Ακούστε το podcast
Τι θα συζητήσουμε
Οι προσωπικότητες των ανθρώπων αποτελούν έναν από τους πιο συναρπαστικούς τομείς μελέτης στην ψυχολογία και την κοινωνιολογία. Το στυλ προσωπικότητας καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε σε διάφορες καταστάσεις. Είναι ο μοναδικός συνδυασμός χαρακτηριστικών που μας καθιστά μοναδικούς και επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας, από τις προσωπικές μας σχέσεις μέχρι την επαγγελματική μας πορεία.
Έχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι πάντα γεμάτοι ενέργεια και ενθουσιασμό, ενώ άλλοι προτιμούν την ηρεμία και την απομόνωση; Η απάντηση βρίσκεται στο στυλ προσωπικότητας τους. Αυτός ο όρος περιλαμβάνει τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορικές τάσεις που διαμορφώνουν την ατομικότητα και την ταυτότητά μας. Τα στυλ προσωπικότητας δεν είναι μόνο ενδιαφέροντα από ακαδημαϊκή άποψη, αλλά έχουν και πρακτική εφαρμογή στην καθημερινή μας ζωή.
Η κατανόηση του στυλ προσωπικότητας μπορεί να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους. Όταν κατανοούμε πώς οι άλλοι σκέφτονται και αισθάνονται, μπορούμε να επικοινωνούμε πιο αποτελεσματικά και να αποφεύγουμε τις παρεξηγήσεις. Επιπλέον, η κατανόηση της δικής μας προσωπικότητας μπορεί να μας δώσει πολύτιμες πληροφορίες για τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας, βοηθώντας μας να επιλέξουμε καριέρες και δραστηριότητες που ταιριάζουν στις φυσικές μας κλίσεις.
Τα στυλ προσωπικότητας έχουν τις ρίζες τους τόσο στη γενετική όσο και στις περιβαλλοντικές επιρροές. Οι ψυχολόγοι έχουν αναπτύξει διάφορες θεωρίες και μοντέλα για να περιγράψουν και να κατηγοριοποιήσουν τις προσωπικότητες. Ένα από τα πιο γνωστά μοντέλα είναι το “Big Five” ή το πεντάμορφο μοντέλο προσωπικότητας, το οποίο περιλαμβάνει πέντε βασικές διαστάσεις: εξωστρέφεια, ευσυνειδησία, συναισθηματική σταθερότητα, ευελιξία και φιλικότητα. Κάθε άνθρωπος διαθέτει έναν μοναδικό συνδυασμό αυτών των χαρακτηριστικών, που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον κόσμο και αλληλεπιδρά με αυτόν.
Η μελέτη των στυλ προσωπικότητας δεν είναι μόνο επιστημονική περιέργεια. Έχει επίσης σημαντικές πρακτικές εφαρμογές. Για παράδειγμα, στην επιχείρηση, η κατανόηση της προσωπικότητας των εργαζομένων μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία πιο αποτελεσματικών ομάδων και στη βελτίωση της απόδοσης. Στην εκπαίδευση, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προσαρμόσουν τις διδακτικές τους μεθόδους ώστε να ταιριάζουν με τα στυλ μάθησης των μαθητών.
Σε προσωπικό επίπεδο, η γνώση του στυλ προσωπικότητας μας μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τις προτιμήσεις και τις επιθυμίες μας, να διαχειριστούμε το άγχος και να βελτιώσουμε την ψυχική μας υγεία. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να ζήσουμε μια πιο ικανοποιητική και ευτυχισμένη ζωή.
Στο σημερινό επεισόδιο με καλεσμένη την Κλινική Ψυχολόγο και Ψυχοθεραπεύτρια κα Μαρία Αθανασοπούλου, θα εξερευνούμε τα βάθη της ανθρώπινης προσωπικότητας, ανακαλύπτουμε ολοένα και περισσότερα για τον πολύπλοκο και πολυδιάστατο τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται.
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήρθατε στα podcast επεισόδια της LearnHealth τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, η ατομική ανάπτυξη, η βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε ένα από τους παραπάνω κλάδους.
Ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project μάνατζερ της Leanrhealth σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο όπου θα έχουμε για άλλη μια φορά μαζί μας καλεσμένη την κυρία Αθανασοπούλου Μαρία με την ειδικότητα της ψυχολόγου ψυχοθεραπεύτριας, για να συζητήσουμε σήμερα τα στυλ προσωπικότητας, τις συναισθηματικές ανάγκες και διαπροσωπικές σχέσεις και πως αυτά συνδέονται μεταξύ τους.
Εισαγωγή
Καλησπέρα κυρία Αθανασοπούλου.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Καλησπέρα σας και από εμένα. Χαίρομαι πολύ που είμαι άλλη μια φορά στο στούντιο της LearnHealth για να συζητήσουμε ένα θέμα το οποίο αγαπώ πολύ, το οποίο είναι το στυλ προσωπικότητας, οι συναισθηματικές ανάγκες και οι διαπροσωπικές σχέσεις και πώς αυτές οι έννοιες συνδέονται μεταξύ τους.
Τι είναι η προσωπικότητα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα ξεκινήσουμε και το σημερινό μας επεισόδιο κα Αθανασοπούλου με τον ορισμό θα ήθελα να μας δώσετε τον ορισμό της λέξης προσωπικότητα.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Η προσωπικότητα αναφέρεται στους χαρακτηριστικούς τρόπους που ο κάθε άνθρωπος σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται. Είναι ένα σύνολο χαρακτηριστικών που έχει συνοχή και είναι σχετικά σταθερό διαχρονικά αλλά και σε διάφορες περιστάσεις.
Η προσωπικότητα με τη σειρά της επιδρά στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους και είναι κάτι που χτίζεται σιγά σιγά στη διάρκεια της ζωής μας μέσα από τις εμπειρίες, τις σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει και η ιδιοσυγκρασία του καθενός.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Οπότε ουσιαστικά μας λένε ότι ιδιοσυγκρασία και η προσωπικότητα άλλο πράγμα. Σωστά;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ακριβώς! Η ιδιοσυγκρασία στα αγγλικά ή ο διεθνής ορισμός είναι temperament που δεν είναι ακριβώς το ταμπεραμέντο που λέμε στα ελληνικά. Είναι το έμφυτο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αντιδρά σε ότι συμβαίνει γύρω του.
Ουσιαστικά είναι αυτή η βιολογικά προκαθορισμένη πλευρά του χαρακτήρα μας. Ο κάθε άνθρωπος δεν γεννιέται αυτό που λέμε, δηλαδή ένας άγραφος πίνακας. Η ιδιοσυγκρασία ίσως μπορεί να γίνει πιο κατανοητή σε γονείς που έχουν τουλάχιστον δύο παιδιά, τα οποία μεγαλώνουν στο ίδιο περιβάλλον με τους ίδιους γονείς με παρόμοιες καταβολές, αλλά αναπτύσσουν ένα διαφορετικό χαρακτήρα και προσωπικότητα.
Τι είναι η ιδιοσυγκρασία
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ναι, αυτό μπορώ να το υπογράψω κι εγώ, έχοντας δύο αγόρια στην ηλικία της εφηβείας. Είναι όπως το λέτε. Είναι δύο άνθρωποι μεγαλωμένοι στο ίδιο σπίτι, με τις ίδιες αρχές, με τους ίδιους γονείς, με διαφορετικές αντιδράσεις και αντιλήψεις. Οπότε θα ήθελα να μας δώσετε και εσείς ένα παράδειγμα για να γίνεται πιο κατανοητή η έννοια της ιδιοσυγκρασίας.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ευχαρίστως. Ένα παράδειγμα που μου αρέσει και είναι χαρακτηριστικό είναι η έννοια της εσωστρέφειας και της εξωστρέφειας. Το αν θα είμαι λοιπόν εσωστρεφής ή εξωστρεφής προσδιορίζεται σε επίπεδο νευρικού συστήματος και εξηγείται μέσω κάποιων νευροδιαβιβαστών, νευροδιαβιβαστών που είναι αγγελιοφόροι του νευρικού συστήματος, δηλαδή του εγκεφάλου και οι αναλογίες τους και ισορροπίας τους μέσα στον εγκέφαλο του καθενός παίζουν κάποιο ρόλο.
Έτσι λοιπόν, ένας εσωστρεφής άνθρωπος μπορεί να αισθάνεται καλά με ένα άτομο ή με μικρές παρέες. Δεν του αρέσει να είναι η ψυχή της παρέας . Για να καταφέρει να φορτίσει τις μπαταρίες του, να γεμίσει ενέργεια, χρειάζεται κάποιο χρόνο μόνος του διαβάζοντας για να προετοιμαστεί για την επόμενη συνάντηση με φίλους.
Η εσωστρεφής δεν είναι ακοινώνητος. Μπορούν να πιάσουν κουβέντα με αγνώστους, να κάνουν γνωριμίες, αλλά δεν περνάνε καλά με τεράστιες παρέες. Αντίθετα, οι εξωστρεφείς γεμίζουν ενέργεια με πολύ κόσμο και αδειάζουν από την ενέργειά τους όταν είναι μόνοι τους. Αλλά είναι συνήθως αυτοί που είναι η ψυχή της παρέας.
Δεν γνωρίζουν μόνο έναν άνθρωπο, αλλά ολόκληρες παρέες. Οπότε η προσωπικότητα είναι το αποτέλεσμα τόσο των έμφυτων όσο και των βιολογικών και κοινωνικών εξωτερικών παραγόντων. Και όπως καταλαβαίνετε είναι ένας μοναδικός τρόπος με τον οποίο χτίζεται μια προσωπικότητα. Γιατί ούτε τα έμφυτα χαρακτηριστικά αλλά ούτε και οι εμπειρίες δύο ατόμων δεν μπορούν να είναι ακριβώς ίδιες.
Θεωρίες γύρω από την προσωπικότητα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Φαίνεται λοιπόν να είναι ένας βασικός τομέας της ψυχολογίας, οπότε θα ήθελα να ρωτήσω αν γνωρίζετε αν υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες και διάφορες αντιλήψεις όσον αφορά τα θέματα της προσωπικότητας.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ακριβώς όπως το είπατε, είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχολογίας η ψυχολογία της προσωπικότητας και υπάρχουν διάφορες θεωρίες που έχουν ασχοληθεί με θέματα προσωπικότητας. Άλλες θεωρίες για παράδειγμα. Ασχολούνται με τα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου και τη συνάφεια που έχουν μεταξύ τους.
Για παράδειγμα, είναι εργατικός, έντιμος, συνεπής, υπομονετικός. Άλλες προσεγγίσεις ασχολούνται με τους καθοριστικούς παράγοντες που συνεισφέρουν στην ανάπτυξη μιας προσωπικότητας. Παραδείγματος χάριν, σε ποιο βαθμό και με ποιο τρόπο αλληλεπιδρούν τα γονίδια και το περιβάλλον;
Επίσης, άλλες προσεγγίσεις ασχολούνται με τις αιτίες και τα κίνητρα της συμπεριφοράς ενός ανθρώπου. Δηλαδή γιατί κάποιος είναι καλός μαθητής, το κάνει για να ευχαριστήσει τους γονείς του, για να αισθάνεται ο καλύτερος στην τάξη ή γιατί απλά αξιοποιεί κάποιο ταλέντο και αυτό τον ευχαριστεί.
Είναι πραγματικά ένας πολύ ενδιαφέρων κλάδος και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αφού έχει διαμορφωθεί λοιπόν η προσωπικότητα και μιλάμε κυρίως για την ενήλικη ζωή. Υπάρχουν βέβαια ενδείξεις και στοιχεία προσωπικότητας σε μικρότερες ηλικίες, αλλά αφορά κάτι που χτίζεται με τα χρόνια, οπότε αναφερόμαστε σε ενήλικες όταν μιλάμε για προσωπικότητα. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε και διάφορους τύπους προσωπικότητας ή στυλ προσωπικότητας.
Στυλ προσωπικότητας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ πείτε μας λίγο τι είναι τα στυλ προσωπικότητας.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Όπως είπα, η κάθε προσωπικότητα είναι μοναδική, είναι τα έμφυτα χαρακτηριστικά σε αλληλεπίδραση με εξωτερικούς παράγοντες. Όμως κάποιοι άνθρωποι μοιάζουν στη συμπεριφορά, στις αντιδράσεις κτλ.
Τα στυλ προσωπικότητας είναι ένα είδος ομαδοποίησης των χαρακτηριστικών που επηρεάζουν ή κατευθύνουν διάφορες πτυχές της ζωής μας. Το αν είμαστε εφικτοί, τι μας θυμώνει, τι μας κάνει επιθετικούς, τι φοβόμαστε, το αν ερμηνεύουμε λάθος αυτά που μας συμβαίνουν, αν είμαστε ανοιχτοί για νέες εμπειρίες και απόψεις ή αν είμαστε απόλυτοι στις θέσεις μας.
Αυτές είναι διάφορες διανοητικές δομές, τις οποίες πολλές φορές δεν είναι καν συνειδητές. Δεν μπορούμε δηλαδή να εξηγήσουμε γιατί πράξαμε ή αντιδράσαμε κατ αυτόν τον τρόπο. Ουσιαστικά το στυλ προσωπικότητας είναι κάτι σαν ένα φίλτρο μέσα από το οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα μπορούσατε να μας δώσετε κι εδώ ένα παράδειγμα;
Μαρία Αθανασοπούλου: Βέβαια, ένα απλό παράδειγμα είναι το πώς αντιδρούν δύο άτομα, δύο διαφορετικά άτομα σε ένα γεγονός, για παράδειγμα σε μια ομιλία μπροστά σε κόσμο. Ένας άνθρωπος που έχει πολύ αυτοπεποίθηση, το βλέπει σαν πρόκληση και χαίρεται να βγει μπροστά σε κόσμο να μιλήσει.
Ένας που είναι ανασφαλής θα φοβάται, θα ιδρώνει, θα προσπαθήσει να το αποφύγει. Το γεγονός είναι το ίδιο, η προσέγγιση όμως διαφορετική. Το στυλ προσωπικότητας δηλαδή είναι κάτι σαν την χρωματική παλέτα ενός ζωγράφου.
Ο κάθε ζωγράφος έχει ένα στυλ, μια προτίμηση για χρώματα. Βλέποντας έναν πίνακα του Βαν Γκογκ τον αναγνωρίζουμε ότι έχει το στυλ του και τα χρώματά του. Κάποιος άλλος ζωγράφος μπορεί να έχει προτίμηση για κάποιες άλλες φόρμες και για άλλα χρώματα. Έτσι διαφέρουμε όλοι στη χρωματική παλέτα, ας το πούμε στα χαρακτηριστικά μας. Και αυτό είναι που δίνει ενδιαφέρον στη ζωή μας. Ο καθένας είναι κάτι μοναδικό, ένας μοναδικός συνδυασμός μιας χρωματικής παλέτας. Όταν όμως το στυλ προσωπικότητας γίνει υπερβολικό και ακραίο, τότε δε λειτουργεί πολύ καλά μέσα στις σχέσεις.
Η προσέγγιση που θα αναφερθώ σήμερα έχει να κάνει με τα κίνητρα και τις ανάγκες που κρύβονται πίσω από τις συμπεριφορές και τα στυλ προσωπικότητας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι στα ελληνικά λέγεται διευκρινιστική προσέγγιση. Είναι μια θεωρία η οποία έρχεται από το γερμανόφωνο χώρο.
Είναι πολύ δημοφιλής στο θέμα της ψυχολογίας της προσωπικότητας και η διευκρίνιση που γίνεται μέσα στη θεραπεία είναι για να ξεκαθαρίσουμε ποιες είναι οι πρωταρχικές μας ανάγκες και ποια κίνητρα κρύβονται πίσω από τη συμπεριφορά μας στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Ουσιαστικά λοιπόν ζητούμενο είναι η αυτογνωσία και η βελτίωση των σχέσεων και όχι να βάλω κάποια ταμπέλα σχετικά με την προσωπικότητά μου. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή τη θεωρητική προσέγγιση, όλοι οι άνθρωποι διαφέρουμε στις κεντρικές, πρωταρχικές και πυρηνικές συναισθηματικές ανάγκες.
Πυρηνικές γιατί αφορούν τον πυρήνα της ύπαρξής μας, το ποιος είμαι πραγματικά, τις οποίες προσπαθούμε από πολύ νωρίς να τις ικανοποιήσουμε. Οι ανάγκες που δεν έχουν ικανοποιηθεί επαρκώς βγαίνουν ξανά και ξανά στην επιφάνεια και πιέζουν για ικανοποίηση.
Πρωταρχικές ανάγκες
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ποιες θα λέγαμε ότι είναι αυτές οι πρωταρχικές ανάγκες κα Αθανασοπουλου.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Οι πρωταρχικές ανάγκες σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση είναι έξι. Σύμφωνα με αυτή τη σχολή. Δηλαδή υπάρχουν άλλες σχολές που διακρίνουν τέσσερις. Στην προκειμένη περίπτωση είναι έξι και είναι η αναγνώριση, η σημαντικότητα, η αξιοπιστία, η αλληλεγγύη, η συμπαράσταση, η αυτονομία και η οριοθέτηση.
Αυτές οι πρωταρχικές ανάγκες παίζουν μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση του στυλ προσωπικότητας και αντίθετα, αν κάποια από αυτές τις πρωταρχικές συναισθηματικές ανάγκες ματαιωθεί ή καταπιεστεί συστηματικά από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση, έχει ως αποτέλεσμα να εκδηλωθούν ψυχικές διαταραχές ή διαταραχές προσωπικότητας.
Διαταραχές προσωπικότητας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Αναφέρατε και η Αθανασοπούλου μόλις πριν λίγο για τις διαταραχές προσωπικότητας. Πείτε μας λίγο τον ορισμό και τι είναι οι διαταραχές προσωπικότητας;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Οι διαταραχές προσωπικότητας είναι κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μου, τα οποία είναι τόσο έντονα που μου δημιουργούν προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη προσέγγιση που έχω φέρει σήμερα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν έχω βιώσει από παιδί μια συνεχή καταπίεση ή ματαίωση μιας πρωταρχικής ανάγκης, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα αυτή η ανάγκη να έρχεται ξανά και ξανά στην επιφάνεια και να αναζητά ικανοποίηση, αλλά πολλές φορές με πολύ κουραστικό τρόπο.
Έτσι, αυτή η απεγνωσμένη προσπάθεια ικανοποίησης μιας κεντρικής μας ανάγκης δυσκολεύει τις μετέπειτα σχέσεις μου. Ο όρος διαταραχή της προσωπικότητας κατά τη γνώμη μου δεν είναι πολύ εύστοχος. Ουσιαστικά πρόκειται για διαταραχή στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Η διαταραχή προσωπικότητας αν δεν υπάρχει κοινωνική αλληλεπίδραση, δηλαδή αν ζω μόνος μου σε μια καλύβα στο δάσος, δεν ενοχλεί κανέναν. Είναι κάτι που εμφανίζεται σαν πρόβλημα και σαν εμπόδιο μόνο στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κα Αθανασοπούλου ως άνθρωπος συνεχώς χρησιμοποιώ τα παραδείγματα για να εξηγήσω κάτι που μου έχει συμβεί. Ένα συναίσθημα, μια κατάσταση είμαι λάτρης αυτου, στο σημερινό επεισόδιο το έχω κάνει δυο τρεις φορές. Θα το κάνω άλλη μία. Δώστε μας ένα παράδειγμα λοιπόν. Είναι νομίζω πιο κατανοητό με αυτό τον τρόπο για το πώς ικανοποιείται μια συγκεκριμένη πρωταρχική ανάγκη.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ας τις πάρουμε λίγο με τη σειρά γιατί της ανέφερα ονομαστικά για να γίνει και πιο κατανοητό το πώς ικανοποιείται μια πρωταρχική ανάγκη. Για παράδειγμα, η πρώτη στη σειρά, Η αναγνώριση είναι η επιθυμία να δίνω μια θετική εντύπωση, να παίρνω θετική ανταπόκριση από τους γύρω μου, την εκτίμησή τους για τις ικανότητες και τα επιτεύγματα μου.
Επίσης, το να θέλω να είμαι αξιαγάπητος, να αναγνωρίζουν ότι είμαι ικανός να βλέπουν οι άλλοι ότι έχω θετικά στοιχεία και πλευρές. Επίσης είναι σημαντικό το να παίρνω αυτή την επιβεβαίωση ως άτομο και όχι να πρέπει να το κερδίσω με πολύ κόπο και προσπάθεια και με πάρα πολλά επιτεύγματα.
Είναι δηλαδή η επιθυμία να με εκτιμούν, να αισθάνομαι αξιαγάπητος και όχι μόνο να το ακούω, αλλά και να το αισθάνομαι πραγματικά. ας πάρουμε το παράδειγμα ενός παιδιού στο γυμνάσιο που δεν είναι καλός στα μαθηματικά, έχει πάρει βαθμούς κάτω από τη βάση και οι γονείς του λένε Κοίταξε, πρέπει να κάνουμε κάτι με τα μαθηματικά. Φροντιστήριο, υποστηρικτική μελέτη κλπ. Και καταφέρνει αυτό το παιδί από κάτω από τη βάση που ήταν να πάρει δεκαπέντε.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Αν του αναγνωρίσω την προσπάθεια και του πω μπράβο ρε παιδάκι μου, από εκεί που ήσουν κάτω από τη βάση, τώρα έφτασες στο 15. Οι κόποι σου είχαν κάποιο αποτέλεσμα. Μ αυτό τον τρόπο ικανοποιώ αυτή την πρωταρχική ανάγκη της αναγνώρισης.
Αν όμως σαν γονέας πάω και του πω εντάξει, το 15 δεν είναι 20, τι νομίζεις ότι έκανες; Αυτό είναι μια μορφή ματαίωσης αυτής της συγκεκριμένης ανάγκης. Η δεύτερη πρωταρχική συναισθηματική ανάγκη είναι η σημαντικότητα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το άτομο θέλει να αισθάνεται ότι παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη ζωή των άλλων.
Θέλει να το έχουν ανάγκη, να το λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν, να έχει την αίσθηση ότι ομορφαίνει και εμπλουτίζει τη ζωή του άλλου, είτε είναι γονιός είτε είναι σύντροφος. Επίσης, το άτομο με βάση αυτή την ανάγκη θέλει να ακουστεί, να λαμβάνει προσοχή, να του αφιερώνεται χρόνος.
Είναι αυτή η αίσθηση ότι αν δεν είμαι εκεί, του λείπω, του ανθρώπου που αγαπώ. Επίσης είναι σημαντικό και σε αυτή την περίπτωση να μη χρειάζεται να προσπαθώ να κερδίσω τη σημαντικότητα στη ζωή του άλλου, αλλά να συμβαίνει αβίαστα, χωρίς να το απαιτώ.
Πρωταρχικές ανάγκες
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Στις πρωταρχικές ανάγκες. Αναφερθήκατε στην αξιοπιστία. Θέλετε να μας πείτε δύο λόγια γι αυτό;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως, σε αυτή την περίπτωση, με βάση την πρωταρχική ανάγκη της αξιοπιστίας. Θέλω να λαμβάνω το μήνυμα ότι βρίσκομαι σε μία σταθερή και σίγουρη σχέση που να μπορεί να αντέξει προβλήματα, κραδασμούς. Να έχω την αίσθηση ότι ακόμη κι αν υπάρχουν συγκρούσεις και τσακωμοί, δε βάζουν σε κίνδυνο τη σχέση και μπορώ να υπολογίζω ότι η σχέση θα παραμείνει σταθερή. Δηλαδή να έχω την αίσθηση ότι η σχέση δε θα λήξει λόγω ενός τσακωμού ή λόγω κριτικής προς το σύντροφό μου.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Για να μη σας διακόπτω συνεχώς. Θα ζητήσω να μας αναλύσετε έτσι κι αλλιώς και να μας πείτε δυο λόγια και για τα υπόλοιπα που αναφέρατε, δηλαδή για την αλληλεγγύη, για τη συμπαράσταση, ουσιαστικά την αυτονομία και την υιοθέτηση που αναφέρατε ονομαστικά προηγουμένως.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως, η αλληλεγγύη ή συμπαράσταση είναι επίσης μια από τις πρωταρχικές ανάγκες και αφορά την ανάγκη να έχω κάποιον στο πλάι μου όταν το χρειάζομαι, δηλαδή να λαμβάνω υποστήριξη σε δύσκολες στιγμές, να λαμβάνω βοήθεια και κάποιον να με υπερασπιστεί όταν υφίσταμαι κάποια επίθεση.
Επίσης, είναι η ανάγκη να μη μ αφήνει εκτεθειμένο το άτομο που αγαπώ, να έχω την αίσθηση ότι όταν το χρειάζομαι είναι εκεί για μένα. Αμέσως μετά έρχεται η αυτονομία που προαναφέραμε, που είναι η συναισθηματική ανάγκη να μπορώ μέσα σε συγκεκριμένα όρια βέβαια να παίρνω αποφάσεις σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής μου. Αυτό σημαίνει ότι οι άλλοι πρέπει να σέβονται τις αποφάσεις μου χωρίς να προσπαθούν συνέχεια να με μεταπείσουν ή να ελέγξουν τη ζωή μου.
Συχνά η αυτονομία συγχέεται λίγο με τα όρια, τα όρια. Η οριοθέτηση έχει να κάνει με το σεβασμό των προσωπικών μου ορίων. Το σώμα μου, το δωμάτιό μου, ο προσωπικός μου χώρος, το γραφείο μου, το ημερολόγιό μου, το να σέβεται ο άλλος ότι δεν μπορεί απλά να μπαίνει μέσα, να διαβάζει το ημερολόγιό μου, να ανοίγει την τσάντα μου.
Και σεβασμός αυτών των ορίων σημαίνει ότι πρέπει εγώ να επιτρέψω και να αποφασίσω ποιος και πότε μπορεί να μπει στον προσωπικό μου χώρο. Όπως προανέφερα, το στυλ προσωπικότητας επιδρά πολύ στις διαπροσωπικές σχέσεις. Βλέποντας δηλαδή τι έχει ανάγκη το άτομο που αγαπώ, προσαρμόζω και τη συμπεριφορά μου σ αυτό που βλέπω ότι χρειάζεται.
Φυσικά σε λογικά πλαίσια δεν μπορώ να λέω 200 φορές την ημέρα σ αγαπώ ή να τηλεφωνώ 50 φορές την ημέρα για να δείξω στον άλλον ότι είναι σημαντικός για μένα. Αλλά πρέπει μέσα στις σχέσεις να έχουμε ισορροπημένες και καλές σχέσεις. Να δείχνω μια συμπληρωματική συμπεριφορά ως προς τις ανάγκες του άλλου.
Φυσικά οι σχέσεις δεν είναι μόνο να δίνω αλλά και να παίρνω. Είτε είναι ο σύντροφος είναι, είτε είναι και τα παιδιά. Για παράδειγμα, το να τίθενται κάποια όρια στη σχέση, να δίνω πράγματα, αλλά να παίρνω και θετική ανταπόκριση από τις συμπεριφορές μου.
Συμπληρωματική συμπεριφορά
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο θα σας διακόψω κα Αθανασοπούλου Αναφέρατε προηγουμένως συμπληρωματική συμπεριφορά. Τι εννοείτε με αυτό;
Μαρία Αθανασοπούλου: Βεβαίως, η συμπληρωματική συμπεριφορά αφορά το στυλ προσωπικότητας ή μάλλον τις πρωταρχικές ανάγκες που προαναφέραμε. Δηλαδή, αν θέλω να χτίσω τη σχέση μου συμπληρωματικά, πρέπει να κοιτάζω τι έχει ανάγκη απέναντί μου και να θέσω το ερώτημα τι θα ήθελε το παιδί μου αυτή τη στιγμή;
Ποιες είναι οι κεντρικές συναισθηματικές του ανάγκες που καλούμαι να ικανοποιήσω; Είναι σαν να λέμε ότι αγάπη είναι ουσιαστικά το να δίνω στον άλλον αυτό που χρειάζεται κι όχι αυτό που θέλω εγώ.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Υπάρχουν δηλαδή κα Αθανασοπουλου ανάγκες που πρέπει να τις συνειδητοποιήσω σε σχέση με το σύντροφό μου.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως, οι συναισθηματικές ανάγκες του καθενός δεν είναι πάντα ξεκάθαρες και σε μια συντροφική σχέση ο κάθε σύντροφος ελπίζει να δει τον σύντροφό του, να συμπεριφέρεται και να τον μεταχειρίζεται με συγκεκριμένο τρόπο και μάλιστα με τέτοιο τρόπο που να ικανοποιεί την πρωταρχική μου ανάγκη. Αν δεν έχω πολύ καλή σύνδεση με τις ανάγκες μου, αυτές εξακολουθούν να υπάρχουν και έρχονται συνεχώς στην επιφάνεια αναζητώντας ικανοποίηση, αλλά προσπαθώ να τις ικανοποιήσω εφαρμόζοντας χείριστες μεθόδους.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Επιλέγοντας διαχειριστικές μεθόδους κα Αθανασόπουλου. Τι ακριβώς εννοείτε; Μπορείτε να μας δώσετε κι εδώ ένα παράδειγμα;
Μαρία Αθανασοπούλου: Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό από τον κύκλο των γνωστών μου είναι ένας σύζυγος ο οποίος θέλει να αγοράσει ένα μονόπετρο στη γυναίκα του. Εκείνη του λέει Δεν θέλω μονόπετρο γιατί δεν μου αρέσει.
Αυτός απορεί με τη γυναίκα του πως σε μια γυναίκα δεν αρέσει ένα μονόπετρο να έχει στην κατοχή της ένα διαμάντι. Δεν μπορεί να το εξηγήσει καθόλου. Αυτός ο άνθρωπος έχει σαν εσωτερική ανάγκη την αναγνώριση και αυτό από πού φαίνεται ότι θα πάρω ένα μονόπετρο στη γυναίκα μου και θα δείξω τι καλός σύζυγος είμαι;
Θα πάρω αναγνώριση γι αυτό το πράγμα. Η γυναίκα του δεν μπορεί να καταλάβει αυτή τη συμπεριφορά γιατί δεν είναι μέσα στις κεντρικές της ανάγκες. Η αναγνώριση. Γι αυτή κεντρικό ρόλο παίζει η σημαντικότητα. Θα ήθελε δηλαδή περισσότερο χρόνο με τον σύντροφό της να κάνουν μαζί πράγματα και όταν έρχονται τα γενέθλιά του, του κάνει δώρο ένα ταξίδι.
Το σχόλιο του συζύγου είναι ότι. Ωραίο δώρο μου πήρες. Για μένα είναι αυτό το δώρο για σένα, αφού είναι ταξίδι για δύο άτομα. Η γυναίκα φυσικά παρεξηγείται. Του λέει ναι, σου έκανα έκπληξη για να πάμε κάπου μαζί να περάσουμε χρόνο. Και το σχόλιο του είναι εντάξει, θα μπορούσες να μου πάρεις κι ένα ρολόι;
Το ρολόι είναι ένα στάτους σύμβολο. Δείχνει την κοινωνική μου θέση και παίρνω πάλι αναγνώριση μέσω αυτού του δώρου. Όσο λιγότερο. Επίσης είμαι συνειδητοποιημένος σε σχέση με τις ανάγκες μου, τόσο πιο επιφανειακή θα λέγαμε ότι είναι η σχέση. Δηλαδή αυτά που λέει ο ένας δεν τα καταλαβαίνει ο άλλος. Δεν υπάρχει πολύ μεγάλη σύνδεση και πολύ μεγάλη επικοινωνία.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πάνω στο παράδειγμα που δώσατε προηγουμένως, θα ήθελα να κάνω μια ερώτηση. Αν λοιπόν εδώ υπάρχουν δύο πυρηνικές ανάγκες, η μία είναι της αναγνώρισης και η άλλη είναι της επιβεβαίωσης.
Όταν αυτό λοιπόν το συνειδητοποιήσουμε ότι συμβαίνει πριν φτάσουμε σε ένα τέτοιο παράδειγμα δηλαδή έχουμε συνειδητοποιήσει ότι αν κάνω το μονόπετρο στη σύζυγό μου, δεν είναι αυτό που θα την ικανοποίηση όσο περισσότερο η αναγνώριση;
Εκεί αν πράξω του συζύγου στο παράδειγμα που δώσατε με τον τρόπο που η σύζυγος θέλει, εκεί ικανοποιείται, ικανοποιεί τη δική της ανάγκη. Από την άλλη όμως δεν ικανοποιεί την δικιά μου ανάγκη όσον αφορά αυτό που θα ήθελα εγώ να της κάνω δώρο.
Θα βάζαμε εδώ μια προτεραιότητα και θα λέγαμε ότι ουσιαστικά πρέπει πρώτα να ικανοποιήσουμε την ανάγκη αυτουνού που του κάνουμε το δώρο και να αφήσουμε πίσω τη δική μας ανάγκη.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Πρώτα από όλα είναι απαραίτητο να είναι συνειδητοποιημένοι και οι δύο σύντροφοι ποιες είναι οι πρωταρχικές τους ανάγκες. Στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορεί να καταλάβει ο ένας τον άλλον.
Αυτός δεν καταλαβαίνει τη γυναίκα του που δεν θέλει μονόπετρο και η γυναίκα του έχει παρεξηγηθεί γιατί του κάνει δώρο το ταξίδι που θα περάσουν. Όμορφο χρόνο μαζί αλλά αυτός δεν το θεωρεί καν δώρο. Όπως ανέφερα πριν, έχει να κάνει με τη συμπληρωματική συμπεριφορά.
Δηλαδή για να έχω μια ισορροπημένη σχέση πρέπει να λαμβάνω υπόψη τις ανάγκες του απέναντί μου και να δω κατά πόσο μπορώ να τις ικανοποιήσω. Κάνοντας λοιπόν ένα μονόπετρο, τείνω στην ανάγκη ικανοποιώ της γυναίκας μου που θα της κάνω το δώρο ή τη δική μου. Αυτό είναι το ερώτημα τι από τα δύο θέλω να ικανοποιήσω; Ίσως βοηθάει.
Άλλο ένα παράδειγμα που έχω στο μυαλό μιας θεραπευόμενου πριν από πολλά χρόνια. Ο σύζυγος αυτής της γυναίκας έχει τρέλα με τα αυτοκίνητα, είναι μηχανικός αυτοκινήτων και έχει παραγγείλει και ένα πολύ ακριβό ουσιαστικά αγωνιστικό αυτοκίνητο από την Ιαπωνία.
Δεν υπάρχει καν στην αγορά και ασχολείται συνέχεια με αυτό το αυτοκίνητο. Μάλιστα επειδή ζουν στο εξωτερικό, πηγαίνει αυτός κάθε τόσο με το αυτοκίνητο σε μια πίστα ράλι και τρέχει με αυτό το αυτοκίνητο με φίλους.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Είναι δηλαδή το του μήνα μια φορά το μήνα να μπορεί να οδηγεί αυτό το γρήγορο αυτοκίνητο σε μια πίστα. Η γυναίκα αυτή έχει πάρα πολύ μεγάλη ανάγκη για σημαντικότητα. Θέλει να είναι η πριγκίπισσα του, να είναι το νούμερο ένα στη ζωή του.
Όταν λοιπόν πηγαίνουν σ αυτές τις συναντήσεις, αυτή η γυναίκα επιστρέφει πάρα πολύ δυστυχισμένη και μου λέει ότι πήγαμε εκεί. Του κάνει πάρα πολύ μεγάλη ευχαρίστηση. Είναι πανευτυχής, αλλά εγώ δεν παίρνω την αναγνώριση που θέλω.
Φανταστείτε τώρα ένας άνθρωπος ο οποίος έχει τρέλα με τα αυτοκίνητα, έχει πάει να τρέξει σε μια πίστα. Είναι οι φίλοι του που έχουν παρόμοια τρέλα και η συγκεκριμένη γυναίκα η οποία θέλει να την κοιτάει στα μάτια, να της. Να τη ρωτάει συνέχεια τι έχει ανάγκη, να την αγκαλιάζει, να τη φιλάει δηλαδή.
Εκείνη τη στιγμή που είναι κάτι σημαντικό για εκείνον. Εκείνη βάζει τη δική της ανάγκη πάνω από τη δική του. Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να τα βλέπουμε όλα και κατά περιπτώσεις είναι κάτι μη ρεαλιστικό και λίγο υπερβολική απαίτηση. Η ίδια το καταλαβαίνει ότι είναι παράλογη απαίτηση. Παρόλα αυτά είναι πάντοτε δυστυχισμένοι σε αυτές τις καταστάσεις.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Έχουμε θέσει πολλά παραδείγματα. Η αλήθεια είναι και νομίζω ότι έτσι γίνεται πιο κατανοητό η όλη συζήτηση και οι αναφορές που κάνουμε σε αυτό. Θα ήθελα να δώσω και εγώ ένα παράδειγμα και νομίζω ότι έγκειται σ αυτό που λέγατε προηγουμένως.
Μια εποχή λοιπόν και θα πω ένα δικό μου προσωπικό παράδειγμα. Κάποια εποχή, πριν αρκετά χρόνια, όταν ήμουν με τη σύζυγό μου, τα πρώτα χρόνια, χωρίς να έχουμε ακόμα παιδιά, λόγω των κοινωνικών καταστάσεων που επικρατούσαν στη ζωή μου εκείνη την εποχή, είχα αρκετά ελεύθερο χρόνο, τον οποίον χωρίς ακόμα να εξηγήσω για ποιο λόγο τον είχα αφιερώσει στα video games.
Ένα απόγευμα λοιπόν αφιέρωνα πάρα πολύ χρόνο και από το χρόνο που θα έπρεπε να αφιερώσω στη σύζυγό μου, χωρίς να το καταλαβαίνω, υπήρχαν τα σημάδια και τα δείγματα ότι ξέρεις κάτι, είμαι κι εγώ εδώ. Παρ όλα αυτά όμως, ίσως ήταν και ήταν αρχή της σχέσης. Ήταν πιο συγκαταβατική.
Ήταν όλα στα δικά μου τα μάτια κυλούσαν υπέροχα, γιατί εγώ το χρόνο μου τον είχα σε αυτό που ήθελα να ασχοληθώ. Ένα απόγευμα λοιπόν τώρα όσοι παίζουν video games θα το καταλάβουν. Σε ένα online παιχνίδι έπαιζα ένα παιχνίδι τέλος πάντων, στο οποίο διακόπηκε το διαδίκτυο, το ίντερνετ και έχασα αυτό το παιχνίδι.
Έχασα αυτόν τον αγώνα που ήταν πολύ σημαντικός για μένα εκείνη τη στιγμή, μπαίνοντας μέσα στο δικό μου κόσμο. Εκείνη τη στιγμή ήταν απίστευτα σημαντικό και το πόσο στενοχωρήθηκα και το πόσο με πλήγωσε.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Από τα νεύρα μου αντίδραση και αυτή είναι. Είναι λίγο. Ακούγεται λίγο βίαιο, αλλά να ξέρετε μην τρομάζετε. Γενικότερα όσοι δεν ασχολείστε συμβαίνει. Πέταξα το χειριστώ και το έσπασα με αποτέλεσμα εκείνη τη στιγμή να ξεθυμάνει τα νεύρα μου.
Ερχόμενη σύζυγός μου μέσα στο θόρυβο με ρώτησε τι έγινε και της απάντησα ότι το είδε και το χειριστήριο σπασμένο. Αυτο που αναφερει εκεινη τη στιγμη ειναι οτι θελεις να φυγω.
Να σε αφήσω λίγο χώρο, λίγο χρόνο μιας και είσαι θυμωμένος δεν υπαρχει λογος. Λέω ναι και επειδή είμαι. Και είναι και ανόητο βέβαια, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο να ηρεμήσω για να έχουμε την υπόλοιπη μέρα πιο ήρεμη. Φεύγοντας λοιπόν, γυρνάει μετά από μία ώρα. Εκείνη τη στιγμή λοιπόν, συνέβη κάτι το οποίο άλλαξε και τη σχέση μας.
Ήταν κάτι πάρα πολύ σημαντικό για μένα και νομίζω ότι ταιριάζει πάρα πολύ στο παράδειγμα που δίνουμε εδώ. Ερχόμενοι λοιπόν, είχε μια τσάντα στα χέρια της. Όταν τη ρώτησα τι είναι αυτό που φέρει, μου απάντησε ότι είναι ένα καινούργιο χειριστήριο.
Νομίζω είναι ένα ακριβές παράδειγμα ότι εκείνη τη στιγμή η ανάγκη της, όπως πολλοί θα λέγαμε ότι επιτέλους ένας τρόπος να το σταματήσει. Αντιθέτως, καταλαβαίνοντας την δικιά μου ανάγκη εκείνη τη στιγμή, έβαλε εμένα πάνω από αυτήν και έκανε αυτή την κίνηση. Νομίζω ότι είναι αρκετά. Ταιριάζει ακριβώς με το παράδειγμα που αναφέρατε. Σωστά;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ναι, είναι ένα παράδειγμα συμπληρωματικής συμπεριφοράς. Ήξερα ότι είναι σημαντικό αυτό για σας και πήγε και πήρε ένα τηλεχειριστήριο, παρόλο που αυτή είχε πρόβλημα με τον χρόνο που ξοδεύεται σε αυτό το αποτέλεσμα.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ νομίζω ότι αντιλαμβάνεστε ποιο ήταν το χειριστήριο. Ήταν ικανοποίηση μεγάλη εκείνη τη στιγμή. Παρόλα αυτά το χειριστήριο έμεινε σφραγισμένο, έμεινε σε ντουλάπι και για πάρα πάρα πολύ καιρό δεν χρησιμοποιήθηκε, οπότε και εκεί ήρθε και συνειδητοποίηση και έτσι έληξε όλο αυτό. Όλη αυτή ιστορία με τον χρόνο που αφιέρωνα σε κάτι που δεν είχε τόσο σημαντική, τόσο ουσία όσο διαπροσωπική σχέση.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Αυτό που αναφέρατε στο παράδειγμα σας δείχνει δύο διαφορετικά στυλ προσωπικότητας και τη διάθεση δύο συντρόφων να δράσουν με έναν τρόπο με βάση τις ανάγκες του άλλου. Υπάρχουν όμως και παραδείγματα από σχέσεις που υπάρχει μια διαταραχή προσωπικότητας.
Δηλαδή το στυλ της προσωπικότητας, αλλά στην υπερβολική του μορφή γίνεται διαταραχή προσωπικότητας, όταν δηλαδή ένα χαρακτηριστικό είναι στον υπερθετικό βαθμό. Αυτό που είχαμε πει.
Μια ανάγκη που έχει καταπιεστεί, έχει ματαιωθεί, βγαίνει συνέχεια στην επιφάνεια. Αυτό επηρεάζει πλέον τις διαπροσωπικές σχέσεις και την καθημερινότητά μου. Όλες οι διαταραχές προσωπικότητας σημαίνει ότι εφαρμόζουν κάποιες χειριστικές μεθόδους. Κάποιοι χειρισμοί είναι πολύ ενοχλητικοί και πολύ ευκρινείς.
Για παράδειγμα, αν έχω έναν άνθρωπο απέναντί μου που ξέρω ότι έχει μια ναρκισσιστική προσωπικότητα, ξέρω ότι πάει να με τουμπάρει, ότι παραβιάζει τα όριά μου για να αποκτήσει αυτό που θέλει.
Ενώ οι πρακτικές ενός ατόμου, για παράδειγμα, που έχει μια εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας δεν είναι πολύ ενοχλητικές γιατί δεν παραβιάζουν τόσο ευκρινώς τα όρια του άλλου. Το να έχω μια εξαρτητική διαταραχή σημαίνει ότι κάνω πολλά για τον την σύντροφό μου για να εξασφαλίσω την αγάπη και τη συμπαράσταση του. Αναλαμβάνω πολλές ευθύνες, προσλαμβάνω τις επιθυμίες του.
Κάνω δηλαδή υπερβολικά πολλά για τη σχέση, χωρίς να υπάρχει αυτό που είχαμε πει νωρίτερα. Ένα πάρε δώσε δεν είναι μόνο να δίνω σε μια σχέση, αλλά είναι να παίρνω κιόλας, να υπάρχει μια ισορροπία.
Κατηγορίες των στυλ πραγματικότητας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Αναφέρατε κα Αθανασοπούλου κάποια στυλ προσωπικότητας. Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν κατηγορίες ουσιαστικά; Κι αν ναι, ποιες είναι αυτές;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Ναι, τα στυλ προσωπικότητας αντιστοιχούν κατά κάποιον τρόπο στις διαταραχές προσωπικότητας, οι οποίες είναι κανονικές διαγνώσεις. Υπάρχουν διαγνωστικά κριτήρια τα οποία όταν πληρούνται μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει αυτή η διαταραχή προσωπικότητας. Αλλά το στυλ προσωπικότητας έχει μια πολύ πιο ήπια μορφή, δηλαδή είναι η ναρκισσιστική προσωπικότητα, η οιστρογονική.
Παλιότερα λέγαμε υστερική ή καταναγκαστική. Η εξαρτητική. Οι αγχώδεις αναπόφευκτοι λύκοι. Σαν να λέμε ένας άνθρωπος που έχει πάρα πολλές ανασφάλειες και υπάρχουν και κάποιες λίγο πιο σπάνιες, όπως η σχιζοειδή και οι παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας. Η σχιζοειδή. Ακούγεται λίγο σαν σχιζοφρένεια. Δεν έχει καμία σχέση όμως.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα το ρωτούσα. Η αλήθεια είναι. Με προλάβατε.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Σχιζοειδής είναι η προσωπικότητα που σαν κεντρική πρωταρχική ανάγκη έχει την αυτονομία και την οριοθέτηση. Δηλαδή ως σχιζοειδή είναι ένας άνθρωπος ο οποίος θέλει να είναι μόνος του, να μην ξέρουν πολλά για τη ζωή του. Ζει αποτραβηγμένος. Οπότε παίζει μεγάλο ρόλο η αυτονομία και η οριοθέτηση να μην έρθει κανείς κοντά μου.
Ενώ οι παρανοήδεις δεν έχουν μεγάλη σχέση με την παράνοια, έχει να κάνει με πολύ μεγάλη καχυποψία. Είναι οι άνθρωποι οι οποίοι είναι πολύ καχύποπτοι, νομίζουν ότι γίνονται συνέχεια μηχανορραφίες πίσω από την πλάτη τους, ότι οι άλλοι συνωμοτούν, ότι μιλάνε συνέχεια άσχημα γι αυτούς. Για παράδειγμα, στο κέντρο της ναρκισσιστικής προσωπικότητας βρίσκεται η πρωταρχική ανάγκη της αναγνώρισης. Θέλω να με εκτιμούν, να μου δίνουν αναγνώριση. Μπορεί να αισθάνομαι υπερόπτης, ότι αξίζω κάτι παραπάνω. Μιλάμε βέβαια για διαταραχή προσωπικότητας. Αυτό που είπαμε ότι είναι κάτι το υπερβολικό. Ενώ στο πυρήνα της ηλεκτρονικής διαταραχής προσωπικότητας είναι η σημαντικότητα το να είμαι το πιο σημαντικό άτομο στη ζωή του αγαπημένου μου.
Πως μπορώ να ξέρω το δικό μου στυλ προσωπικότητας;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Είναι αντιληπτό από τη συζήτηση που κάναμε ότι όλοι έχουμε την προσωπικότητά μας προς κάποια κατεύθυνση κλίνει. Πώς μπορώ να ξέρω ποιο είναι το δικό μου στυλ;
Μαρία Αθανασοπούλου:
Υπάρχουν διάφορα τεστ προσωπικότητας και ανάλογα με τη συγκεκριμένη προσέγγιση υπάρχει μια πληθώρα μάλλον από τεστ προσωπικότητας. Αλλά και ένας έμπειρος ψυχολόγος ψυχοθεραπευτής μπορεί να διακρίνει ποιο είναι το στυλ προσωπικότητας του πελάτη και να τον βοηθήσει να συνειδητοποιήσει τις πρωταρχικές του ανάγκες. Φυσικά στον δρόμο μιας καλύτερης αυτογνωσίας.
Δεν έχει νόημα να βάζουμε ταμπέλες, αλλά έχει νόημα Τι κάνουμε μ αυτό; Όταν λοιπόν συνειδητοποιήσω ποιες είναι οι πρωταρχικές μου ανάγκες, μπορώ να τις διεκδικήσω καλύτερα, αλλά μπορώ να διακρίνω και καλύτερα τις ανάγκες των άλλων.
Μπορώ να ευαισθητοποιηθώ λίγο παραπάνω για να τις αναγνωρίζω καλύτερα στους αγαπημένους μου, στα παιδιά μου, για να έχω μια καλύτερη ποιοτικά σχέση με σύντροφο, γονείς, παιδιά κτλ.
Κλείνοντας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κα Αθανασοπούλου, πριν κλείσουμε τη σημερινή μας συζήτηση, έχω ήδη σημειώσει δύο επόμενα podcast αν και εσείς συμφωνείτε. Το ένα είναι επί μέρους ανάλυση της προσωπικότητάς τους, ενήλικες και παιδί και το δεύτερο ουσιαστικά είναι ήδη αναφερθήκαμε αρκετά σε ενήλικες.
Σε αυτή τη συζήτηση θα ήθελα να κάνουμε μια εκτενή συζήτηση για τα παιδιά, μια ανάλυση ουσιαστικά για την αναγνώριση των πρωταρχικών αναγκών τους που είναι δεδομένο ότι μας οδηγεί σε μια καλύτερη σχέση και διαπαιδαγώγηση στο πλαίσιο της γονεϊκότητας απο τους πυλώνες της Learnhealth. Δεν ξέρω αν συμφωνείτε με αυτό.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Βεβαίως θα ήταν χαρά μου να ξανάρθω και να τα πούμε για τα θέματα που αναφέρατε.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Λοιπόν, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συζήτηση. Καλό απόγευμα.
Μαρία Αθανασοπούλου:
Σας ευχαριστώ κι εγώ! Να είστε καλά.
