Ακούστε το podcast
Τι θα συζητήσουμε
«Γιατί υπεραναλύουμε τα πάντα και έχουμε επαναλαμβανόμενες ανησυχίες στο μυαλό μας»;
«Γιατί κάνουμε υποθετικά σενάρια»; «Γιατί οι σκέψεις μας κατευθύνουν τη ζωή και την καθημερινότητά μας»;
«Τι είναι αυτό που μας κρατάει μακριά από την πραγματικότητα»;
Αχ αυτή η υπερ-ανάλυση…
Εκείνες οι ασταμάτητες, επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις ανησυχίας που κάνουν την εμφάνισή τους οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιονδήποτε χώρο-χρόνο. Σκέψεις που μας κλέβουν πολύτιμο χρόνο χωρίς να έχουν, τις περισσότερες φορές, ρεαλιστική βάση.
Είναι φόβος, άγχος, αγωνία, δυσκολία στη διαχείριση συναισθημάτων, μη έλεγχος καταστάσεων, υποθετικές ερμηνείες; Τι από όλα αυτά είναι, τελικά;
Στο σημερινό επεισόδιο της LearnHealth με καλεσμένη την Ψυχολόγο και Εγκληματολόγο κα Ιωάννα Σκλιάμη, θα συζητήσουμε και θα αναλύσουμε μία έννοια που πιθανό να απασχολεί πολλούς από εμάς στην καθημερινότητα αλλά και στη ζωή γενικότερα, την έννοια της υπερανάλυσης, πώς επιδράει στην Ψυχολογία μας, γιατί υπεραναλύουμε τις καταστάσεις αλλά και πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε, ώστε να έχουμε μία πιο ευχάριστη και δημιουργική ζωή, για εμάς.
Απομαγνητοφώνηση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Καλώς ήλθατε στα podcast επεισόδια της LearnHealth, τον απόλυτο προορισμό γνώσης και ενημέρωσης σε θέματα που αφορούν τον τομέα της υγείας, της ευεξίας, αυτοβελτίωσης και γονεϊκότητας.
Στην LearnHealth πιστεύουμε πως η καλή υγεία, η ατομική ανάπτυξη, η βελτίωση των προσωπικών και επαγγελματικών σχέσεων, όλα ξεκινάνε από τη γνώση και τη σωστή ενημέρωση. Και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να εμπλουτίσετε τις γνώσεις σας καθώς και να ενημερωθείτε σωστά από το να συνδεθείτε με έναν επαγγελματία υγείας με εξειδίκευση σε έναν από τους παραπάνω κλάδους.
Είμαι ο Διονύσης Φιλιππόπουλος, συνιδρυτής και project manager της LearnHealth και σας καλωσορίζω σε ένα ακόμα επεισόδιο της σειράς, «Αναλύοντας» με την κυρία Ιωάννα Σκλιάμη.
Εισαγωγή
Καλησπέρα!
Ιωάννα Σκλιάμη:
Καλησπέρα κύριε Φιλιππόπουλε. Καλησπέρα και σε όλους τους φίλους μας ακροατές. Ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία για ακόμη μια φορά.
Τι εννοούμε με το όρο υπερ-ανάλυση ή overthinking
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Το σημερινό μας θέμα λοιπόν κυρία σκυλιά είναι η υπερανάλυση. Πώς επιδρά στην ψυχολογία μας και πώς μπορούμε να την διαχειριστούμε. Πάμε λοιπόν για αρχή να να δώσουμε τον ορισμό. Τι περιγράφεται λοιπόν ως υπερανάλυση; Ή αλλιώς κάποιος μπορεί να το έχει ακούσει ως over-thinking;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Αρχικά χαίρομαι πάρα πολύ που έχουμε αυτή τη δυνατότητα σήμερα να αναλύσουμε στην ουσία την έννοια αυτή, γιατί τη συναντάω πάρα πολύ συχνά στα άτομα, στους θεραπευόμενους μου. Οπότε πάμε να δούμε αρχικά τι εννοούμε με την έννοια υπερανάλυση.
Να πούμε αρχικά ότι παρόλο που όντως είναι σημαντικό να αναλύουμε και να ζυγίζουμε τους λόγους που μπορεί να μας οδηγούν σε μια σημαντική απόφαση της ζωής μας, αρκετές φορές φτάνουμε σε ένα σημείο όπου μετά από πολλή σκέψη καταλήγουμε περισσότερο μπερδεμένοι και νοητικά εξουθενωμένοι. Νομίζω ότι μπορεί να έχει συμβεί σε όλους μας αυτό.
Σε αυτό το σημείο δηλαδή, νιώθουμε ανίκανοι σε εισαγωγικά να πάρουμε μια απόφαση, όσο μικρή, μεγάλη κι αν είναι, μπορεί να δυσκολευόμαστε να ανταποκριθούμε ικανοποιητικά στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς μας.
Και όσο περισσότερο σκεφτόμαστε τους τρόπους για να βγούμε από αυτό το αδιέξοδο, τόσο πιο αδρανείς θα λέγαμε αισθανόμαστε. Αυτή λοιπόν η κατάσταση σύγχυσης, χάους και νοητικής εξουθένωσης στην οποία μπαίνουμε μετά από υπερβολική σκέψη για κάτι που πρόκειται να κάνουμε και η οποία αυτή η κατάσταση δεν μας επιτρέπει να πάρουμε μια ξεκάθαρη και σίγουρη απόφαση ώστε να προχωρήσουμε έτσι να κάνουμε τα βήματά μας περιγράφεται ως υπερανάλυση ή παράλυση.
Πως επηρεάζει τη ζωή μας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Πολύ ωραία! Πώς αυτό επηρεάζει τη ζωή μας;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Αρχικά η υπερανάλυση δημιουργεί υπερβολική κούραση, σωματική και ψυχολογική και και επηρεάζει θα λέγαμε σημαντικά την καθημερινότητα του ανθρώπου. Όσον αφορά τώρα τα σωματικά συμπτώματα, οι άνθρωποι δυσκολεύονται να κοιμηθούν.
Αγχώνονται συνεχώς για το αν θα πάρουν τη σωστή απόφαση ή όχι και πολλές φορές μέσα από αυτή την υπερβολική σκέψη δημιουργείτε και έντονους πονοκεφάλους. Τα ψυχοκοινωνικά τώρα συμπτώματα σχετίζονται θα λέγαμε με προβλήματα λειτουργικότητας στη ζωή μας.
Δηλαδή η υπερανάλυση μας καθηλώνει ως προς την αδράνεια και την παθητικότητα και μας κάνει αναποφάσιστους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούμε να χαρούμε το παρόν. Γινόμαστε φοβισμένοι και επιφυλακτικοί θα λέγαμε.
Η υπερανάλυση ακόμη να πω ότι δημιουργεί πληθώρα αρνητικών σκέψεων με πολλές σημαντικές συνέπειες. Βλέπουμε και το ενοχικό κομμάτι πολλές φορές κύριε Φιλιππόπουλος στην υπερανάλυση και αυτό γιατί μπαίνουμε σε μια διαδικασία μέσω της ανάλυσης να αναλύουμε μια σκέψη ξανά και ξανά και ξανά και ενοχοποιούμε τον εαυτό μας για τον τρόπο αντιμετώπισης ή για λόγια που τυχόν έχουμε πει και γενικά μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο αμφιβολίας και αδράνειας.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Έχετε εσείς παρατηρήσει σε ποιες καταστάσεις της ζωής μας συνήθως υπερ αναλύουμε κάποια πράγματα και αν υπάρχουν κάποιοι πιθανοί λόγοι που συμβαίνει αυτό;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πολύ ωραία ερώτηση. Η αλήθεια είναι ότι είναι λίγο υποκειμενική ερώτηση, αλλά πάμε να δούμε λίγο και το γενικό πλαίσιο. Το πιο σύνηθες ορισμένες αποφάσεις που παίρνουμε είναι απλές και είναι πιθανόν να μην μας δυσκολεύει η λήψη τους.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι τύποι αποφάσεων που μπορεί να οδηγήσουν στην υπερανάλυση, όπως είναι για παράδειγμα το γάμο, τις σχέσεις, ακόμα και τα οικονομικά. Βέβαια, ξαναλέω ότι είναι και το υποκειμενικό που μπορεί να αγχώνει κάποιον ή να μπαίνει στη διαδικασία υπερανάλυση.
Επειδή οι αποφάσεις σε αυτούς τους τομείς που ανέφερα μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την ευημερία μας, το μέλλον μας και τους αγαπημένους μας ανθρώπους, είναι κατανοητό ότι αυτά τα θέματα απαιτούν, θα λέγαμε, μια πιο σχολαστική, προσεκτική θα λέγαμε και εις βάθος ανάλυση πριν ληφθεί απόφαση.
Ο κίνδυνος λοιπόν να λάβουμε μια λανθασμένη επιλογή κατ’ εμάς πάντα έτσι, σε οποιονδήποτε από αυτούς τους τομείς που ανέφερα, μπορεί να μας οδηγεί σε υπερβολική σκέψη και στην επιθυμία να πάρουμε τη γνώμη άλλων ανθρώπων που ξαναλέω, είναι έτσι;
Η γνώμη των άλλων ανθρώπων και όχι η δική μας. Έτσι, στην προσπάθειά μας να βρούμε βοήθεια στη λήψη αποφάσεων μέσω της συλλογής πληροφοριών και του συνεχούς προβληματισμού που έχουμε, καταλήγουμε στην πραγματικότητα να καταναλώνουν.
Καταλήγουμε στην πραγματικότητα κύριε Φιλιππόπουλε, να καταναλώνουμε πολύτιμο χρόνο μένοντας άπραγοι και μπερδεμένοι από ό, τι δηλαδή ήμασταν στην αρχή. Επίσης, να συμπληρώσω κάποιους πιθανούς λόγους που με ρωτήσατε που μπορεί κάποιος να προβαίνει στην υπερανάλυση κάποιων πραγμάτων.
Και αυτό γιατί μπορεί κάποιος να μεγάλωσε με γονείς που να ήθελαν να ελέγχουν τα πάντα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μέσα από αυτό δηλαδή το άτομο να έμαθε ότι είναι σημαντικό να προσπαθεί να ελέγχει όλες τις συνθήκες, κάτι που προφανώς δεν γίνεται.
Κάτι που φαντάζει αδύνατο θα λέγαμε. Επίσης ίσως να βίωσε κάποια τραυματική, δυσάρεστη εμπειρία. Το συναίσθημα, το αίσθημα της αυτοθυσίας και της απώλειας του ελέγχου ίσως να συνοδεύει το άτομο μέχρι και σήμερα και το οδηγεί στην υπερανάλυση. Επίσης φοβάται πολύ να κάνει λάθος και έτσι αφιερώνει πάρα πολύ χρόνο προσπαθώντας να καλύψει κάθε πιθανότητα.
Δεν συγχωρεί τον εαυτό του. Ένας ακόμη λόγος. Είναι δύσκολο δηλαδή να αφήσει τα λάθη του παρελθόντος πίσω και να κοιτάξει μπροστά. Έτσι αναλώνει την ενέργειά του προσπαθώντας να σκεφτεί ξανά και ξανά αυτό που έχει κάνει. Αποφεύγει μια κατάσταση, δηλαδή πολλές φορές το να υπεραναλύεις μέσα του ένα ζήτημα Το βοηθάει να αποφύγει ένα πρόβλημα ή μια γενικότερη κατάσταση.
Από την ανάλυση στην υπερ-ανάλυση
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Στην τοποθέτησή σας, κυρία Σκλιάμη, με καλύψατε σε έναν από τους πιθανούς λόγους που είχα σκεφτεί, που μου έχει συμβεί και εμένα στη ζωή μου όσον αφορά το να υπραναλύσω κάτι για να αποφύγω κάποιο λάθος ή να μου έχει συμβεί να έχω πάρει μια γρήγορη απόφαση χωρίς πάρα πολύ σκέψη και να έχει βγει τελικά λάθος και έτσι να είπα ότι τέλος δεν θα το ξανακάνω.
Αυτό θα το σκέφτομαι περισσότερο και ίσως αυτό να φτάνει στον βαθμό της υπερανάλυσης. Αυτός είναι ένας λόγος που θα τον συμπλήρωνα από προσωπική εμπειρία, αλλά με καλύψατε. Τώρα όμως δημιουργήθηκε το επόμενο ερώτημα, το οποίο είναι ίσως πολύ βασικό.
Πως μπορούμε λοιπόν να αναγνωρίσουμε την ανάλυση από την υπερανάλυση; Που βρίσκεται αυτή η γραμμή που ξεχωρίζει την μια κατάσταση από την άλλη;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πάμε να δούμε λοιπόν την διαφορά αυτών των δύο εννοιών, γιατί προφανώς και θα υπάρχουν σημαντικά ζητήματα τα οποία θα πρέπει να αναλύσουμε, αλλά η υπερανάλυση είναι σημαντική στη ζωή μας. Πάμε λοιπόν να δούμε αυτή τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ της ανάλυσης και της υπερ ανάλυσης.
Δηλαδή στην υπερανάλυση μπαίνει εκεί η περισσότερη σκέψη και αρχίζει να καθιστά τη δράση λιγότερο πιθανή. Οι συνέπειες λοιπόν, καθώς περνάμε το όριο της ανάλυσης που πολλές φορές δεν το κατανοούμε κύριε Φιλιππόπουλε. Και εκεί έρχεται να συμπληρώσει λίγο αυτό που είπατε, ότι πολλές φορές η υπερανάλυση έρχεται ως το να παρατείνουμε τον χρόνο, να πάρουμε μια απόφαση και να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα πρόβλημα. Έτσι;
Οπότε το αναλύουμε, το αναλύουμε και τι κάνουμε τελικά; Δεν πράττουμε; Πάμε να δούμε λοιπόν. Η υπερανάλυση μειώνει την απόδοσή μας σε νοητικά θα λέγαμε απαιτητικές δοκιμασίες. Όταν δηλαδή υπερ αναλύουμε.
Οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις, η ανησυχία, η αυτοαμφισβήτηση εξαντλούν πολύ γρήγορα θα λέγαμε, την χωρητικότητα της μνήμης μας που είναι απαραίτητη για να ολοκληρώσουμε κάποιες νοητικά απαιτητικές δοκιμασίες, προκαλώντας έτσι πιο γρήγορη πτώση θα λέγαμε, της απόδοσής μας.
Η υπερανάλυση μειώνει την δημιουργικότητα μας. Δεν είμαστε τόσο δημιουργικοί γιατί στην ουσία αναλύουμε και υπερ αναλύουμε πολλές φορές και το ίδιο πράγμα.
Μειώνει τη δύναμη της θέλησης. Εδώ οι ενέργειες δηλαδή που κάνουμε αυτόματα, όπως για παράδειγμα θα σας πω κάτι πολύ απλό. Το βούρτσισμα των δοντιών μας που χρειάζεται λίγη δύναμη θέλησης, το κάνουμε και μηχανικά πολλές φορές.
Ωστόσο, όταν αγωνιούμε διαρκώς για μια σημαντική απόφαση που καλούμαστε να λάβουμε, εξαντλούμε τη διαθέσιμη θα λέγαμε, δύναμη της θέλησης πολύ πιο γρήγορα, πριν καν αναλάβουμε δράση και ως εκ τούτου δεν δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να διαπιστώσει, θα λέγαμε εμπειρικά, ποιες από τις δυσκολίες που περιμένουμε να προκύψουν προκύπτουν στην πραγματικότητα και αν όντως δεν είναι έτσι, ρεαλιστικά εφικτό να τις υπερβούμε.
Η υπερανάλυση μας κάνει λιγότερο ευτυχισμένους. Να πω σε αυτό το σημείο. Στην ουσία δημιουργεί αρνητικές σκέψεις. Υπερανάλυση λοιπόν, γιατί όπως ανέφερα και πριν σκεφτόμαστε α, το έχουμε κάνει καλά. Όχι δεν το έχουμε κάνει καλά. Τι έπρεπε να κάνω;
Α, όχι, δεν έπαιρνα από αυτό. Το είπα αυτό. Μήπως παρεξηγήθηκε ο άλλος; Μήπως έπρεπε να πω αυτό; Στο σωστό τάιμινγκ λέμε. Δηλαδή συνεχώς στο μυαλό μας ανακυκλώνονται πράγματα που πολλές φορές αυτό δημιουργεί άγχος, ανασφάλεια, αβεβαιότητα και αρνητικές σκέψεις.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Στην ανάλυσή σας κα Σκλιάμη αναφέρατε για αποφυγή κάποιων καταστάσεων. Τι είναι ουσιαστικά αυτό που αποφεύγουμε στην πραγματικότητα με την υπερανάλυση;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πάμε να δούμε λοιπόν τι πραγματικά αποφεύγουμε υπερ αναλύοντας κάποιες καταστάσεις. Η υπερανάλυση των καταστάσεων συχνά μας αποπροσανατολίζει από τις δύσκολες αλήθειες και θέλω να το κρατήσουμε αυτό με τις οποίες καλούμαστε να έρθουμε αντιμέτωποι μέσα στην καθημερινότητα μας. Για παράδειγμα.
Δεν υπάρχει κάποια εγγύηση από κάποιον ότι η νέα μας επιχείρηση θα είναι επιτυχημένη. Ακόμα και αν οραματιζόμαστε πάντα τον εαυτό μας σε μια τέτοια θέση. Αυτό δεν μπορεί να μας το επιβεβαιώσει κάποιος. Φυσικά και πόσο εμείς θα τρέξουμε την επιχείρηση.
Το να μας απορρίψει κάποιος είναι κάποια παραδείγματα τα οποία μπαίνει υπερανάλυση. Και τι εννοώ με αυτό; Πίσω από αυτές τις δύσκολες αλήθειες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σε κάποιες καταστάσεις, υπάρχουν έντονα, τρομακτικά και επώδυνα συναισθήματα που αποφεύγουμε στην πραγματικότητα.
Γιατί; Γιατί πυροδοτούν έντονο άγχος που δυσκολευόμαστε να αντέξουμε. Μέσω λοιπόν της υπερβολικής σκέψης προσπαθούμε να ελέγξουμε αυτά τα συναισθήματα, με αποτέλεσμα όμως να τα εγκλωβίζουμε στο μυαλό μας, να μην τα βιώνουμε στο σώμα μας και να αντιδράμε με άγχος ή ανησυχία κάθε φορά που αυτά κινητοποιούνται με αφορμή μια σημαντική απόφαση της ζωής μας.
Η υπερανάλυση λοιπόν οδηγεί συχνά, θα λέγαμε, σε μία συναισθηματική παράλυση. Αποφεύγουμε δηλαδή δύσκολα και επώδυνα συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα έχουμε την αίσθηση ότι πετυχαίνουμε κάτι, αναλύοντας ξανά και ξανά και ξανά μία κατάσταση.
Το μυαλό μας όμως οδηγεί σε μία ψευδαίσθηση προόδου και εξέλιξης. Γιατί λέγαμε το φαύλο κύκλο, αν θυμάστε πριν; Χωρίς όμως να υπάρχει πραγματική πρόοδος ή εξέλιξη. Στο τέλος δηλαδή το μυαλό υπερφορτώνεται, νιώθουμε περισσότερο άγχος και τελικά οδηγούμαστε ξανά στην αδράνεια που ανέφερα προηγουμένως. Οπότε να τι πραγματικά πετυχαίνουμε με την υπερανάλυση.
Τρόποι αντιμετώπισης
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Όταν λοιπόν βρεθούμε στην κατάσταση, βρεθούμε μάλλον στη θέση να καταλάβουμε ότι βρισκόμαστε σε μια κατάσταση υπερανάλυση πραγμάτων, κάτι που δημιουργεί όλα αυτά που αναφέρατε προηγουμένως. Ποιος είναι ο τρόπος που μπορεί να το ξεπεράσουμε αυτό;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Να πω σε αυτό το σημείο, κύριε Φιλιππόπουλε, ότι σύμφωνα με την ψυχοδυναμική θεώρηση, η υπερανάλυση είναι ένας αμυντικός μηχανισμός που μπλοκάρει όμως στην ουσία την είσοδο κάποιων απαγορευμένων και μη αποδεκτών συναισθημάτων στη συνείδηση που κανονικά να πω ότι οφείλουμε να αποδεχόμαστε και να αγκαλιάζουμε κάθε συναίσθημα.
Η ψυχοθεραπεία λοιπόν είναι, θα λέγαμε ίσως η πιο ασφαλής και αποτελεσματική λύση για όσους παρατηρούν ότι δυσκολεύονται σε μεγάλο βαθμό να λαμβάνουν αποφάσεις επειδή ίσως να νιώθουν υπερβολικό άγχος ή να λειτουργήσουν έτσι ενεργητικά και διεκδικητικά σε μεγάλο εύρος καταστάσεων και δεν μπορούν να λάβουν χαρά και ικανοποίηση.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι πρακτικοί τρόποι. Υπάρχουν κάποιοι πρακτικοί τρόποι που μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε κάπως την υπερανάλυση που μπορεί να γίνεται για πολλούς πρόβλημα στην καθημερινότητά τους.
Πάμε λοιπόν. Πάμε λοιπόν να δούμε κάποια πρακτικά. Πράττουμε γρήγορα στις μικρές και καθημερινές αποφάσεις. Όσον αφορά να πω. Οι μικρές αποφάσεις είναι όπως τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ. Η επιλογή του τι θα φορέσουμε το πρωί που και εκεί υπερανάλυση, τι θα φορέσουμε.
Όχι, αυτό δεν είναι ωραίο. Α. Όχι το ένα το άλλο. Ο στόχος λοιπόν να αναγκάζουμε τον εαυτό μας να πάρει μια πιο γρήγορη απόφαση για να κινηθεί.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Εδώ θα ήθελα να σας διακόψω λίγο και να προσθέσω ότι αυτού του είδους η υπερανάλυση είναι ένα γυναικείο προσόν. Αυτό ήθελα να προσθέσω. Θα βρείτε λίγους ανθρώπους που θα αναλύουν άντρες το τι θα φορέσουν την επόμενη μέρα.
Συγγνώμη, ήθελα λίγο να βάλω ένα τόνο διαφορετικό. Ακούω με προσοχή αυτά που είπατε απλά κατευθείαν στο μυαλό μου. Πόσες φορές έχω υπερανάλυση; Τι θα φορέσω την επόμενη μέρα; Ποτέ. Και είμαι 45. Λοιπόν…
Ιωάννα Σκλιάμη:
Θα το δεχτώ. Κύριε Φιλιππόπουλε, ωραίο το σχόλιο σας. Ισχύει; Ναι, υπάρχουν και εξαιρέσεις θα πω.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Ναι, υπάρχουν εξαιρέσεις πάντα. Πάντα και από την μια μεριά και από την άλλη. Συνεχίζει αυτό που λέγατε. Και συγγνώμη για τη διακοπή.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Εννοείται, εννοείται. Αν δηλαδή προσπαθήσουμε να πάρουμε αυτές τις απλές αποφάσεις με χρονικό περιορισμό, υπάρχουν δύο οφέλη. Δεν θα νιώθουμε αδρανείς και δεύτερον θα νιώσουμε πιο σίγουροι να λαμβάνουμε αντίστοιχες αποφάσεις στο άμεσο μέλλον.
Επομένως, να θυμόμαστε ότι η πρακτική της γρήγορης λήψης αποφάσεων είναι ιδιαίτερα καλή, ορθή για τις μικρότερες αποφάσεις. Επειδή το διακύβευμα, δηλαδή το ρίσκο, δεν είναι και τόσο μεγάλο. Δεύτερον, ας θυμηθούμε στιγμές που λάβαμε μια καλή απόφαση για εμάς.
Πάντα το καλό είναι υποκειμενικό. Στο παρελθόν, όταν δηλαδή πρόκειται για μεγάλες αποφάσεις και σημαντικές που πρέπει να ληφθούν στη ζωή, μπορούμε να υιοθετήσουμε μια πιο καθησυχαστική στάση απέναντι στον εαυτό μας.
Δηλαδή, αν ξαφνικά αισθανόμαστε τρομοκρατημένοι καθώς σκεφτόμαστε ότι η απόφαση που καλούμαστε να πάρουμε είναι πολύ δύσκολη, θα κάνουμε ένα βήμα πίσω Και υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας τις στιγμές της ζωής μας που πήραμε μια δύσκολη απόφαση για εμάς και πως καταφέραμε να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες ενείχε η υλοποίηση αυτής της απόφασης.
Ακόμη μην εξετάζουμε υπερβολικά κάθε διαθέσιμη επιλογή το οποίο έχει μέσα υπερανάλυση. Δηλαδή μια λίστα να πούμε με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Μπορεί όντως μερικές φορές να είναι χρήσιμη όταν παίρνουμε μία σημαντική απόφαση. Πολλούς τους βοηθάει αυτό.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Αλλά υπάρχει ένα σημείο όπου μπορεί να υπερ φορτωνόμαστε με αχρείαστες πληροφορίες. Αν εξετάζουμε δηλαδή τόσες πολλές διαφορετικές επιλογές σε πολλά διαφορετικά σενάρια. Στο τέλος, κύριε Φιλιππόπουλε, οι επιλογές είναι αναρίθμητες τελικά.
Με αποτέλεσμα φυσικά να επικρατεί χάος. Σύγχυση στο μυαλό μας. Επίσης, ας εκτεθούμε στην αβεβαιότητα. Η αβεβαιότητα πάει ενάντια στην υπερανάλυση. Δηλαδή η αβεβαιότητα είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας.
Και όμως παράλληλα είναι η ουσιαστική συμφιλίωση με αυτή την παραδοχή. Αυτή δηλαδή η συμφιλίωση μπορεί όντως να μας ανακουφίσει. Πολλές φορές το να μην ξέρουμε πως θα εξελιχθεί ένα συγκεκριμένο έργο ή μια κατάσταση της ζωής μας είναι αυτό που μας εμποδίζει να πάρουμε μια απόφαση και να προχωρήσουμε ένα βήμα παρακάτω.
Ωστόσο, η μοναδική προϋπόθεση της δράσης μας δεν μπορεί να είναι η εξασφάλιση μόνο ενός θετικού αποτελέσματος. Κάποιες φορές είναι σημαντικό να βρούμε πρώτα τι είναι αυτό που δεν μας ταιριάζει. Για να μπορέσουμε να ανακαλύψουμε αυτό που βρίσκεται πιο κοντά μας.
Και μην ξεχνάμε κύριε Φιλιππόπουλε, ότι η επιθυμία πάει χέρι χέρι με τον φόβο. Πολλές φορές επιθυμούμε κάτι, αλλά το φοβόμαστε παράλληλα. Η δράση λοιπόν είναι εκείνη που θα ξεπεράσει το φόβο και όχι η σκέψη.
Άλλοι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωπου υπερ-αναλύουν
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μας πείτε αν υπάρχουν κάποιοι άλλοι λόγοι πέρα από αυτούς που αναλύσαμε, που κάποιοι άνθρωποι φτάνουν στο να αναλύουν ορισμένες καταστάσεις.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι κύριε Φιλιππόπουλε που μπορεί να μας εξηγήσουν αυτή τη συνήθεια, θα λέγαμε, του να υπεραναλύεις τα πάντα. Το να υπεραναλύω τα πάντα είναι μια φράση που ακούω πολύ συχνά. Αρχικά να πούμε αν φτάσει κάποιο άτομο στο σημείο να υπεραναλύει κάθε κίνηση, αυτό το κάνει για τη δική του ψυχική σταθερότητα.
Δηλαδή με το να αναλύει κάτι ξανά και ξανά, αυτό αυτομάτως κάνει το άτομο να νιώθει σιγουριά. Επίσης ίσως να έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση. Όταν δηλαδή έχουμε χαμηλή αυτοπεποίθηση ή αυτοεκτίμηση. Τότε αρχίζουμε να αμφισβητούμε για όλα και γενικά για ό, τι υπάρχει γύρω μας.
Θεωρούμε ότι όλοι μας μειώνουν, μας αγνοούν, μας απορρίπτουν και δεν κάνουμε τίποτα σωστό. Εάν λοιπόν κάποιος αμφισβητήσει τα λεγόμενά μας, την αξία ή την προσπάθειά μας, τότε ξεκινάμε έναν μαραθώνιο, θα λέγαμε υπερανάλυση των πάντων, κάτι που στο τέλος κύριε Φιλιππόπουλε δεν καταλήγει πουθενά, με αποτέλεσμα στο τέλος να μένουν μόνο οι αρνητικές σκέψεις.
Ακόμη υπάρχει μια συνεχή ανησυχία για όλα. Όταν δηλαδή ανησυχούμε 7 φορές. Όταν λοιπόν ανησυχούμε 24/7 δηλαδή καθημερινά όλες τις ώρες, όσες είμαστε ξύπνιοι βασικά, Δηλαδή καθημερινά και όλες τις ώρες. Τότε εγκέφαλος και γενικά ο εαυτός μας συνηθίζει σε αυτό, δηλαδή στην εμφάνιση της ανάλυσης. Και αυτό γίνεται όλο και πιο.
Η εμφάνιση της συχνή, επίμονη και κουραστική. Εάν λοιπόν ανησυχούμε για το καθετί, φοβόμαστε για όλα Και σε κάθε νέο, σε κάθε καινούργιο, εμείς αντιδράμε αρνητικά, Τότε καταλήγουμε σε έναν φαύλο κύκλο, όπως ανέφερα. Και τέλος, ίσως κάποια πιθανά τραύματα του παρελθόντος, τα οποία είναι ισχυρά και παραμένουν και δεν έχουν δουλευτεί.
Δηλαδή στο παρελθόν να έχει συμβεί κάτι πολύ τρομακτικό, για παράδειγμα απρόσμενο, που να έχει αφήσει ένα ψυχολογικό αποτύπωμα, γεγονός που αν ξανασυμβεί. Δηλαδή αν συμβεί κάτι παρόμοιο στο μέλλον, να ανοίξει αυτή την παλιά πληγή και να μας κάνει να σκεφτούμε ξανά και ξανά και ξανά υπέρ, αναλύοντας τη συγκεκριμένη κατάσταση.
Κλείνοντας
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Κλείνοντας, θα ήθελα να μου πείτε μια πρόταση προς τους ακροατές. Τι θα μπορούσαν να κάνουν έτσι ώστε να βελτιώσουν αυτή την κατάσταση;
Ιωάννα Σκλιάμη:
Πολύ σημαντικό κύριε Φιλιππόπουλε να κατανοούμε τα συναισθήματά μας, να τα αγκαλιάζουμε. Είναι πάρα πολύ καθοριστικός ο ρόλος των συναισθημάτων και όχι μόνο. Να τα ακούμε. Να τα αγκαλιάζουμε και να τα αισθανόμαστε, αλλά να μπορούμε και να τα διαχειριστούμε.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Ύστερα να μάθουμε να αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας, όποια και αν είναι αυτά. Η συναισθηματική δηλαδή αποδοχή πολύ σημαντική, που περιλαμβάνει δηλαδή την αυτεπίγνωση του ατόμου.
Και αυτό το λέω γιατί όταν αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας Ακάμας και καταλάβουμε ότι δεν απειλούμαστε σε εισαγωγικά από αυτά, τότε θα μπορέσουμε πραγματικά και να τα μετασχηματίσουμε γνωστικά.
Ακόμη, είναι σημαντικό να ορίζουμε στενά χρονικά όρια για τη λήψη των αποφάσεών μας. Και αυτό γιατί το λέω. Όσο πιο αργά πάρουμε μία απόφαση, τόσο οι ερωτήσεις θα έρχονται ξανά και ξανά στο μυαλό μας, με αποτέλεσμα αυτό που είπαμε μας φέρνουν σε αδιέξοδο.
Οπότε είναι σημαντικό να βάζουμε και ένα χρονικό πλαίσιο. Επομένως, αυτό γιατί το λέω; Γιατί πολλές φορές η υπερανάλυση αφορά πράγματα τα οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε και οδηγεί μετά σε άγχος και πάει ένα ντόμινο.
Οδηγεί δηλαδή σε ατέρμονες σκέψεις που νοιώθουμε, που νοιώθουμε δηλαδή ότι δεν έχουμε επιλογή και ότι μια θετική αλλαγή δεν είναι εφικτή γιατί σκεφτόμαστε συνέχεια το αρνητικό. Και τέλος κύριε Φιλιππόπουλε, αυτό που θέλω να πω στους φίλους μας ακροατές είναι ότι είναι σημαντικό να είμαστε άνθρωποι της δράσης και όχι της αναβλητικότητας, γιατί η υπερανάλυση μέσα έχει την αναβλητικότητα και η αναβλητικότητα αντίστοιχα την υπερανάλυση.
Δηλαδή είναι σημαντικό το άτομο να δρα μέσα από τις προθεσμίες θα λέγαμε, που εκείνο ορίζει για τον εαυτό του, ώστε να κινείται άμεσα και αποτελεσματικά. Η υπερβολική σκέψη δηλαδή, θέλω να πω ότι όπως καταλαβαίνετε δεν κάνει πάντα καλό και σε όλα τα πράγματα, οπότε ας μην τα αναλύουμε όλα, μην τα αναλύουμε όλα. Κάποιες φορές χρειάζεται απλά η δράση. Αυτό θέλω να μου κρατήσουν οι ακροατές μας.
Διονύσης Φιλιππόπουλος:
Σας ευχαριστούμε πολύ κυρία μου για άλλη μια φορά και ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το επόμενο. Το σημερινό επεισόδιο ήταν ένα επεισόδιο που θεωρώ ότι αφορά πάρα πολύ κόσμο γιατί έχουμε μάθει μέσα στις ταχύτητες που κινούμαστε να παίρνουμε συνήθως λάθος αποφάσεις γιατί τρέχουμε και βιαζόμαστε και αυτό μας κάνει πολλές φορές να το σκεφτόμαστε περισσότερο και έτσι να φτάνουμε στην υπερανάλυση.
Εγώ αυτό θα κρατήσω σε όλη την κουβέντα που είπατε ότι ουσιαστικά θα πρέπει να μην αναλύουμε τα πάντα, να δώσουμε λίγο χρόνο και στον αυθορμητισμό, έτσι ώστε να είμαστε λίγο πιο χαλαροί και τα λάθη. Είμαστε εδώ για να τα αντιμετωπίσουμε.
Ας τα αφήσουμε να έρθουν από το να αναλύουμε κάποιες καταστάσεις που τελικά φορτώνουν τη σκέψη μας και πολύ πιθανόν να καταλήξουν επίσης σε λάθη Ευχαριστώ πάρα πολύ και ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το επόμενο podcast.
Ιωάννα Σκλιάμη:
Και εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ! Καλή συνέχεια!
