Ακούστε το επεισόδιο
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήρθατε στα podcast tα επεισόδια της LearnHealth, τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, ατομική ανάπτυξη, βελτίωση των προσωπικών και επαγγελμαρτικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά από το να συνδεθείτε με ένα επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε έναν από τους παραπάνω κλάδους.
Ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project manager και σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο, στο οποίο θα αναλύσουμε τις βασικές διαφορές του αυτισμού με άλλες διαταραχές. Οπως και στο προηγούμενο επεισόδιο, έτσι και σήμερα καλεσμένη μας είναι η κυρία Ραχήλ Καραδήμα, η οποία με την ειδικότητα της λογοθεραπεύτριας θα μας διαφωτίσει στο θέμα Διαφορές του Αυτισμού και άλλες Διαταραχές. Καλημέρα σας!
Ραχήλ Καραδήμα:
Καλημέρα! Γεια σας και από μένα και πάλι. Είμαστε σήμερα εδώ για να συζητήσουμε τις διαφορές λοιπόν του αυτισμού με άλλες διαταραχές που επηρεάζουν περισσότερο την κοινωνικοποίηση των παιδιών αυτών και το πώς φαίνονται στο περιβάλλον τους.
Άλλες διαταραχές και αυτισμός
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο θα σας κάνω μια ερώτηση. Μπορεί ένα παιδί να διαγνωστεί με κάποια άλλη διαταραχή ενώ έχει αυτισμό;
Ραχήλ Καραδήμα:
Ναι, είναι πολύ σύνηθες να συμβεί κάτι τέτοιο, ειδικά όταν η αξιολόγηση του παιδιού γίνεται σε πολύ μικρή ηλικία. Πολλές φορές έχει αναφερθεί ότι κάποιο παιδί είχε άλλη διάγνωση αρχικώς και άλλη στη συνέχεια. Όμως υπάρχουν περιπτώσεις που αυτισμός συνυπάρχει με άλλες διαταραχές, οπότε είναι δύσκολο να διακρίνουμε πότε συνυπάρχει και πότε συγχέεται με άλλες διαταραχές.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Μάλιστα, και ποιες είναι αυτές οι διαταραχές;
Ραχήλ Καραδήμα:
Σήμερα λοιπόν θα αναφερθούμε στις διαταραχές που μπορεί να συνυπάρχουν με τον αυτισμό αλλά και να συγχέονται με αυτόν, οι οποίες είναι. Η ΔΕΠΥ ή αλλιώς Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα ή Νοητική υστέρηση, Το σύνδρομο Άσπεργκερ που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού και Ειδική γλωσσική Διαταραχή.
Αυτισμός και ΔΕΠΥ
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία! Ας ξεκινήσουμε πρώτα με τη ΔΕΠΥ. Τι ακριβώς είναι η ΔΕΠΥ και πείτε μας.
Ραχήλ Καραδήμα:
Λοιπόν η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα ή αλλιώς ΔΕΠΥ είναι μία από τις πιο συχνές νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται και σχετίζεται στην ενήλικη ζωή.
Εμφανίζεται στο 5 με 7% του μαθητικού πληθυσμού, σε σχέση δηλαδή με τα αγόρια είναι 3 προς 1. Εμφανίζεται δηλαδή πιο συχνά στα αγόρια. Αρκετοί επιστήμονες ωστόσο, πιστεύουν ότι η συχνότητα εμφάνισης είναι περίπου η ίδια και στα δύο φύλα, με τη διαφορά ότι τα κορίτσια συχνά δεν είναι υπερκινητικά και διαχειρίζονται καλύτερα τη διαταραχή τους.
Παρ όλο που πρόκειται για μία τόσο συχνή κατάσταση, η ΔΕΠΥ συνεχίζει να είναι ελάχιστα κατανοητή στην κοινότητα και να μην είναι αποδεκτή από όλες τις επιστημονικές και κοινωνικές ομάδες. Βέβαια, τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν ενταχθεί προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας αναφορικά με την διαταραχή από διάφορες επιστημονικές ομάδες και φορείς.
Τα παιδιά λοιπόν με ΔΕΠΥ εμφανίζονται σε ειδικούς, συνήθως μεταξύ τριών έως επτά χρόνων. Η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει στις περισσότερες περιπτώσεις με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων που μπορεί να συναντήσουν τα παιδιά σχετικά με την προσοχή, την οργάνωση, τη συμμόρφωση στους κανόνες. Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.
Είναι η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα και θεωρούνται τόσο κοινά στην παιδική ηλικία που συχνά δεν γίνεται αντιληπτή για να διαγνωστεί.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Και ποιες είναι οι ομοιότητες και διαφορές της με τον αυτισμό;
Ραχήλ Καραδήμα:
Η ΔΕΠΥ και αυτισμός είναι και οι δύο νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Η ανάπτυξη δηλαδή του εγκεφάλου έχει επηρεαστεί με κάποιο τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο παθήσεις επηρεάζονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την κίνηση, τη γλώσσα, τη μνήμη και τις κοινωνικές δεξιότητες και την ικανότητα εστίασης.
Και η ΔΕΠΥ και οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος εμφανίζονται πιο συχνά σε αγόρια, ενώ οι διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος θεωρούνται δια βίου διαταραχές,μακροχρόνιες μελέτες έχουν δείξει ότι το ένα τρίτο ή και τα δύο τρίτα των παιδιών με ΔΕΠΥ, τα συμπτώματά τους διαρκούν ως την ενηλικίωση.
Στην πραγματικότητα λοιπόν, πολλοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί είτε με ΔΕΠΥ είτε με αυτισμό έχουν παρόμοια συμπτώματα. Επιπλέον, τα άτομα και με τις δύο διαταραχές μπορεί να έχουν δυσκολίες που να μην αναφέρονται ως παραδοσιακά συμπτώματα, αλλά μπορεί να επηρεάζουν μόνο την καθημερινή τους ζωή.
Μερικά από τα συμπτώματα και τις δυσκολίες που μοιράζονται συχνά τα άτομα με ΔΕΠΥ και αυτισμό είναι η παρορμητικότητα, συμπεριλαμβανομένου του να μιλάμε εκτός της σειράς και να πηδάνε όταν δεν πρέπει και χωρίς λόγο δηλαδή να κάνουν κινήσεις άσκοπες.
Η έλλειψη εστίασης προσοχής στη ΔΕΠΥ, που συνήθως αποσπάται η προσοχή από εξωτερικά γεγονότα και στον αυτισμό που αποσπάται η προσοχή από σκέψεις και ιδέες. Προβλήματα με την εκτελεστική λειτουργία, δυσκολία στην ικανότητα οργάνωσης χρόνου, εργασιών και έργων, δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση και την απόκτηση φίλων και μαθησιακές διαφορές και δυσκολίες.
Η ΔΕΠΥ μπορεί να κάνει τα παιδιά να είναι συνεχώς ανήσυχα, να δρουν παρορμητικά και να δυσκολεύονται να προσέξουν. Ωστόσο, μερικά παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα να εστιάζουν όλη την προσοχή τους σε ένα παιχνίδι και να μη θέλουν να παίξουν με οτιδήποτε άλλο. Για μερικά παιδιά με αυτισμό τα σημάδια είναι εμφανή πριν κλείσουν τα 2 τους χρόνια.
Για άλλα, τα σημάδια της διαταραχής του αυτιστικού φάσματος μπορεί να μην είναι ξεκάθαρα μέχρι να φτάσουν στη σχολική ηλικία και η κοινωνική τους συμπεριφορά να διαφέρει εμφανώς από αυτή των συμμαθητών τους. Τα παιδιά με αυτισμό αποφεύγουν την οπτική επαφή και δεν ενδιαφέρονται να παίξουν ή να αλληλεπιδράσουν με άλλους.
Η ικανότητά τους να μιλούν μπορεί να αναπτυχθεί αργά ή καθόλου. Μπορεί να ασχολούνται με την ομοιότητα στις υφές των τροφίμων ή να κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις, ειδικά με τα χέρια και τα δάχτυλά τους.
Έτσι λοιπόν, τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα από τριών έως επτά ετών και να τα ξεπεράσουν κατά την εφηβεία, ενώ τα παιδιά με αυτισμό να εμφανίσουν συμπτώματα από πριν τα δύο τους χρόνια και είναι μια ισόβια κατάσταση.
Αυτισμός και Νοητική Στέρηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία. Οπότε αυτές ήταν οι βασικές διαφορές και ομοιότητες της ΔΕΠΥ και του αυτισμού. Πάμε λοιπόν να δούμε ποια είναι η επόμενη διαταραχή.
Ραχήλ Καραδήμα:
Η επόμενη διαταραχή είναι η νοητική στέρηση. Όταν ένα άτομο διαγνωστεί με νοητική ικανότητα μικρότερη από αυτή που θα έπρεπε να έχει σύμφωνα με την ηλικία του, μιλάμε για νοητική στέρηση. Άρα η γνωστική του ηλικία είναι μικρότερη από τη χρονολογική του.
Το άτομο με νοητική στέρηση παρουσιάζει, εκτός των γνωστικών δυσκολιών και δυσκολίες στην αντίληψη, στην κίνηση, στην επικοινωνία και στην προσαρμογή του. Ανάλογα με τη βαρύτητ και τη σοβαρότητας κάθε περίπτωσης, η νοητική υστέρηση ταξινομείται ως ήπια, μέτρια, σοβαρή ή βαριά.
Τα αίτια της γέννησης ενός ατόμου με νοητική υστέρηση είναι κατά ένα ποσοστό γνωστά και μπορεί να είναι προγεννητικά. Κληρονομικότητα, μεταλλάξεις πχ σύνδρομο Down, μια κακή διατροφή της εγκύου ή και τραυματισμός της και πολλά άλλα.
Μπορεί να είναι υπεργενετικά πρόωρη γέννηση, τραυματισμός κεφαλιού κατά τη γέννηση και άλλα και μετά γενετικά μολυσμένες ασθένειες, ψυχοκοινωνικοί παράγοντες όπως ιδρυματοποίηση, περιβάλλον στερημένο από ερεθίσματα και άλλα. Υπάρχουν φυσικά και περιπτώσεις.
Όπως και στις διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, έτσι και η νοητική στέρηση θεραπεία δεν υπάρχει. Η φιλοσοφία πίσω από την παρέμβαση σε άτομα με νοητική υστέρηση είναι ακριβώς η ίδια με αυτή των διαταραχών του φάσματος του αυτισμού. Βελτίωση των δεξιοτήτων του ατόμου και της ποιότητας ζωής του ίδιου και της οικογένειάς του.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ποιες είναι οι διαφορές τους κα Καραδήμα;
Ραχήλ Καραδήμα:
Ο κεντρικός άξονας για τη διαφορική διάγνωση του αυτισμού από τις υπόλοιπες αναπτυξιακές διαταραχές, είναι η ποιότητα της λειτουργικότητας του παιδιού σε κοινωνικό επίπεδο. Σε περίπτωση που ο αυτισμός συνοδεύεται από βαριά νοητική στέρηση, είναι πολύ δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο διαταραχών.
Όμως, ακόμα κι ένα παιδί με βαριά νοητική υστέρηση εμφανίζει απλές μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς, όπως είναι το χαμόγελο, η βλεμματική επαφή, η αναζήτηση της επαφής με άλλους ανθρώπους. Επιπλέον, τα παιδιά με νοητική καθυστέρηση δεν παρουσιάζουν τα ειδικά ελλείμματα στη συνδυαστική προσοχή, τη μίμηση και στις γνωστικές δεξιότητες που παρουσιάζουν τα παιδιά με αυτισμό.
Αυτισμός και Σύνδρομο Άσπεργκερ
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία. Πάμε στην επόμενη διαταραχή και αν δεν κάνω λάθος είναι μια διαταραχή που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού. Σωστά;
Ραχήλ Καραδήμα:
Ναι, έχετε δίκιο. Είναι μια διαταραχή που ανήκει στις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές και δεν είναι άλλη από το Σύνδρομο Άσπεργκερ. Είναι μια από τις πολύπλοκες νευροαναπτυξιακές διαταραχές που χαρακτηρίζονται από σημαντικό περιορισμό των κοινωνικών δεξιοτήτων, ελλείμματα επικοινωνιακής ικανότητας και περιοριστικά επαναληπτικά στερεότυπα, μοτίβα συμπεριφοράς.
Ένα βασικό σύμπτωμα του σοβαρού αυτισμού είναι το σημαντικό επικοινωνιακό έλλειμμα, η καθυστέρηση ή η παντελής απουσία γλωσσικών δεξιοτήτων, παρατηρείται συχνά στα άτομα με σοβαρό αυτισμό, καθώς το 40% των διαγνωσμένων περιστατικών το άτομο δεν μιλά καθόλου.
Ωστόσο, ακόμη και τα άτομα που μιλούν έρχονται αντιμέτωπα με επικοινωνιακές προκλήσεις, όπως η συχνή επανάληψη λέξεων ή φράσεων ή δυσκολία έναρξης ή διατήρησης του λόγου στο πλαίσιο μιας συνομιλίας. Επίσης, τα άτομα με σοβαρό αυτισμό δυσκολεύονται να αντιληφθούν γλωσσικά σχήματα, όπως το χιούμορ, ως σαρκασμός, καθώς τείνουν να τα ερμηνεύουν κυριολεκτικά.
Τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ, δηλαδή η ήπια διαταραχή του αυτιστικού φάσματος, δεν παρουσιάζουν τις παραπάνω επικοινωνιακές δυσκολίες. Αντί να απομονώνονται κοινωνικά, τα άτομα με Άσπεργκερ είναι συχνά ιδιαίτερα φιλικά και προσιτά, επιζητώντας μάλιστα την επικοινωνία και την επαφή με άλλα άτομα.
Τα εμπόδια που προκύπτουν στην περίπτωση του Άσπεργκερ εντοπίζονται κυρίως στη δυσκολία του ατόμου να διαχειριστεί την επικοινωνία. Μπορεί για παράδειγμα, το άτομο να χρησιμοποιεί τη γλώσσα με έναν δικό του ιδιαίτερο τρόπο ή να μοιάζει κοινωνικά αδέξιο.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Με τη μέχρι τώρα αναφορά σας αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχουν κι άλλες διαφορές, Σωστά;
Ραχήλ Καραδήμα:
Ναι. Μια άλλη βασική διαφορά ανάμεσα στις σοβαρές και τις ήπιες μορφές διαταραχών του αυτιστικού φάσματος αφορά τη γνωστική λειτουργία του ατόμου. Τα άτομα με αυτισμό ενδέχεται να μειονεκτούν σε επίπεδο ευφυΐας, το IQ και η κλινικά διαπιστωμένη νοητική υστέρηση αποκλείει αυτομάτως τη διάγνωση για ήπια μορφή αυτισμού. Σε περίπτωση ήπιας μορφής Άσπεργκερ, ενδέχεται οι γνωστικές δεξιότητες να είναι άνισα κατανεμημένες, με το άτομο να παρουσιάζει, για παράδειγμα, εξαιρετικές δεξιότητες στα μαθηματικά, αλλά σοβαρές αδυναμίες στην αφαιρετική σκέψη.
Αυτισμός και Ειδική Γλωσσική Διαταραχή
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Βάσει της αναφοράς σας στην αρχή, η τελευταία διαταραχή ονομάζεται ειδική γλωσσική. Πείτε μας λίγο τι σημαίνει ειδική γλωσσική.
Ραχήλ Καραδήμα:
Ο όρος Ειδική Γλωσσική Διαταραχή περιγράφει την κατάσταση μιας εμφανώς καθυστερημένης γλωσσικής ανάπτυξης σε περίπτωση που απουσιάζουν άλλες αιτίες, όπως ο αυτισμός, η κώφωση, νοητική στέρηση ή ότι άλλο θα μπορούσε να εξηγήσει τη γλωσσική καθυστέρηση.
Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το 10% των παιδιών σε ηλικία δύο ετών μπορεί να παρουσιάζουν μη ειδική γλωσσική διαταραχή, αλλά από την ηλικία των τριών ή τεσσάρων ετών αυτό το ποσοστό μειώνεται σημαντικά, προφανώς επειδή κάποιες δυσκολίες επιλύονται.
Η συχνότητα εμφάνισης στο γενικό πληθυσμό υπολογίζεται περίπου στο 1%. Η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή είναι πιο συχνή στα αγόρια από ότι στα κορίτσια.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Όπως κάνατε και για τις προηγούμενες διαταραχές που μας αναλύσετε τις διαφορές τους με τον αυτισμό, θα θέλαμε να κάνατε το ίδιο τώρα και όσον αφορά την Ειδική Γλωσσική.
Ραχήλ Καραδήμα:
Ωραία. Αρκετές φορές οι δύο αυτές διαταραχές συγχέονται και τίθεται το θέμα της διαφοροδιάγνωσης. Από το 2003 τις θεωρεί δύο διαφορετικές διαταραχές με κοινά χαρακτηριστικά. Τα παιδιά με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή έχουν δυσκολίες πρωτίστως τους γλωσσικούς τομείς και στη συνέχεια στην πραγματολογία, ενώ στα παιδιά με αυτισμό συμβαίνει το αντίθετο.
Εμφανίζουν δυσκολίες κυρίως στην πραγματολογία και στη συνέχεια στους γλωσσικούς τομείς. Και οι δύο διαταραχές παρουσιάζουν ελλείμματα στην επικοινωνία που οδηγούν σε δυσκολίες, στην κοινωνικοποίηση, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στο σχολικό πλαίσιο και στην ένταξη των ατόμων σε αυτά.
Όμως τα παιδιά που έχουν Ειδική Γλωσσική Διαταραχή στη νηπιακή ηλικία, στην εφηβεία μπορεί το ποσοστό της διαταραχής να έχει μειωθεί ή να έχει εξαλειφθεί, ενώ μιλώντας στα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν μειωθεί σε ένα πολύ μικρό βαθμό.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Και τελειώνοντας το σημερινό podcast θα ήθελα να αναφέρω ότι εκτενή και βαθύτερη κατανόηση της διαφορετικότητας του αυτισμού με άλλες διαταραχές μας δίνει τη δυνατότητα είτε σαν γονείς είτε σαν θεραπευτές να βοηθήσουμε περισσότερο αυτά τα παιδιά να ενταχθούν στον κόσμο μας αλλά και εμείς το δικό τους.
Θα είμαστε ξανά μαζί με την κυρία Καραδήμα σε ένα επόμενο podcast με ένα πολύ ωραίο θέμα. Αυτισμός και αισθήσεις. Ευχαριστούμε πολύ!
Ραχήλ Καραδήμα:
Και εγώ ευχαριστώ.
