Ακούστε το podcast
Τι θα συζητήσουμε
Επιλόχειος Κατάθλιψη… Η γέννηση ενός παιδιού αποτελεί για την κάθε γυναίκα ίσως την πιο σημαντική στιγμή στη ζωή της. Οι μνήμες και η εμπειρία του τοκετού είναι κάτι που σαφώς και παραμένουν αποτυπωμένα στη ζωή μας γυναίκας.
Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις, τα συναισθήματα χαράς που θα έπρεπε να βιώνει μία νέα μητέρα υπό κανονικές συνθήκες, παραγκωνίζονται από άλλα αρνητικά συναισθήματα, όπως για παράδειγμα έλλειψη διάθεσης, αρνητικές σκέψεις, ευερεθιστότητα, φόβο και άγχος. 1 στις 10 γυναίκες μπορεί να βιώνουν επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα.
Είναι σημαντικό να μην αντιμετωπίζεται ως μια αδυναμία της γυναίκας ούτε ως κάτι που η ίδια το δημιούργησε. Είναι μία συνέπεια, θα λέγαμε, της κύησης και του τοκετού, η οποία επηρεάζει τόσο το σώμα όσο και τον ψυχισμό της γυναίκας. Οι συναισθηματικές μεταπτώσεις που έχει μία γυναίκα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης είναι αρκετές με τις ορμόνες να παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτές τις αυξομειώσεις της διάθεσης.
Στο σημερινό επεισόδιο της LearnHealth με καλεσμένη την Ψυχολόγο και Εγκληματολόγο κα Ιωάννα Σκλιάμη, θα αναφερθούμε και θα αναλύσουμε το τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη, σε τι διαφέρει από την επιλόχειο μελαγχολία, ποια είναι τα συμπτώματα, πόσο διαρκεί, εάν τη συναντάμε στους άντρες αλλά και το πόσο σημαντική είναι η συμβολή του οικογενειακού και κοινωνικού περίγυρου.
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήρθατε στα podcast επεισόδια της Learnhealth. Τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, η ατομική ανάπτυξη, η βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε ένα από τους παραπάνω κλάδους.
Είμαι ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project μάνατζερ της LearnHealth και σας καλωσορίζω στο σημερινό επεισόδιο όπου θα έχω μαζί μας την κυρία Ιωάννα Σκλιάμη με την ειδικότητα της ψυχολόγου και θα συζητήσουμε για την επιλόχειο κατάθλιψη.
Εισαγωγή
Καλησπέρα κα Σκλιάμη!
Ιωάννα Σκλιάμη:
Καλησπέρα κύριε Φιλιππόπουλε. Καλησπέρα και σε όλους τους φίλους μας ακροατές. Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και για τη φιλοξενία.
Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα ξεκινήσουμε λοιπόν με τον ορισμό. Τι είναι λοιπόν η επιλόχειος κατάθλιψη;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πάμε να ξεκινήσουμε τον ορισμό, όπως κάνουμε και συνηθίζουμε να κάνουμε σε όλα μας τα post για όσους μας ακολουθούν και μας παρακολουθούν. Η επιλόχειος κατάθλιψη ή αλλιώς μπορεί να τη δούμε και μετά-γεννητική κατάθλιψη διαφέρει από τη μελαγχολία της λοχείας.
Πάμε να δούμε αρχικά τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη. Στην ουσία είναι η κατάθλιψη που βιώνει η νέα μητέρα μετά τη γέννα και επηρεάζει τόσο την ίδια και το μωρό όσο και την υπόλοιπη οικογένεια. Σχετίζεται θα λέγαμε με τις διάφορες αλλαγές που βιώνει η ίδια, ψυχικές και σωματικές.
Είναι ένα είδος θα λέγαμε κλινικής κατάθλιψης που σύμφωνα με επίσημα στοιχεία να πούμε ότι επηρεάζει περίπου το 10 με 15% των γυναικών. Δηλαδή μία στις δέκα γυναίκες. Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να ξεκινήσει είτε κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης είτε και μετά τον τοκετό.
Να πούμε σε αυτό το σημείο ότι το 50% περίπου των επεισοδίων επιλόχειας κατάθλιψης φαίνεται ότι έχουν ως αφετηρία την περίοδο πριν τον τοκετό, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία. Περίπου το 3 με 6% των γυναικών θα βιώσει ένα έντονο επεισόδιο κατάθλιψης κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης ή μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες που έπονται του τοκετού.
Σε τι διαφέρει η επιλόχειος κατάθλιψη από την επιλόχειο μελαγχολία
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Αναφέρατε στην αρχή για την επιλοχία μελαγχολία. Σε τι διαφέρει από την κατάθλιψη;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Η αλήθεια είναι, κύριε Φιλιππόπουλε, ότι διαφέρει από την επιλόχειο κατάθλιψη η επιλόχεια μελαγχολία. Στην ουσία η επιλόχεια μελαγχολία εμφανίζεται από την 3η έως την 4η ημέρα της περιόδου λοχείας και διαρκεί περίπου δύο έως τέσσερις ημέρες.
Στην ουσία, οι λεχώνες μεταβάλλουν τη διάθεσή τους βραχυπρόθεσμα και τα συμπτώματα έχουν πιο μικρή ένταση σε σχέση με την επιλόχειο κατάθλιψη, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις θα λέγαμε μπορεί να εμφανίσουν διαταραχές κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Να πούμε ότι τα ποσοστά της συγκεκριμένης κατηγορίας κυμαίνονται περίπου από 40 έως 80 85% των Λεχώνων. Οπότε πώς καταλαβαίνουμε; Είναι μια πιο ήπια μορφή κατάθλιψης.
Πόσο διαρκεί και ποιοι παράγοντες την προκαλούν;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα ήθελα να σας ρωτήσω εδώ η επιλόχειος κατάθλιψη πόσο καιρό διαρκεί; Δηλαδή έχει ένα χρονικό διάστημα μετά τη μετά τη γέννα, όπου αυτό αρχίζει να εξασθενεί ή έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να κρατήσει και περισσότερο καιρό και χρόνια ίσως.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης μπορούν να συμβούν σε διάστημα από εικοσιτέσσερις ώρες μέχρι και έξι μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού. Αν όμως δεν υπάρξει έγκυρη και έγκαιρη άμεση παρέμβαση, μπορεί να διαρκέσει και χρόνια.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Και τι είναι συνήθως αυτό που την προκαλεί.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Η αλήθεια είναι ότι κ, Φιλιππόπουλε δεν ξέρουμε ακριβώς αρκετούς λόγους που προκαλούν την επιλόχεια κατάθλιψη. Το πιθανότερο είναι ότι δεν υπάρχει μόνο ένας λόγος, αλλά διάφοροι θα λέγαμε, στρεσογόνοι παράγοντες που μπορεί να την προκαλέσουν. Ξέρουμε ότι μια γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από επιλόχεια κατάθλιψη εάν είχε και παλιότερα κατάθλιψη, εάν ο σύντροφός της δεν τη στηρίζει.
Εάν το μωρό γεννήθηκε πρόωρα. Εάν έχασε και η ίδια τη μητέρα της όταν ήταν παιδί. Κι αν υπάρχει σε μικρή χρονική περίοδο, αν υπέφερε από πολύ άγχος. Επίσης μπορεί να υπάρξει ένας θάνατος κάποιου κοντινού προσώπου, απώλεια της εργασίας ή της ίδιας ή του συντρόφου της, οικονομικά προβλήματα που μπορεί να υπάρχουν.
Ωστόσο, μπορεί κάποια γυναίκα να πάθει επιλόχεια κατάθλιψη ακόμα κι αν δεν έχει συμβεί τίποτα από τα παραπάνω που ανέφερα και δεν υπάρχει προφανής λόγος. Εξάλλου να πούμε, κύριε Φιλιππόπουλε, ότι το να έχει κάποιος αυτά τα προβλήματα δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα πάθει και επιλόχεια κατάθλιψη.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Θα μπορούσα εδώ να προσθέσω, όχι να προσθέσω αυτά που λέτε σαν λόγους που θα μπορούσε να το προκαλέσουν, αλλά πως εγώ το αντιλαμβάνομαι και ίσως να ήταν και πιθανοί λόγοι. Οπότε είναι ουσιαστικά μια ερώτηση.
Επειδή είπατε για την εργασία, θα μπορούσε ένας λόγος να είναι και η αποχή από την εργασία λόγω της λοχείας και λόγω ότι τους μήνες που συνήθως μια γυναίκα παίρνει άδεια από τη δουλειά για να μπορέσει να μεγαλώσει το βρέφος και να προκαλέσει αυτή η αποχή, το ότι δε δουλεύει για το σπίτι, ότι είναι συνέχεια κλεισμένη μέσα, θα ήταν και αυτός ένας παράγοντας. Πιθανόν.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Ναι, ναι, ναι, σωστά κύριε Φιλιππόπουλε, θα ήταν κι αυτός ένας παράγοντας του να μην εργάζεται η γυναίκα, καθώς πρέπει να είναι αφοσιωμένη τους πρώτους μήνες στο παιδί, οπότε όλη μέρα σπίτι. Αν ο σύντροφος δουλεύει όλη μέρα, αν δεν υπάρχει υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον. Ναι, μπορεί να συμβάλει και αυτό το ότι δεν εργάζεται η μητέρα.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Έρχονται και άλλα στο μυαλό. Αλλαγή στο σώμα, στην εικόνα της.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Φυσικά και στο σώμα οι ορμόνες παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Κατηγορίες επιλόχειου κατάθλιψης
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Οπότε είναι πολυπαραγοντικό απ’ ό, τι αντιλαμβάνομαι κι έτσι δεν μπορούν να μείνουν σ όλες τις πιθανές περιπτώσεις. Ας μείνουμε σε αυτές που αναφέραμε. Νομίζω ότι καλύψαμε ένα μεγάλο, ένα μεγάλο αριθμό. Εδώ θα ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχουν οι κατηγορίες της επιλόχειας κατάθλιψης.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να δούμε ότι κατηγοριοποιείται σε τέσσερις επιμέρους ομάδες. Αυτές ποιες είναι; Είναι η επιλόχεια κακοδιαθεσία ή αλλιώς μπορούμε να τη δούμε επιλόχειο μελαγχολία που αναφέραμε και παραπάνω, η μείζων επιλόχεια κατάθλιψη και η επιλόχεια ψύχωση.
Όσον αφορά τώρα την επιλοχία, κακοδιάθεση αυτή να πούμε ότι αφορά την ήπια κατάθλιψη και εμφανίζεται στις μητέρες από την 3η έως και την 10η ημέρα μετά τον τοκετό, ενώ τα συμπτώματα υποχωρούν σε διάστημα δύο εβδομάδων. Το ποσοστό που βλέπουμε στη συγκεκριμένη κατηγορία κυμαίνεται από 30 έως 80%.
Τον πρωτότοκο των μητέρων. Σχετικά με την μείζων επιλόχεια κατάθλιψη. Εδώ να πούμε ότι εμφανίζεται από την 3η εβδομάδα της λοχείας και ύστερα, με τα κρούσματα να αφορούν περίπου το 10% των λεχώνα. Σε αυτή την κατηγορία βλέπουμε ότι τα συμπτώματα είναι πιο έντονα και μπορεί να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια.
Κάποια από αυτά μπορεί να είναι η μη δυνατότητα συγκέντρωσης, το κλάμα, η μη λήψη αποφάσεων, το αίσθημα λύπης, ακόμη και αυτοκτονικές τάσεις. Η επιλόχεια ψύχωση θεωρείται και η πιο σοβαρή μορφή επιλόχειας κατάθλιψης και η έναρξή της, να πούμε, μπορεί να είναι και περιγεννητική, με ή χωρίς ψυχωτικές ενδείξεις.
Το πιο σοβαρό σύμπτωμα να πούμε εδώ της συγκεκριμένης μορφής είναι η βρεφοκτονία, η οποία τις περισσότερες φορές είναι συνδεδεμένη με επεισόδια ψυχολογικής φύσεως και με ψευδαισθήσεις.
Μέσω των οποίων γεννιέται η τάση στη μητέρα να σκοτώσει το βρέφος ή να κατακλύζεται από ιδέες, όπως για παράδειγμα το μωρό είναι δαιμονισμένο. Να πούμε εδώ ότι η συγκεκριμένη μορφή κατάθλιψης είναι η πιο σπάνια και το βλέπουμε μία έως δύο για κάθε χίλιες λεχώνες. Εδώ μπορούμε να δούμε εδώ να πούμε ότι η κατάσταση μπορεί να γίνει επικίνδυνη γιατί η μητέρα εμφανίζει κάποια από τα συμπτώματα, όπως είναι οι παραληρητικές ιδέες.
Μπορεί να δούμε να έχει ακουστικές ψευδαισθήσεις, δηλαδή να ακούει φωνές που να την προτρέπουν να κάνει κακό τόσο στην ίδια όσο και στο βρέφος της, τα αγαπημένα της πρόσωπα και αυτοκτονικές τάσεις. Έτσι, βιώνοντας συναισθήματα ανικανότητας, ανεπάρκειας, ανασφάλειας, φόβου ότι μπορεί να βλάψει το μωρό της και σκέψεις περί θανάτου, έτσι είναι μια πολύ σοβαρή μορφή κατάθλιψης.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πριν περάσω στην επόμενη ερώτηση που είχα σχεδιάσει να σας κάνω, μου γεννήθηκε μια απορία Έχετε εσείς από την εμπειρία σας ή από κάποια στατιστική εάν η επιλόχειος κατάθλιψη είναι πιο σπάνιο φαινόμενο στη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη γέννα; Είναι δηλαδή πιο πιο συχνό φαινόμενο στην πρώτη.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Μπορεί να εμφανιστεί επιλόχειος κατάθλιψη, Οποιαδήποτε δηλαδή μπορεί να μην εμφανιστεί στην πρώτη γέννα και να εμφανιστεί στην δεύτερη, στην τρίτη εμφάνιση, στην πρώτη να έχει δουλευτεί, δηλαδή να έχει υπάρξει πλήρης κατάθλιψη, να έχει αναγνωριστεί, δηλαδή να έχει πάει σε ειδικό ψυχικής υγείας η γυναίκα ή να έχει λάβει φαρμακευτική αγωγή και μετά να μην εμφανιστεί. Οπότε μπορούμε να το δούμε είτε στην πρώτη γέννα, είτε στη δεύτερη, είτε στην τρίτη.
Ποια τα συμπώματα
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πείτε μας λίγο ποια είναι τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Κύριε Φιλιππόπουλο, υπάρχουν κάποια συμπτώματα της επιλογής κατάθλιψης, τα οποία να πούμε ότι ξεκινούν από την 2η έως και την 3η εβδομάδα μετά τον τοκετό έως και έπειτα από μερικούς μήνες. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι καταθλιπτική διάθεση ή σοβαρές εναλλαγές διάθεσης. Συναισθηματικές μεταπτώσεις που λέμε φόβος ότι δεν είμαι καλή μητέρα, απώλεια όρεξης ή υπερφαγία, υπερφαγικά επεισόδια, αϋπνία ή πολύ ωραίος ύπνος.
Βλέπουμε αίσθημα μεγάλης κόπωσης και απώλεια ενέργειας. Πολύ έντονο κλάμα. Βλέπουμε να υπάρχουν δυσκολίες στη δημιουργία δεσμού μεταξύ μητέρας και παιδιού. Απομάκρυνση από φίλους και συγγενείς από οικογενειακό, επαγγελματικό, φιλικό περιβάλλον. Αίσθημα ντροπής που μπορεί να βιώνει Μητέρα ενοχής και ανεπάρκειας.
Μειωμένη ικανότητα να σκέφτεται καθαρά, δηλαδή να μην μπορεί να συγκεντρωθεί και να λάβει αποφάσεις. Σοβαρή ανησυχία και κρίσεις πανικού μπορεί να δούμε. Μειωμένη όρεξη για δραστηριότητες που συνήθιζε να κάνει πριν η μητέρα. Θα υπάρξει έλλειψη ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης. Και δύο βασικά τελευταία συμπτώματα είναι η σκέψεις να βλάψει τον εαυτό της ή το μωρό της και τέλος σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονικές τάσεις.
Ποια τα συμπτώματα της επιλόχειας μελαγχολίας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Να περάσουμε λοιπόν τώρα στην επιλόχεια μελαγχολία. Τα συμπτώματα αυτής μετά τον τοκετό.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Όπως αναφέραμε είναι μια πιο ήπια μορφή, οπότε και τα συμπτώματα είναι εξίσου πιο ήπια. Θα δούμε όμως εναλλαγές στη διάθεση και εδώ θα δούμε προβλήματα στον ύπνο. Θα δούμε έντονο κλάμα, δηλαδή έντονη εκδήλωση κλάματος, ανησυχία, θλίψη. Μπορούμε να δούμε αισθήματα καταπίεσης, ακόμα και προβλήματα στην όρεξη. Να πούμε ότι τα συμπτώματα αυτά διαρκούν περίπου μερικές ημέρες έως και δύο με τρεις εβδομάδες μετά τον τοκετό.
Είναι σύνηθες, κύριε Φιλιππόπουλε, πολλές μανούλες να μπερδεύουν τη μελαγχολία μετά τον τοκετό με την επιλόχειο κατάθλιψη. Στη δεύτερη περίπτωση τα συμπτώματα, όπως αναφέραμε, είναι πιο έντονα. Διαρκούν περισσότερο και δεν επιτρέπουν στη μητέρα να φροντίσει το μωρό της ή να φέρει εις πέρας τις καθημερινές της δραστηριότητες.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κα Σκλιάμη γιατί αν δεν κάνω λάθος, αρκετά από τα συμπτώματα που αναφέρατε και της επιλόχειας κατάθλιψης και μελαγχολίας είναι συμπτώματα νομίζω που βιώνουν όλες οι γυναίκες. Πως αυτό μπορεί να ξεχωρίσει για να μην μπερδευτεί κάποιος;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πολύ σωστά αναφέρατε, κύριε Φιλιππόπουλε, να πούμε σε αυτό το σημείο για τις νέες μητέρες, ότι η αίσθηση θλίψης και χαμηλής διάθεσης που μπορεί να βιώνει μια νέα μητέρα μετά τη γέννα θεωρείται μια φυσιολογική αντίδραση.
Αλλάζουν οι ισορροπίες, έρχεται ένα νέο μέλος στην οικογένεια. Ωστόσο όμως, όταν παρατηρηθεί, όταν παρατηρήσει δηλαδή μια μητέρα ότι τα παραπάνω συμπτώματα που αναφέραμε μπορεί να υπάρχουν για παραπάνω από δύο εβδομάδες και εμποδίζουν σημαντικά τη λειτουργικότητα της. Τότε θα χρειαστεί να αναζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Πιο συγκεκριμένα, να πούμε ότι όταν υπάρχει δυσκολία στην καθημερινή λειτουργία, όταν υπάρχει αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων, όταν υπάρχουν αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό αλλά και για το μωρό και όταν υπάρχει έντονο άγχος, φόβος και πανικός στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε.
Θα πρέπει η μητέρα δηλαδή να αναζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα χρειαστεί να πάρει ένα αναλυτικό ιστορικό ώστε να μπορέσει και να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή παρέμβαση και διαχείριση των δύσκολων συναισθημάτων που βιώνει η μητέρα τη συγκεκριμένη περίοδο.
Επομένως, σε περίπτωση που αυτά τα συμπτώματα διαρκούν μετά και μετά από δύο έως τρεις εβδομάδες και δεν υποχωρούν και συνεχιστούν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνήσουμε με έναν ειδικό επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Ο ρόλος της οικογένειας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε πολλά θέματα που έχουμε αναλύσει εμείς έχουμε αναφέρει και έχουμε καταλήξει ότι το οικογενειακό περιβάλλον παίζει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στην ψυχολογική κατάσταση και στον τρόπο που θα αντιμετωπίσει κάποιος ένα πρόβλημα μέσα στην οικογένεια. Ισχύει το ίδιο και σε αυτή την περίπτωση;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πολύ σωστά αναφέρατε, κύριε Φιλιππόπουλε, ότι το οικογενειακό περιβάλλον. Σε πολλές περιπτώσεις παίζει σημαντικό ρόλο. Μια από αυτές είναι και εδώ. Είναι σημαντική σημασίας να πούμε οι άνθρωποι που είναι δίπλα μας, το οικογενειακό περιβάλλον, το φιλικό, ο σύντροφος, η φίλοι να είναι έμπρακτα κοντά μας, δίπλα μας. Ένας καλός ακροατής. Μια μεγάλη ζεστή αγκαλιά. Η υπομονή, η ενεργητική ακρόαση, η στήριξη, η κατανόηση.
Που χρειάζεται να έχουμε. Να έχει δηλαδή το οικογενειακό περιβάλλον απέναντι στη νέα μητέρα είναι καθοριστικής σημασίας. Επίσης, οι άνθρωποι που έχει επιλέξει η μητέρα να είναι δίπλα της. Είναι σημαντικό να παρέχουν δηλαδή τη βοήθειά τους σε πρακτικά πράγματα, όπως για παράδειγμα στο τάισμα ή στην αλλαγή της πάνας του μωρού, στα ψώνια, στο μαγείρεμα, στις δουλειές του σπιτιού.
Γιατί όπως βλέπουμε και όπως γνωρίζουμε ότι οι αλλαγές μετά τη γέννηση ενός παιδιού, μετά τον ερχομό ενός παιδιού, οι αλλαγές διαδέχονται η μία την άλλη. Επομένως. Είναι σημαντικό τα άτομα που βρίσκονται δίπλα μας.
Να μας βοηθάνε να βοηθάνε τη μια μητέρα και οικογενειακή ασπίδα, όπως λέω εγώ. Θα πρέπει δηλαδή να δημιουργηθεί μια οικογενειακή ασπίδα για να μπορεί η μητέρα και το ζευγάρι να ξαναβρεί τις ισορροπίες του.
Πότε πρέπει η νέα μητέρα να απευθυνθεί για βοήθεια;
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολλές φορές αναφέρω ότι στην LearnHealth ένας από τους στόχους μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό, να βοηθήσουμε κάποιους ανθρώπους ακούγοντας ένα επεισόδιο ή βλέποντας ένα webinar να καταλάβουν ότι ανήκουν σε μία ομάδα από αυτές που αναφέρουμε, όπως τώρα, μιλάμε για την επιλόχειο κατάθλιψη.
Αν λοιπόν κάποιος νιώσει καταλάβει ότι ανήκει σε αυτό, ότι κάτι δεν πάει καλά, κάποια νέα μητέρα ή κάποιος από το περιβάλλον της που πρέπει να απευθυνθεί.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Κύριε Φιλιππόπουλε η βοήθεια να πούμε και η θεραπεία που θα χρειαστεί η μητέρα θα εξαρτηθεί από την ένταση των συμπτωμάτων που βιώνει αλλά και τη διάρκεια. Αρχικά να πούμε ότι η νέα μητέρα μπορεί να απευθυνθεί στο γιατρό της, τον γυναικολόγο ή τη μαία, όπου μπορεί να βοηθήσει στο να αποφασίσει αρχικά τι είδους βοήθεια μπορεί να χρειάζεται. Να πούμε ότι εάν η μητέρα δεν λάβει τη βοήθεια που νιώθει η ίδια, ότι χρειάζεται αμέσως.
Καλό είναι να ζητήσει και μια δεύτερη γνώμη, είτε να επισκεφτεί έναν άλλο γιατρό. Για κάποιες γυναίκες, η ενημέρωση για το τι τους συμβαίνει και η αξιοποίηση του κοινωνικού τους περιβάλλοντος μπορεί να είναι αρκετά ώστε να διαχειριστούν την επιλόχειο κατάθλιψη που βιώνουν.
Εάν δεν ακούν, είναι σημαντικό να επισκεφτούν ένα επαγγελματία ψυχικής υγείας. Επομένως. Είναι σημαντικό να απευθυνθούν για αρχή στον στη γυναικολόγο ή στη μαία για να δούνε τι βοήθεια χρειάζονται, τι είδους βοήθεια χρειάζονται και μετά σε έναν επαγγελματία ειδικής ψυχικής υγείας.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πάμε λοιπόν στο ότι απευθύνονται σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Ποια είναι η αντιμετώπιση; Έχω δύο ερωτήσεις εδώ. Ουσιαστικά ποια είναι αντιμετώπιση; Αν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή γι αυτό και αν υπάρχει, πότε χρειάζεται αυτή;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Να πούμε κύριε Φιλιππόπουλε ότι η θεραπεία για την επιλόχειο κατάθλιψη σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδια για όλες τις γυναίκες, καθώς εξαρτάται, όπως είπαμε από τον τύπο, την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Αρχικά, το πρώτο βήμα είναι φυσικά η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η αναζήτηση ύστερα βοήθειας. Υπάρχουν δύο είδη θεραπείας. Είναι αυτό της φαρμακευτικής αγωγής και της ψυχοθεραπείας.
Αρχικά, όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, να πούμε ότι πραγματοποιείται με τη χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων στη μητέρα. Που βέβαια ο ψυχίατρος θα το καθορίσει αυτό. Δηλαδή ο ειδικός ψυχικής υγείας θα δει αν χρειάζεται να απευθυνθεί σε κάποιον ψυχίατρο για μια δεύτερη γνώμη και για τη χορήγηση φαρμάκων.
Η ψυχοθεραπεία, ωστόσο, συνιστάται ως η πιο κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση της επιλόχειας κατάθλιψης. Ο ειδικός της υγείας θα κρίνει μέσα από αξιολόγηση που θα κάνει εάν είναι απαραίτητη ή όχι η φαρμακευτική αγωγή όπως είπαμε, η οποία να πούμε ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με την ψυχοθεραπεία για τα μέγιστα αποτελέσματα.
Στην ουσία στην ψυχοθεραπεία τι γίνεται; Η γυναίκα μαζί με τον ψυχοθεραπευτή, με τον ειδικό συνεργάζονται και δουλεύουν πάνω στις σκέψεις και στα συναισθήματα της μητέρας, προκειμένου να εκπαιδευτεί η ίδια σε κάποιες τεχνικές, να μιλήσει και να εκφράσει τα όσα νιώθει, τα όσα την καταπιέζουν. Και φυσικά είναι εξίσου να πούμε και θα το ξαναπώ, η υποστήριξη του οικογενειακού τους περιβάλλοντος.
Ο ρόλος του συζύγου και πως το βιώνουν οι ίδιοι
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ λοιπόν, σε αυτό που είπατε τώρα, θα θα συνδέσω την επόμενη ερώτησή μου. Αντιλαμβανόμαστε ότι η επιλόχειος κατάθλιψη για μια νέα μητέρα είναι μια δύσκολη κατάσταση, μια ψυχοφθόρα διαδικασία που περνάει με αλλαγές. Ήθελα να το κάνω σαν ερώτηση.
Θα το θεωρούσα κατάφαση λοιπόν και απλά θα ήθελα την δικιά σας τοποθέτηση πάνω σε αυτό. Είναι δεδομένο ότι και οι άντρες υποφέρουν κατά κάποιο τρόπο. Μέσα από αυτό, όπως και από όλη τη διαδικασία της κύησης και στην περίοδο της λοχείας.
Γιατί οι αλλαγές που γίνονται πέρα από το σώμα της γυναίκας που έχουν πολλές αλλαγές στην ψυχολογία της, μιλώντας έξω από την επιλόχεια κατάθλιψη και την επιλόχεια μελαγχολία κατά την περίοδο της κύησης, πολλές αλλαγές, όπως που αναφέραμε προηγουμένως. Είναι πολυπαραγοντικό αυτό, οπότε σε όλη τη διαδικασία αυτή συμμετέχει και ο άντρας, γιατί και οι αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή τους είναι κοινές.
Οι αλλαγές στο σώμα της γυναίκας, οι αλλαγές στην ψυχολογία της και το ορμονικό που αναφέραμε προηγουμένως επηρεάζει και τη ζωή του συντρόφου και όσο πιο κοντά της είναι, όσο πιο πολύ συμμετέχει και είναι ενεργό σε αυτό, τόσο πιο πολύ τον επηρεάζει γιατί πρέπει να πάρει κομμάτι αυτού για να μπορέσει να ανταπεξέλθει η οικογένεια σε αυτό.
Τι συγκεκριμένη περίπτωση λοιπόν στην επιλόχεια κατάθλιψη ή στην επιλόχεια μελαγχολία; ποια είναι η θέση η δικιά σας όσων αφορά τι θέση του άντρα και πως έχει αντίκτυπο σε αυτό.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Σχετικά με τους άντρες, κύριε Φιλιππόπουλε, βλέπουμε ένα ποσοστό 10 με 20% που μπορεί να εμφανίσουν κατάθλιψη λίγους μήνες αφότου γίνουν μπαμπάδες. Οι άντρες να πούμε, με επιλόχειο κατάθλιψη.
Σε αντίθεση με τις γυναίκες που χαρακτηρίζονται από συναισθήματα λύπης, απελπισίας, εμφανίζονται πιο επιθετικοί, έχουν συχνά ξεσπάσματα θυμού, βλέπουμε αυξημένες συγκρούσεις με τη σύντροφο γυναίκα, μειωμένες σεξουαλικές σχέσεις, αλλαγές στον ύπνο και την όρεξη εμφανίζουν.
Βλέπουμε αναποφασιστικότητα, ευερεθιστότητα, καθώς και κάποιου είδους αυτοκριτική διάθεση. Το κοινό στοιχείο, κύριε Φιλιππόπουλε, που βλέπουμε και στα δύο φύλλα, είναι η αποφυγή της επαφής με το παιδί με το μωρό.
Η επιλόχειος κατάθλιψη στους άντρες μπορεί να εμφανιστεί, να πούμε, από τρεις έως έξι μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού. Η αλλαγή του τρόπου ζωής, οι νέες ευθύνες που αναλαμβάνει, η έλλειψη ύπνου και η στροφή του ενδιαφέροντος της συντρόφου προς το βρέφος είναι κάποιοι από τους παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν αρνητικά.
Το σπουδαιότερο όμως ρόλο να πούμε εδώ ότι παίζει η παράλληλη παρουσία της ίδιας της διαταραχής δηλαδή που μπορεί να τη βιώνουν τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας, πράγμα που καταλαβαίνουμε όλοι ότι υπάρχει αδυναμία στήριξης και υποστήριξης της συντρόφου προς τον σύζυγο.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κάναμε αναφορά προηγουμένως για το πώς μπορεί να βοηθήσει το οικογενειακό περιβάλλον την νέα μητέρα στην περίπτωση της επιλόχειας κατάθλιψης. Θα ήθελα να σας ρωτήσω πώς μπορεί να βοηθήσει η γυναίκα τον σύζυγο στην περίπτωση της επιλόχειας κατάθλιψης, όταν αντιμετωπίζει αυτός ή και το ζευγάρι; Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει αυτό;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Η αλήθεια είναι ότι θα το πάρουμε ως ζευγάρι. Αρχικά να πούμε ότι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι όλοι γονείς, οι νέοι γονείς μπορεί να βιώνουν δυσκολίες μετά τη γέννηση του παιδιού, δηλαδή μετά τον ερχομό του παιδιού τους. Δεν υπάρχουν σωστά και λάθη, συναισθήματα. Όλα τα συναισθήματα υπάρχουν και είναι αποδεκτά. Όλα τα συναισθήματα υπάρχουν και είναι σημαντικό να τα βιώνουμε. Κύριε Φιλιππόπουλε.
Εξίσου σημαντικό και καθοριστικό θα έλεγα, είναι το ζευγάρι ως νέοι γονείς. Είναι σημαντικό να εξωτερικεύουν αυτά τα συναισθήματα και να τα επεξεργάζονται. Έτσι θα μπορούν να θέτουν τις ανάγκες τους και να ικανοποιούν το ρόλο που έχουν ως γονείς. Εάν φυσικά υπάρχει δυσκολία ως προς τη διαχείριση των συναισθημάτων. Εκεί ναι, θα πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από κάποιον ειδικό.
Ο ένας ή και οι δύο και θα πρέπει να ζητήσουν βοήθεια έγκαιρα να πούμε γιατί όπως καταλαβαίνετε, όταν οι γονείς δεν είναι καλά, δεν είναι και το παιδί. Αν όμως είναι καλά οι γονείς, το παιδί θα είναι και εκείνο καλά. Δηλαδή, αν οι γονείς δεν μπορούν να παρέχουν φροντίδα στο παιδί ή να συνδεθούν συναισθηματικά με το παιδί εκεί καταλαβαίνετε ότι θα υπάρξει θέμα και θα πρέπει να γίνει άμεση και έγκαιρη επέμβαση.
Χρήσιμες συμβουλές
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πριν φτάσουμε στο τέλος και αυτού του επεισόδιού και θα ήθελα να μας δώσετε κάποιες συμβουλές για τις νέες μητέρες που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα ή που νιώθουν ότι το αντιμετωπίζουν ή που φοβούνται ότι θα το αντιμετωπίσουν.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Κύριε Φιλιππόπουλε, θα ξεκινήσω με αυτό που ανέφερα στην προηγούμενή σας ερώτηση με την έκφραση συναισθημάτων. Αρχικά, αν κάποια μητέρα νιώσει δυστυχισμένη, φοβισμένη, εάν δεν έχει κάποιο ενδιαφέρον προς το μωρό της, είναι πολύ σημαντικό να το εκφράσει, να το πει σε κάποιον, να το εξωτερικεύσει σε κάποιο άτομο που η ίδια εμπιστεύεται.
Η σύζυγος, είτε είναι η μητέρα της, είτε είναι προσωπικός γιατρός, είτε είναι μια φίλη. Γιατί μπορεί να βοηθήσει τον σύντροφο, τον φίλο γενικά, την οικογένειά της.
Να ξέρουν κι εκείνοι τι συμβαίνει ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν ως ένα βαθμό τι περνάει κι έτσι να μπορέσουν να τη βοηθήσουν. Οπότε πρώτον η έκφραση συναισθημάτων. Δεύτερον, είναι σημαντική η ξεκούραση. Να κοιμούνται και να ξεκουράζονται καθημερινά μέσα στην ημέρα, έστω και λίγο. Να εκμεταλλεύονται θα λέγαμε την ώρα που κοιμάται το μωρό και να κοιμάται και η μητέρα.
Αν αισθάνεται εξαντλημένη, να μη διστάσει να ζητήσει βοήθεια από κάποιο άτομο, από τον σύντροφο, από το οικογενειακό της περιβάλλον. Η ίδια ακόμη και με μια φίλη της από ένα φιλικό πρόσωπο. Είναι σημαντική και η διατροφή, κύριε Φιλιππόπουλε. Να τρώει ικανοποιητικά και δηλαδή να παίρνει, να λαμβάνει τροφές που θα της παρέχουν την ενέργεια που χρειάζεται. Να αποφεύγει το κάπνισμα, το αλκοόλ.
Αν την απασχολεί κάτι, να το κουβεντιάζει με το σύζυγό της ή με κάποιο άτομο που νιώθει εμπιστοσύνη γιατί είναι σημαντικό να μην έχει μια επιπρόσθετη επιβάρυνση. Να πηγαίνει βόλτα με το μωρό της. Αν κάποιες φορές θέλει να κάνει κάτι για τον εαυτό της, να αφήνει το παιδί λίγο υπό την επίβλεψη κάποιου για λίγο.
Είναι σημαντικό, να βρίσκει δηλαδή χρόνο, καταλαβαίνουμε και η ίδια η μητέρα. Να κάνει κάτι και για την ίδια που θα την ξεκουράσει έστω και για λίγο. Και κάτι τελευταίο κύριε Φιλιππόπουλε, να κάτι το οποίο θέλω να πω σε όλες τις νέες μητέρες ότι η γέννηση ενός μωρού φέρνει πολλές αλλαγές τόσο στην ίδια όσο και στην ισορροπία του σπιτιού αλλά και μεταξύ του συζύγου.
Κλείνοντας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ κα Σκλιάμη θα προσθέσω και την άσκηση που έχει αποδειχθεί ότι ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα μετά τον τοκετό βοηθάει πάρα πολύ στην επιλόχεια κατάθλιψη. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι. Σίγουρα χρειάζεται εξατομικευμένο πρόγραμμα από έναν ειδικό και υπάρχουν τρόποι που μπορεί να γίνει έτσι πιο ευχάριστο.
Όχι όταν το μωρό είναι πολύ βρέφος βέβαια λίγο πιο μετά. Στην άσκηση μπορεί να συμμετέχει, να χρησιμοποιεί, η μητέρα, να έχει μαζί της και το μωρό. Συνήθως αυτό που προτείνεται είναι αερόβια άσκηση και άσκηση με αντιστάσεις.
Και αυτό θα μπορούσε να είναι και ίσως και το μίνιμουμ μια δυο ώρες την εβδομάδα. Ιδανικά θα ήταν η δικιά μου άποψη η ενασχόληση της σε λιγότερο χρόνο, ίσως και μισή ώρα και λιγότερο για 20 λεπτά ημερησίως. Θα βοηθήσει πάρα πολύ και αυτό σίγουρα.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πολύ σημαντική παρέμβασή σας, κύριε Φιλιππόπουλε. Πολύ σωστά είπατε ότι και η άσκηση βοηθάει στην αντιμετώπιση.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για άλλη μια φορά και ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το επόμενο podcast. Καλή συνέχεια!
Ιωάννα Σκλιάμη:
Σας ευχαριστώ πολύ κι εγώ κύριε Φιλιππόπουλε και όλους τους φίλους μας ακροατές, για σας.
