επόμενο, οπότε σας ευχαριστώ πάρα πολύ και καλό σας απόγευμα!
Μαρία Αθανασοπούλου:
Εγώ σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και για την ευκαιρία που είχα να τα πούμε και θα χαρώ πάρα πολύ να τα πούμε μελλοντικά με κάποιο άλλο θέμα. Να είστε καλά! Ευχαριστώ.
