Ακούστε το podcast
Τι θα συζητήσουμε
Οι πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν μια από τις πιο στρεσογόνες περιόδους στη ζωή ενός μαθητή και της οικογένειάς του. Το άγχος που συνοδεύει αυτή τη διαδικασία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ψυχική και σωματική υγεία των υποψηφίων, καθιστώντας την προετοιμασία ακόμα πιο δύσκολη. Σε αυτό το επεισόδιο του podcast, εξερευνούμε σε βάθος το θέμα του άγχους κατά την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων και προτείνουμε πρακτικές μεθόδους διαχείρισης του.
Με τη βοήθεια της ψυχολόγου κας Γεωργίας Σενικίδου, συζητάμε τις αιτίες του άγχους, τα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα που το συνοδεύουν, καθώς και τις καλύτερες στρατηγικές για την αντιμετώπισή του. Αναλύουμε πώς οι μαθητές μπορούν να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν το άγχος τους, και πώς οι γονείς και οι φροντιστές μπορούν να τους υποστηρίξουν αποτελεσματικά.
Επιπλέον, δίνουμε έμφαση στη σημασία της διατήρησης μιας υγιούς ισορροπίας μεταξύ μελέτης και δραστηριοτήτων αναψυχής, καθώς και την ανάγκη αποφυγής επιβαρυντικών συμπεριφορών, όπως η υπερβολική χρήση κοινωνικών μέσων και η σύγκριση με άλλους.
Ακούστε αυτό το επεισόδιο για να μάθετε πώς μπορείτε να προσεγγίσετε την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων με περισσότερη ηρεμία και αυτοπεποίθηση, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για μια πιο θετική και αποδοτική εμπειρία.
Απομαγνητοφώνηση
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Καλώς ήρθατε στα πρώτα επεισόδια της LeanrHealth, Τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας. Στη LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, η ατομική ανάπτυξη, η βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση.
Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε έναν από τους παραπάνω κλάδους. Είμαι ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και προτζεκτ μάνατζερ της LearnHealth και σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο όπου θα έχουμε καλεσμένη την κυρία Σενικίδου Γεωργία με την ειδικότητα της ψυχολόγου, όπου θα συζητήσουμε ένα πάρα πολύ επίκαιρο θέμα και πολύ φλέγον κάθε.
Κάθε χρόνο λίγο πριν τις Πανελλήνιες εξετάσεις και είναι το άγχος και η διαχείριση του άγχους στις πανελλήνιες εξετάσεις όσον αφορά τους γονείς και τα παιδιά.
Εισαγωγή
Καλησπέρα σας κα Σενικίδου.
Σενικίδου Γεωργία:
Καλησπέρα σας.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Λίγο πριν ξεκινήσουμε, θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για εσάς. Για όσους δεν σας γνωρίζουν.
Σενικίδου Γεωργία:
Ονομάζομαι Σενικίδου Γεωργία, είμαι Ψυχολόγος, Γνωστική Αναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια με εξειδίκευση στην Κοινωνική Ψυχιατρική και στο σημερινό podcast. Θα μιλήσουμε για το άγχος και τους τρόπους διαχείρισης αντιμετώπισής του την περίοδο των Πανελληνίων εξετάσεων.
Τι είναι το άγχος
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Πάμε λοιπόν να ξεκινήσουμε λίγο να δούμε. Κα Σενικίδου μια γενική εικόνα, μια γενική προσέγγιση όσον αφορά το τι είναι άγχος.
Σενικίδου Γεωργία:
Το συναίσθημα του άγχους αποτελεί μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση απέναντι σε ένα άγνωστο. Η φοβικό ερέθισμα που δέχεται ένας άνθρωπος. Το άγχος είναι δηλαδή το συναίσθημα αυτό το οποίο μας κινητοποιεί για να αποφύγουμε έναν κίνδυνο και είτε βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα είτε σε μη φυσιολογικά.
Λέμε ότι έχουμε ένα δυσλειτουργικό άγχος όταν εμφανίζεται τη στιγμή που τα πράγματα είναι σε μια ισορροπία και δεν υπάρχει κάποιο φοβικό ερέθισμα για να ενεργοποιήσει το συγκεκριμένο συναίσθημα.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Κα Σενικίδου, βιώνουν όλοι οι άνθρωποι το συναίσθημα του άγχους;
Σενικίδου Γεωργία:
Φυσικά, οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν το συναίσθημα του άγχους. Ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι το βιώνουν σε φυσιολογικά επίπεδα που λέμε ότι είναι το λειτουργικό άγχος που τους καθιστά να συνεχίσουν την καθημερινότητά τους να είναι λειτουργικοί.
Και είναι και το μη φυσιολογικό άγχος που δεν επιτρέπει στα άτομα να έχουν τη λειτουργικότητά τους, στερώντας τους από απολαύσεις της καθημερινής ζωής ή ακόμα και από μετριασμό όλων των δραστηριοτήτων που τους δίνουν ικανοποίηση ευφορία.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Ποια είναι η αντίδρασή μας σε αυτό το συναίσθημα;
Σενικίδου Γεωργία:
Οι σωματικές αντιδράσεις απέναντι σε αυτό το συναίσθημα του άγχους μπορεί να είναι είτε η ζαλάδα, η ταχυκαρδία, ταχυπαλμία, εφίδρωση, ένα αίσθημα αδυναμίας, το τρέμουλο. Όσον αφορά όμως τις ψυχολογικές επιπτώσεις του άγχους, το άτομο νιώθει μια ανησυχία, μια ευερεθιστότητα, αισθάνεται ότι έχει την απώλεια ελέγχου, βρίσκεται σε μια κατάσταση εγρήγορσης, μπορεί να κάνει έντονα αρνητικές σκέψεις, να έχει δυσκολία στη συγκέντρωση και να το κυριεύει γενικότερα ένα συναίσθημα ανησυχίας που να το δυσκολεύει στο να χαλαρώσει στην καθημερινότητα του.
Άγχος και Πανελλήνιες
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Πολύ ωραία. Κάναμε λοιπόν μια προσέγγιση, έχουμε αναλύσει σε αρκετά podcasts και σε αρκετά webinars στην LearnHealth, το άγχος, το στρες και γενικότερα πως το βιώνουμε και πως και τρόποι αντιμετώπισης. Απλά είπαμε να κάνουμε και εδώ μια εισαγωγή έτσι ώστε οι ακροατές που δεν έχουν ακούσει τα προηγούμενα να έχουν μια εικόνα, τουλάχιστον όσον αφορά τον ορισμό του άγχους και ότι προαναφέραμε. Πάμε λοιπόν να το προσεγγίσουμε στο κομμάτι των πρωινών εξετάσεων.
Εδώ θα κάνω μια εισαγωγή όσον αφορά το ελληνικό σύστημα Παιδείας και το πόσο υλοποιούνται οι πανελλήνιες εξετάσεις που ουσιαστικά ένας νέος μοχθεί, αγχώνεται, δουλεύει πάρα πολύ, διαβάζει πάρα πολύ, οι γονείς μαζί του πολλά χρήματα στην προετοιμασία στρες και άγχος, έτσι ώστε. Το μέλλον του σε πολλά εισαγωγικά.
Αυτό γιατί σηκώνει μεγάλη συζήτηση το ακαδημαϊκό του μέλλον τελοσπάντων κατά κάποιον τρόπο να κρίνεται από μια ημέρα και από το πως θα λειτουργήσει αυτή την ημέρα, οπότε αυτομάτως το κάνει πολύ πιο στρεσσογόνο όλο αυτό. Πάμε λοιπόν να ξεκινήσουμε και σας ακούω.
Σενικίδου Γεωργία:
Η αλήθεια είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το ελληνικό σύστημα όσον αφορά τις πανελλήνιες εξετάσεις είναι ένα ψυχοπιεστικό γεγονός που πυροδοτεί στα παιδιά δυσφορία, αρνητικά συναισθήματα τόσο για τον εαυτό όσο και για τις συνθήκες σα συνθήκη ωστόσο έχει να κάνει και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση, γιατί με τα Ελληνικά δεδομένα μεγεθύνουμε πάρα πολύ και διογκώνεται τις πανελλήνιες εξετάσεις, δίνοντας διαστάσεις ενός μεγάλου τέρατος σε εισαγωγικά, κάτι το οποίο είναι απροσπέλαστο, κάτι το οποίο είναι δύσκολο και όλο αυτό μεγεθύνει και το συναίσθημα ανεπάρκειας ή αδυναμίας ή ανικανότητας σε εσωτερικό επίπεδο στα παιδιά.
Βιώνουν δηλαδή τις πανελλήνιες εξετάσεις ως κάτι υπερβολικά δύσκολο, μικραίνοντας την αξία του εαυτού και έτσι αυξάνονται και τα επίπεδα του άγχους απέναντι σε αυτή την κατάσταση. Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι μια διαδικασία που περνούν οι περισσότεροι μαθητές και αξιολογείται με βάση την επίδοση τους σε ποιά σχολή θα φοιτήσουν.
Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι έρχεται το τέλος της ζωής, ούτε ότι ένα παιδί στερείται συγκριτικά με κάποιο άλλο παιδί όσον αφορά το επίπεδο γνώσεων και τις ικανότητές του, επειδή θα μπει σε μια σχολή με λιγότερα μόρια συγκριτικά με έναν άλλον συμμαθητή του.
Πως βιώνουν την περίοδο των Πανελληνίων παιδιά και γονείς
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σας διακόψω. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό το μήνυμα το οποίο θέσατε, γιατί στην πραγματικότητα όσοι είμαστε μεγάλοι άνθρωποι, έχουμε περάσει πάρα πολλά χρόνια από τις μέρες που δώσαμε πανελλήνιες εξετάσεις.
Γνωρίζουμε ότι μια επιτυχία ή μια αποτυχία τελικά σε αυτό το σύστημα δε σημαίνει και πολλά. Σίγουρα μπορεί να δώσει το εισιτήριο σε μια σχολή που κάποιος επιθυμεί πάρα πολύ και να έχει μοχθήσει γι αυτό. Αλλά σίγουρα τίποτα δεν τελειώνει εκεί και ουσιαστικά σε αυτή την ηλικία που μιλάμε όλα εκεί αρχίζουν. Οπότε αν εκεί δεν υπάρξει η επιτυχία, σίγουρα θα έχει πάρα πάρα πολλούς τρόπους ένας νέος να βρει άλλους δρόμους και άλλους τρόπους να να κάνει τα όνειρά του.
Και ένα και το και στο κομμάτι το ακαδημαϊκό. Ειδικά με τις καινούργιες ρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις γίνονται όλα λίγο πιο εύκολα. Και αυτό δεν είναι για να το αναλύουμε τώρα σε αυτή τη συζήτηση, γιατί σίγουρα θα φαντάζομαι θα έχω σχόλια μετά από αυτό το podcast γι αυτή τη τοποθέτηση.
Όσον αφορά τα καινούργια δεδομένα με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια μιλάω ξεκάθαρα. Δεν θα μπούμε σε διαδικασία τώρα να κρίνουμε αν είναι σωστό. Λάθος. Πάντως σίγουρα και γι αυτό επιμένω και πήρα το λόγο και με συγχωρείτε κιόλας, η τοποθέτηση είναι πάρα πολύ σωστή. Είναι και δική μου προσωπική άποψη αυτή. Όλα λοιπόν σε αυτή την ηλικία αρχίζουν, ξεκινάνε.
Τίποτα απολύτως δεν τελειώνει μετά από μια τέτοια διαδικασία. Οπότε να ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας και να δούμε λίγο την προσέγγιση πάνω σε αυτό το κομμάτι. Οπότε δώστε μας κι εσείς μια τη δικιά σας προσέγγιση όσον αφορά το τι βιώνει ουσιαστικά ένας νέος και ο γονιός μαζί του και πώς αυτό μπορεί να το διαχειριστεί, ώστε να έχει να είναι πιο εύκολο και για τους δύο και πιο εύκολα διαχειρίσιμο.
Σενικίδου Γεωργία:
Την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων το άγχος είναι πολύ έντονο. Είναι μεγάλος όγκος της ύλης που πρέπει να καλυφθεί. Είναι έντονο το άγχος γιατί εστιάζει σε μια συγκεκριμένη στοχοθεσία ο κάθε μαθητής, οπότε η επίτευξη του στόχου συγκριτικά με την ύλη και συγκριτικά με το επαγγελματικό μέλλον επαγγελματική ανέλιξη, αναπόφευκτα οδηγούν και στην αύξηση των επιπέδων του άγχους.
Αυτό το οποίο συντελεί όμως και παρατηρείται ότι αυξάνει έντονα τα επίπεδα του άγχους είναι κυρίως το κομμάτι της σύγκρισης και είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, οι γονείς το οικογενειακό περιβάλλον, αγαπημένα πρόσωπα πολλές φορές συγκρίνουν δικές τους καταστάσεις πώς βίωσαν οι ίδιοι την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων, μεταφέροντας το δικό τους βίωμα στους υποψηφίους.
Και όλο αυτό δημιουργεί ένα περισσότερο άγχος. Γιατί ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του βίωμα και έχει το δικό του συναίσθημα απέναντι σε αυτό. Όταν εγώ μεταβιβάσω το βίωμα μου και εκφράζω την ανησυχία, το άγχος μου ή το τι έγινε στο δικό μου βίωμα, όλο αυτό μπορεί να μεγεθυνθεί στο μυαλό ενός υποψηφίου και να πάρει διαστάσεις διαφορετικές, πιο αρνητικές και να πυροδοτήσουν αναπόφευκτα και πιο έντονο άγχος.
Γι αυτό είναι καλύτερο οι προσωπικές εμπειρίες, είτε προσωπικά βιώματα που βιώνει ο καθένας, να μην τα εκφράζει, να μην τα μεταφέρει γιατί μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στην ψυχολογία του μαθητή, όπως επίσης και το κομμάτι της σύγκρισης.
Ο συγκεκριμένος μαθητής μπορεί να εκφράσει ότι εγώ ξενύχτησα και διάβασα μέχρι τις τρεις, ενώ ένας άλλος μαθητής να είναι πιο λειτουργικός και να τελειώνει το διάβασμά του μέχρι τις εννιά. Το ότι κάποιος θα καθίσει παραπάνω ώρες δε σημαίνει ότι θα αποδώσει και καλύτερα συγκριτικά με το μαθητή που θα ολοκληρώσει το διάβασμά του νωρίτερα, γιατί αυτή η σύγκριση αυξάνει αναπόφευκτα και πάλι τα επίπεδα του άγχους.
Επίσης, είναι καλό να μην προτρέχουμε και να μην μπαίνουμε σε διαδικασίες σεναρίων. Για παράδειγμα, το μάθημα της έκθεσης είναι ένα μάθημα το οποίο πολλές φορές οι μαθητές εκφράζουν ότι είναι καθαρά υποκειμενικό και έγκειται στην αξιολόγηση από τον συγκεκριμένο εξεταστή και εκφράζουν άγχος πεποίθησης ότι μπορεί ο εξεταστής να μη με αξιολογήσει έτσι όπως πιστεύω και όλο αυτό να μεγεθύνεται στο μυαλό τους και δημιουργώντας αυτά τα υποθετικά σενάρια που δεν έχουν μια συγκεκριμένη, μια αληθή βάση, να αυξάνουν αναπόφευκτα και πάλι το συναίσθημα του άγχους τους.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίον λειτουργούν οι μαθητές και πάλι αυξάνονται τα επίπεδα του στρες είναι η παρατήρηση μέσα στην τάξη. Παρατηρώ για παράδειγμα, σε ένα διαγώνισμα, σε ένα τεστ, έναν συμμαθητή μου που είχε ξεκινήσει να γράφει και επειδή είχε ξεκινήσει να γράφει εκείνη τη στιγμή με καταβάλλει το άγχος ότι εγώ αργώ καθυστερώ και αυτομάτως δεν θα μπόρεσα να ολοκληρώσω το διαγωνισμό, κάτι το οποίο δεν ισχύει γιατί οι περισσότεροι μαθητές λειτουργούν με βάση το δικό τους ρυθμό.
Κάποιος θέλει παραπάνω χρόνο για να διαβάσει την εκφώνηση και να την κατανοήσει και κάποιος άλλος την κατανοεί πιο γρήγορα. Άρα η παρατήρηση δεν ωφελεί γιατί αυξάνει και πάλι τα επίπεδα του άγχους. Μια άλλη συμπεριφορά που λειτουργεί ενισχυτικά στη συγκεκριμένη περίπτωση, που θέλουμε δηλαδή να μετριάσουμε τα επίπεδα του άγχους, είναι το άτομο να κάνει θετικές δηλώσεις εστιάζοντας στα θετικά στοιχεία του εαυτού.
Δηλαδή να μπορεί να ανατροφοδοτεί μόνο του το τι θετικό έχει σημειώσει τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. «Έχω γράψει στα συγκεκριμένα διαγωνίσματα αυτή τη βαθμολογία». «Νιώθω ότι έχω καλύψει τη συγκεκριμένη ύλη». Παρατηρώ ότι έχω τα συγκεκριμένα κενά στο συγκεκριμένο μάθημα, οπότε διατηρώ τον έλεγχο για τον εαυτό μου.
Το τι κάνουν οι γύρω μου και ποια είναι η δική τους απόδοση στα διαγωνίσματα έχει να κάνει με τους δικούς τους στόχους και τη δική τους εστίαση. Οπότε καλό είναι ο καθένας να εστιάζει στο δικό του εαυτό και με βάση τη δική του βαθμολογία.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Θα ήθελα πριν συνεχίσετε κα. Σενικίδου και συγνώμη που σας διακόπτω επειδή αναφέραμε προηγουμένως τι θα πρέπει να αποφύγουμε στο να αυξήσουμε το άγχος των εξεταζόμενων. Μια δικιά μου παρατήρηση. Νομίζω θα συμφωνήσετε και αν θέλετε τοποθετηθείτε.
Είναι και τα σενάρια που συζητιούνται μέσα στο σπίτι για το μετά. Είτε αυτά είναι θετικά. «Να κι αν περάσεις και έρθεις Αθήνα τα έξοδα θα είναι λιγότερα για μας». Άρα μιλάμε για καλύτερους βαθμούς ως επί το πλείστον για να έρθουμε Αθήνα.
Γι αυτούς που μένουν Αθήνα μιλάω και φυσικά από την αντίθετη μεριά. Την πεμπτουσία αποτυχίας. «Προσπάθησε γιατί αν αποτύχεις τα πράγματα είναι πιο δύσκολα». Και ούτω καθεξής. Φαντάζομαι ότι και αυτό είναι κάτι που επιβαρύνει πολύ την ψυχολογία του εξεταζόμενου.
Σενικίδου Γεωργία:
Φυσικά και επιβαρύνεται ακόμα παραπάνω η ψυχολογία του εξεταζόμενου, γιατί προσλαμβάνει τις πανελλήνιες εξετάσεις ως μια προσωπική ευθύνη που δεν είναι μόνο ατομική υπόθεση, αλλά επειδή οι περισσότεροι γονείς, περισσότερο συγγενείς, λειτουργούν με το εμείς, εμείς διαβάζουμε ή εμείς θα περάσουμε, εμείς τα καταφέραμε.
Όλο αυτό δημιουργεί και ένα παραπάνω αίσθημα ευθύνης στους μαθητές, θεωρώντας πως αν δεν καταφέρουν να περάσουν σε αυτή τη σχολή, έχουν αποτύχει όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο, αλλά σε ένα συλλογικό επίπεδο, στο επίπεδο της οικογένειας, ότι δεν κατάφερα να ανταποκριθώ στις προσδοκίες της μητέρας και του πατέρα και αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι δεν είμαι καλός γιος ή καλή κόρη.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Πολύ σωστά! Πολύ σωστά! Ωραία, Με συγχωρείτε για την παρέμβαση. Συνεχίστε αυτό που λέγατε.
Σενικίδου Γεωργία:
Γι αυτό είναι καλό σε αυτό το σημείο και οι περισσότεροι γονείς, συγγενείς, φροντιστές των παιδιών να μη λειτουργούν με αυτό το εμείς. Να μη χρησιμοποιούν τον πληθυντικό αριθμό γιατί οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι καθαρά μια ατομική, μια προσωπική προσπάθεια του κάθε μαθητή με βάση τους προσωπικούς του στόχους, τα προσωπικά του όνειρα.
Δεν μπορεί ένας γονέας να καθρεφτίζει τα δικά του όνειρα, τις δικές του προσδοκίες επιθυμίες σε ένα παιδί, γιατί με αυτό τον τρόπο μεγεθύνει τα επίπεδα του άγχους, της ανησυχίας του και το οδηγεί πολλές φορές στο να μην κάνει συνειδητές επιλογές με βάση τον εαυτό του, αλλά με βάση τις ανάγκες και θέλω του ίδιου του γονέα.
Κατανομή του χρόνου και σε άλλες δραστηριόητες
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Αυτό θα επισημάνω εδώ ότι συμβαίνει και σε πάρα πολλούς τομείς, εκτός από αυτό που συζητάμε τώρα. Είναι ένα κλασικό φαινόμενο που μπορεί κάποιος γονιός να το κάνει χωρίς να το καταλαβαίνει, νιώθοντας ότι δίνει έναν στόχο, ένα κίνητρο στο παιδί, στο να ακολουθήσει αυτό που αυτός θέλει, με τον τρόπο που θέλει τέλος πάντων.
Αλλά αυτό τις περισσότερες φορές λειτουργεί αντίθετα και του μεταφέρει όλο αυτό που προηγουμένως. Μια ακόμα παρέμβαση θέλω να κάνω κα. Σενικίδου Όσον αφορά κάτι που συναντώ στη δουλειά μου ως προπονητής. Πολλά παιδιά την περίοδο των εξετάσεων, είτε μήνες πριν είτε και όλη τη σεζόν που δίνουν πανελλήνιες εξετάσεις, σταματούν την άθληση, σταματούν μια ενασχόληση που έχουν για να δώσουν περισσότερο χρόνο στο διάβασμά τους.
Γνωρίζω πάρα πολύ καλά ότι αυτό είναι τεράστιο λάθος, αλλά σε αυτή τη περίπτωση θα ήθελα να τοποθετηθείτε εσείς ως ειδικός.
Σενικίδου Γεωργία:
Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι γονείς, οι περισσότεροι καθηγητές, προτρέπουν τα παιδιά να μην ασχολούνται με κάτι εκτός του ακαδημαϊκού του μαθησιακού επιπέδου, γιατί θεωρούν ότι θα τους διασπάσει, θα τους αποσπάσει την προσοχή και δεν θα έχουν τη συγκέντρωση για να διαβάσουν. Στην περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων για την επίτευξη του στόχου.
Ωστόσο, αυτό λειτουργεί εσφαλμένα, γιατί μια δραστηριότητα, μια εξωτερική ενασχόληση, μπορεί να τροφοδοτήσει θετικά τον υποψήφιο, γιατί δημιουργεί ένα αίσθημα χαλάρωσης, ανακούφισης, ικανοποίησης.
Η συγκεκριμένη ενασχόληση με τη δραστηριότητα και μετά το παιδί είναι σε θέση να εστιάσει με μεγαλύτερη όρεξη στην ακαδημαϊκή προσπάθειά του, στη μαθησιακή προσπάθειά του. Έχοντας αποφορτιστεί από το δυσφορικό συναίσθημα του άγχους, έχοντας εκτονώσει το συναίσθημά του, έχοντας απεμπλακεί από τις αρνητικές σκέψεις και έχοντας μια καλύτερη διαύγεια για να μπορέσει να συγκεντρωθεί και πάλι στον προσδοκώμενο στόχο που είναι η ανάγνωση των μαθημάτων της ύλης για να φτάσει στον τελικό στόχο των πανελληνίων εξετάσεων.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Είναι και αυτό που σε πολλά θέματα λέμε όσον αφορά την ποιότητα και την ποσότητα. Δεν είναι απαραίτητο ότι πρέπει να διαβάζουμε πολλές ώρες, αλλά ποιοτικές και ποιοτικές ώρες θέλουν, όπως είπατε και εσείς πολύ σωστά καθαρό μυαλό, διαύγεια και διάθεση.
Και μιλώντας από τη δικιά μου τη μεριά, όσον αφορά τον αθλητισμό, είναι κάτι που όλα αυτά που προανέφερα δίνονται υπέρμετρα όταν ένας μαθητής ταυτόχρονα μπορεί να κάνει αυτές τις δραστηριότητες. Φυσικά όχι στο ρυθμό που τις έκανε.
Γιατί δεν θέλω να κάνω και αυτή την παρατήρηση. Ναι, καταλαβαίνω ότι κάποιοι μπορεί να διστάζουν στο να συνεχίσουν έναν υψηλό πρωταθλητισμό γιατί έχει πολλές απαιτήσεις, αλλά σίγουρα αυτό που δεν πρέπει να γίνεται είναι να σταματάνε τις δραστηριότητες. Μιλώντας πάντα στη δικιά μου μεριά, τον αθλητισμό και ένα άθλημα το οποίο τους δίνει όλα τα προηγούμενα που αναφέραμε.
Σενικίδου Γεωργία:
Και φυσικά σε αυτό το σημείο έχει να κάνει και το ότι σαν αθλητής έχω μάθει σε διαφορετικούς ρυθμούς. Έχω μάθει σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα να πηγαίνω στο σπίτι να διαβάζω και σε δεύτερο χρόνο να πηγαίνω στην προπόνηση μου και να έχω συγκεκριμένο στόχο προς κινητοποίηση.
Και όταν μετά διακόψω απότομα αυτό το πρόγραμμα, αυτή τη ροή που είχα μάθει, αυτή την κινητοποίηση, ίσως χαθεί σε τελικό βαθμό και το κίνητρο. Και μετά δεν υπάρχει και καθόλου όρεξη για να προσπαθήσει ακόμα και σε μαθησιακό επίπεδο, γιατί θα έχει χαθεί ένα υψηλό κίνητρο που υπήρχε στην καθημερινότητα του μαθητή.
Και εδώ θα ήθελα να συνεχίσω και να εστιάσω ότι ο σκοπός μας είναι η ενίσχυση της προσπάθειας του μαθητή και όχι αποδυνάμωση αυτής. Και αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι όσο περισσότερο ενισχύω τη θετική προσπάθεια του μαθητή, όποια και να είναι αυτή, τότε ενδυναμώνεται και η συνέχιση του.
Ενώ αν συνεχόμενα μπαίνω σε μια σύγκριση, αποδυναμώνει την οποιαδήποτε προσπάθεια που αναπόφευκτα μπορεί να οδηγήσει και στην παραίτηση. Και θέλω να επισημάνω εδώ πέρα ότι οι περισσότεροι μαθητές στην πορεία αυτή και περισσότεροι άνθρωποι, όταν βρίσκονται σε μια κατάσταση όπου υπάρχει στρες, υπάρχει πίεση, επιλέγουν δύο μονοπάτια ή το fight ή το flight .
Είτε θα επιλέξουν δηλαδή να μπουν σε μια διαδικασία να αγωνιστούν απέναντι σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση για να βγούνε νικητές, είτε θα επιλέξουν το να απομακρυνθούν, να φύγουν, την απόσυρση, την αποφυγή για να μην διαχειριστούν αυτή τη δύσκολη κατάσταση, έχοντας εσωτερικεύσει μέσα τους ένα αίσθημα ανεπάρκειας ή ένα αίσθημα ανικανοποίητου.
Ό, τι και να κάνω δεν είναι αρκετό ή ότι και να κάνω δεν θα ικανοποιηθεί κανένας από το περιβάλλον. Όσον αφορά και πάλι τους τρόπους υποστήριξης του υποψηφίου, είναι καλό να αισθάνεται ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον το οποίο το καταλαβαίνει, το κατανοεί και το υποστηρίζει, γιατί η συγκεκριμένη περίοδος είναι μια περίοδος με έντονη νευρικότητα, ανησυχία, ευερεθιστότητα που πολλές φορές και οι μαθητές εκφράζουν αυτή τη νευρικότητα στα πιο οικεία για τους ίδιους πρόσωπα.
Και είναι καλό έτσι με αυτό τον τρόπο οι φροντιστές και οι γονείς να μην μπαίνουν σε μια διαδικασία να εκφράζουν απόψεις. του «άλλαξες», «έχεις πολλά νεύρα», «δεν είσαι καλά». Παρατηρώ ότι δεν ήσουν αυτός που ήσουνα στα προηγούμενα χρόνια.
Φυσικά και αλλάζει αυτή την περίοδο μαθητής γιατί μπαίνει σε μια διαδικασία να προσπαθήσει να πετύχει ένα στόχο για τον εαυτό του και για το μέλλον του. Οπότε και το άγχος είναι πιο έντονο που το εκφράζει στο πλαίσιο που νιώθει ασφάλεια.
Οπότε αυτό το πλαίσιο στο οποίο νιώθει ασφάλεια και νιώθει οικεία είναι καλό να το αγκαλιάσει και να μην λειτουργεί αποδυναμωτικά. Είναι καλό επίσης οι μαθητές να κάνουν συχνά διαλείμματα και ακόμα και με την προτροπή των δικών τους προσώπων να μην λειτουργούν εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο, να απομονώνονται και να κλείνονται μέσα στο χώρο, στο γραφείο τους, γιατί και αυτό δεν βοηθάει.
Να αλλάζουν παραστάσεις, να κάνουν ένα σύντομο περίπατο, να φροντίζουν τον εαυτό, να κοιμούνται σωστά, να τρέφονται υγιεινά. Γιατί το ότι δίνουν πανελλήνιες εξετάσεις δε σημαίνει ότι ξεχνάω την αυτοφροντίδα και την αυτο αγάπη.
Με το να παραμελεί τον εαυτό, να μη με φροντίζω, να μη φροντίζω την υγιεινή μου, να μην τρέφομαι σωστά, να μην δίνω στον εαυτό μου τα κατάλληλα διαλείμματα. Αναπόφευκτα θα οδηγήσω και στην εξουθένωση. Και δεν θέλουμε να οδηγηθεί κανένας μαθητής, ειδικά προς το τέλος, σε αυτή την ψυχική συναισθηματική εξουθένωση.
Κόπωση, γιατί αναπόφευκτα θα συντελέσει στο να μην μπορέσει να αποδώσει στο βαθμό και στην προσπάθεια που έχει καταβάλει όλο το έτος.
Τρόποι αντιμετώπισης
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Όπως γνωρίζουμε κα Σενικίδου. Έτσι κι αλλιώς η έλλειψη άσκησης και η κακή διατροφή συμβάλλουν αρνητικά στην επίδοση και στην απόδοση του μαθητή. Πάμε τώρα να δούμε τρόπους αντιμετώπισης.
Σενικίδου Γεωργία:
Όσον αφορά τους τρόπους αντιμετώπισης του άγχους. Είναι καλό ένα παιδί, ένας έφηβος συγκεκριμένα, να είναι σε θέση να αναγνωρίσει το συναίσθημά του. Για παράδειγμα, αναγνωρίζω το φόβο μου, αναγνωρίζω το άγχος μου και είμαι σε θέση να εκφράσω και να μιλήσω γι αυτό.
Όσο περισσότερο εξωτερικεύουν με λεκτικοποιούμε τα συναισθήματα μας, τόσο περισσότερο αποδυναμώνεται και η έντασή τους σε εσωτερικό επίπεδο. Γι αυτό είναι καλό κι εμείς οι ίδιοι που βρισκόμαστε στο εξωτερικό, στο οικείο περιβάλλον τους, να βοηθάμε στην εξωτερίκευση των συναισθημάτων.
Να μην ξεχνούμε φυσικά να παρέχουμε βοήθεια, είτε μας ζητείται είτε όχι, εκφράζοντας στους υποψηφίους ότι είμαστε στο πλευρό τους και αν έχουν τη θέληση, αν έχουν την επιθυμία να μιλήσουν, να εκφραστούν, κάπου είμαστε εκεί. Καμία σκέψη δεν ακυρώνεται και καμία σκέψη δεν είναι δυσλειτουργική. Οποιαδήποτε σκέψη είναι αποδεκτή στο να ακουστεί.
Επίσης, είναι καλό να αποφευχθεί η χρήση της οθόνης και κυρίως μέσα από τα social media, Instagram, Facebook μπαίνουν αναπόφευκτα οι έφηβοι σε μία σύγκριση. Για παράδειγμα, μπορεί να ανεβάσει σε μια ιστορία του στα κοινωνικά δίκτυα ένας συμμαθητής τον βαθμό σε ένα διαγώνισμα ή να ανεβάσει κάποιος άλλος συμμαθητής που έδινε πανελλήνιες πέρυσι τη σχολή.
Και όλο αυτό αντί να λειτουργήσει ευεργετικά, θετικά ως κίνητρο, ως ενισχυτής, να λειτουργήσει αρνητικά ότι εγώ δεν θα μπορέσω ποτέ να φτάσω σε αυτή τη βαθμολογία ή εγώ δεν θα μπορέσω ποτέ να μπω στη συγκεκριμένη σχολή.
Ματαιώνοντας, απογοητεύοντας το άτομο και την προσπάθεια που καταβάλλει. Είναι καλό να υπάρχει ο έλεγχος των αρνητικών εσωτερικών φωνών, δηλαδή να αναγνωρίζει, να είναι σε θέση να αναγνωρίσει, ακόμα και να επικοινωνήσει με κάποιον ειδικό.
Γιατί υπάρχουν και κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι στα σχολεία όπου μπορούν να απευθυνθούν οι έφηβοι, ειδικά οι μαθητές που βιώνουν αυτή την έντονη ψυχοπιεστική περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων για να εκφράσουν το συναίσθημα του άγχους και να απεμπλακούν, να ανακουφιστούν μέσα από αυτό, να αναγνωρίσουν τις αρνητικές εσωτερικές φωνές τους.
Δηλαδή αυτή η εσωτερική φωνή που υπάρχει είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό στον κάθε άνθρωπο που του εκφράζει την πεποίθηση ότι δεν είσαι αρκετός, δεν θα τα καταφέρεις, θα αποτύχεις, λειτουργώντας αρνητικά στην προσπάθεια που καταβάλλει κάθε άνθρωπος που μπορεί να τον οδηγήσει, αν υπάρχει σε τόσο μεγάλο βαθμό και σε τόσο έντονη συχνότητα και στην παραίτηση της προσπάθειας.
Όπως είπαμε σαν τρόπος αντιμετώπισης να διατηρούμε έστω και σε ήπιο βαθμό κάποια ενασχόληση με κάποια δραστηριότητα περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση, γιατί αυτό συμβάλλει τόσο στην ανακούφιση αποσυμφόρηση από τα έντονα αρνητικά συναισθήματα όσο και στη διαύγεια. Καλύτερη συγκέντρωση σε μαθησιακό επίπεδο.
Καταχρήσεις ως μέσο εκτόνωσης του άγχους και πόσο επικίνδυνες είναι για το ψυχισμό των παιδιών
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Κα Σενικίδου. Θα ήθελα να σας διακόψω και να κάνω μια ερώτηση. Η κατάχρηση σε αυτή την περίοδο. Και μιλάω για το αλκοόλ. Μιλάω για το τσιγάρο. Μιλάω για το ξενύχτι που πολλές φορές το βρίσκουν και οι ίδιοι ως έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτό το στρες. Σε κάποιο βαθμό λειτουργεί ανασταλτικά γι αυτό που θέλουν ουσιαστικά να πετύχουν.
Σενικίδου Γεωργία:
Η αλήθεια είναι ότι σε αυτή την έντονη ψυχοπιεστική περίοδο, οι περισσότεροι έφηβοι κάνουν χρήση και αλκοόλ, κάνουν κατανάλωση αλκοόλ, κάνουν τη χρήση του τσιγάρου σε πιο έντονο βαθμό και αυτό γιατί θεωρούν ότι κάπως τους αποδεσμεύει, τους χαλαρώνει, τους ανακουφίζει από το έντονο στρες, την έντονη ανησυχία και πίεση που δέχονται αυτή τη χρονική περίοδο.
Ωστόσο, τόσο το αλκοόλ όσο και το τσιγάρο όχι μόνο δεν λειτουργούν ευεργετικά και δεν βοηθούν στην επίτευξη του στόχου που έχουν θέσει. Αντιθέτως, λειτουργούν αρνητικά στη σωματική υγεία και σε δεύτερο χρόνο και στην ψυχική υγεία.
Γιατί; Θεωρώντας ότι με αυτό τον τρόπο ανακουφίζονται, δεν λειτουργούν και οι ίδιοι οι μαθητές στο να ζητήσουν καλύτερη υποστήριξη και βοήθεια από άλλα μέσα και άλλους τρόπους που θα λειτουργήσουν ευεργετικά και αποτελεσματικά. Γιατί το τσιγάρο και το αλκοόλ σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά τη δραστηριότητα, την επικοινωνία με κάποιον ειδικό, την εξωτερίκευση των συναισθημάτων, την επικοινωνία με οικεία συγγενικά πρόσωπα για οτιδήποτε κι αν συμβαίνει.
Αντιθέτως, λειτουργεί αποτρεπτικά στην όποια αντιμετώπιση διαχείριση του προβλήματος και της κατάστασης.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Κα. Σενικίδου, αν θέλετε να προσθέσετε κάτι πάνω σε αυτά που είπαμε προηγουμένως. Μετά τη δική μου διακοπή.
Σενικίδου Γεωργία:
Το κυριότερο που θα ήθελα να επισημάνω στο σημείο αυτό και πάλι είναι Τις περισσότερες φορές έχουμε μάθει να μεγεθύνουμε, να διορθώνουμε μια δυσκολία, μια κατάσταση και δίνοντας αυτή την κατάσταση σε αυτό το πρόβλημα, μια μεγαλύτερη διάσταση.
Με αυτόν τον τρόπο μικραίνουν τη δική μας αξία και μικραίνοντας τη δική μας αξία, την ικανότητα, τη δεξιότητα μας, δεν θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε διαχειριστούμε το οποιοδήποτε πρόβλημα έρθει στο δρόμο μας, γιατί θα πιστεύουμε ότι είμαστε ανεπαρκείς, μη έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε.
Πράγμα το οποίο δεν ευσταθεί γιατί αν παρατηρήσουμε ανά τα χρόνια, οι περισσότεροι μαθητές συγκεκριμένα έχουν μπει σε μια διαδικασία να γράφουν διαγωνίσματα, να γράφουν τεστ, να αντιμετωπίζουν προκλήσεις, να περνούν τις ακαδημαϊκές τάξεις, τις σχολικές τάξεις και να τα καταφέρνουν. Και έχουν φτάσει στο σημείο που έχουν φτάσει στο σήμερα.
Στην τρίτη λυκείου που αντιμετωπίζουν τις πανελλήνιες εξετάσεις ως ένα διαγώνισμα το οποίο ναι μεν κρίνει το μέλλον, την επαγγελματική πορεία, την επαγγελματική εξέλιξη, αλλά είναι ένα διαγώνισμα που όλο αυτό το χρονικό διάστημα έχουν κληθεί να γράψουν πολλά διαγωνίσματα και έχουν δει πώς είναι και έχουν ανταποκριθεί σε αυτό.
Θα μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν και να το διαχειριστούν με μια καλύτερη ψυχολογία συγκριτικά με την ψυχολογία του ότι οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι κάτι δύσκολο, είναι κάτι ανέφικτο, είναι κάτι μεγαλύτερο από εμένα, οπότε εγώ είμαι μικρός για να το διαχειριστώ.
Εν συνεχεία, σε αυτό που θα ήθελα να σταθώ είναι ότι στην πορεία της ζωής, ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουμε, κάτι το οποίο παγιώνεται και στην ενήλικη ζωή, είναι το να εστιάζουμε κυρίως στα αρνητικά γεγονότα, μεγεθύνοντας έτσι με αυτόν τον τρόπο τις αρνητικές σκέψεις και να μη δίνουμε τόση εστίαση και στα θετικά.
Το ότι, για παράδειγμα, έχω γράψει σε ένα διαγώνισμα λιγότερο απ’ όσο πίστευα από την προσδοκία μου, δε σημαίνει ότι θα φωτίσω το διαγώνισμα που έχω γράψει λιγότερο καλά. Παραγκωνίζοντας τα διαγωνίσματα στα οποία έχω ανταποκριθεί.
Καλά στέκομαι και στις επιτυχίες μου, όχι μόνο στη μια αποτυχία μου. Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, ειδικά την περίοδο των πανελληνίων εξετάσεων. Γιατί μπορεί οι μαθητές να μπαίνουν σε μια διαδικασία να βλέπουν τις απαντήσεις αφού ολοκληρώνουν ένα μάθημα, να πηγαίνουν στο σπίτι, να πηγαίνουν στο φροντιστήριο και να βλέπουν τις απαντήσεις τους και να στέκονται πάρα πολύ έντονα σε μια λανθασμένη απάντηση, η οποία μπορεί να τους στερήσει σε δεύτερο χρόνο τη συγκέντρωση για το επόμενο μάθημα που θα δώσουν.
Γι αυτό είναι καλό. Εάν ένας μαθητής δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στο θετικό, δηλαδή στο ποια ήταν σωστά συγκριτικά με ποιες απαντήσεις ήταν λανθασμένες, να μην μπαίνει στον πειρασμό στη διαδικασία να βλέπει τις απαντήσεις για να μην χάνει την εστίαση της συγκέντρωσης στα υπόλοιπα μαθήματα ή αν μπαίνει στον πειρασμό να βλέπει τις απαντήσεις, να μην ξεχνάει και να μην παραγκωνίζει τα όσα έκανε σωστά, εστιάζοντας στο ένα στα δύο λάθη που έχει σημειώσει.
Κλείνοντας
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Πριν κλείσουμε την σημερινή συζήτηση κα Σενικίδου, θα ήθελα να δώσετε στους ακροατές μας μια συμβουλή.
Σενικίδου Γεωργία: Η συμβουλή που θα ήθελα να θέσω στους γονείς φροντιστές είναι το να μην καθρεφτίζουν τις δικές τους προσδοκίες. Ανάγκες θέλω στα παιδιά, γιατί επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία τους.
Το κάθε παιδί θέτει τους στόχους του με βάση τις προσωπικές του ανάγκες, τις προσωπικές του επιδιώξεις, γιατί σαν ξεχωριστή οντότητα έχει την επιδίωξη της προσωπικής του ζωής, τα δικά του θέλω και όχι να ζήσει τα θέλω του γονέα του. Και φυσικά να πω στους υποψηφίους πως οι πανελλήνιες εξετάσεις σε καμία περίπτωση δεν κρίνουν το ποιοι είναι και τι αξίζουν στη ζωή τους.
Φιλιππόπουλος Διονύσης:
Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Με αυτή την πολύ ωραία συμβουλή θα κλείσουμε τη συζήτηση μας απόψε. Καλή συνέχεια! Ευχαριστώ πολύ! Καλό απόγευμα!
Σενικίδου Γεωργία:
Ευχαριστώ πολύ! Καλό απόγευμα.
